China is woedend om drukbezochte VN-conferentie over Oeigoeren
Tot onvrede van Chinese diplomaten organiseerden achttien VN-lidstaten een conferentie over de mensenrechtenschendingen in China. Ondanks de Chinese druk en censuur stapelt het bewijs en verontrustend onderzoek over ‘heropvoedingskampen’, dwangarbeid en gedwongen geboortepolitiek zich op.
Volgens Fernand de Varennes, VN-gezant voor minderheidsvraagstukken, moeten de Verenigde Naties veel krachtiger optreden om toegang te krijgen tot de West-Chinese provincie Xinjiang dan de internationale gemeenschap tot dusver heeft gedaan. Als China de speciale VN-mensenrechtengezant toegang blijft weigeren, zoals de afgelopen twee jaar het geval was, moet de VN van De Varennes de ernstige beschuldigingen over heropvoedingskampen, dwangarbeid en gedwongen geboortepolitiek onder Oeigoerse en andere islamitische minderheden desnoods op een andere manier onderzoeken.
Dat zei De Varennes woensdag bij een conferentie over de mensenrechtensituatie in Xinjiang. “Onduidelijk is waarom China niet begrijpt dat VN-onderzoek nodig is, terwijl ze wél zeggen dat in Xinjiang vooruitgang wordt geboekt”, aldus De Varennes, die de VN opriep ‘assertiever’ te zijn.
De VN-conferentie werd bijgewoond door vijftig landen, ondanks Chinese druk. China schreef 190 regeringsvertegenwoordigers vorige week al aan met het dringend verzoek ‘niet mee te doen aan dit anti-China-evenement.’ “Ze verbieden andere landen deelname, maar komen zelf wel aan het woord. China wil dat de wereld dit gespreksonderwerp doodzwijgt. Ze doen bij VN-lidstaten hetzelfde wat ze in Xinjiang doen: het debat stilleggen”, aldus Sophie Richardson, China-specialist van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, een van de organisatoren.
Inderdaad trok de Chinese VN-diplomaat Guo Jiakun als spreker op de conferentie van leer tegen de bijeenkomst, die volgens hem “één grote monoloog tegen China, gebaseerd op ongegronde politieke beschuldigingen” was. China gebruikt regelmatig zijn machtspositie in de VN bij mensenrechtenkwesties. Zo werd de Oeigoerse activist Dolkun Isa in 2017 geweerd bij een VN-bijeenkomst over inheemse volkeren. Ondanks dat hij voorzien was van een uitnodiging en een accreditatie, kwam hij niet langs de beveiliging.
Openlijk of achter de schermen intimideert China “regeringen, bedrijven, activisten, journalisten, kortom werkelijk iedereen die durft vragen te stellen”, aldus Agnès Callamard, secretaris-generaal van mensenrechtenorganisatie Amnesty International. Ondanks de, volgens de Duitse VN-ambassadeur Christoph Heusgen ‘gigantische’ Chinese bedreigingen, steunden Albanië en enkele andere landen deze conferentie. Voorheen schaarden deze zich niet achter, overwegend westerse, initiatieven rond Xinjiang, uit angst voor Chinese represailles.
‘Demografische genocide’
Terwijl de VN al twee jaar proberen toegang tot Xinjiang te krijgen, stapelen verontrustend onderzoeken over de beschuldigingen aan het adres van China zich op. Woensdag publiceerde de Australische denktank ASPI nieuw bewijs voor de ‘demografische genocide’ onder Oeigoeren en andere moslims, van de gerenommeerde Xinjiang-kenner James Leibold en data-onderzoeker Nathan Ruser.
Dit is een van de meest controversiële onderdelen van het Chinese Oeigoeren-beleid. Instrumenten van de Chinese geboortepolitiek en politieke repressie worden ingezet, om de bevolkingsaanwas onder Oeigoeren en andere etnische minderheden in Xinjiang klein te houden.
Uit analyse van bevolkingsstatistieken van de afgelopen tien jaar blijkt dat nergens ter wereld het geboortecijfer zo snel en zo scherp daalde als in Xinjiang tussen 2017 en 2019. In gebieden met veel Oeigoeren en andere islamitische minderheden nam het aantal geboortes met bijna de helft af. Zo’n abrupte daling in het aantal geboortes is de afgelopen zeven decennia dat de VN wereldwijd vruchtbaarheidscijfers bijhoudt niet voorgekomen. Zelfs niet in oorlogsgebieden zoals Syrië, of tijdens de genocides in Rwanda en Cambodia, stellen de onderzoekers.
Volgens Richardson van Human Rights Watch is het de hoogste tijd dat de VN zich niet langer door China laat koeioneren. “De geloofwaardigheid van de VN loopt vast in eindeloos gesteggel over de voorwaarden van een bezoek aan Xinjiang van de VN-mensenrechtengezant Michelle Bachelet. De VN kan zijn autoriteit beter gebruiken om onderzoek buiten China naar Xinjiang te doen. Dat is gebruikelijk bij landen die niet meewerken, zoals Myanmar of Venezuela”, aldus Richardson.