Onzekere toekomst voor Vrouweneiland Kihnu: “Dit is een verhaal over het verleden dat belangrijk is voor de toekomst”

Dit is Kihnu, ook wel bekend als het Vrouweneiland, een afgelegen plekje in de Oostzee voor de westkust van Estland. Vaak ook aangeduid als Europa’s laatste matriarchaat, een maatschappijvorm waarin vrouwen en de vrouwelijke cultuur domineren. Bewaarders van een cultuur die zo rijk is, dat het op Unesco’s immateriële culturele erfgoed van de mensheid staat. De vrouwen van Kihnu nemen de verantwoordelijkheden van onder andere de landbouw en de opvoeding van de kinderen op zich, om de voorouderlijke tradities in stand te houden. 

Mannen waren er historisch gezien afwezig - werkend op zee of in het buitenland. Vrouwen zijn er de bewaarders van zang, dans, traditioneel weven en handwerk. Ze zijn ook de belangrijkste leiders van overgangsrituelen zoals bruiloften en begrafenissen.

Het was de dood van een inwoner die het pittoreske eiland Kihnu onder de aandacht bracht bij de Noorse portretfotograaf Anne Helene Gjelstad in ‘Big Heart, Strong Hands’. “Dit is een verhaal over het verleden dat belangrijk is voor de toekomst”, zei ze. “Het was mijn innerlijke overtuiging dat ik dit moest vastleggen, in een boek moest schrijven, de verhalen moest neerpennen.” 

De portretten die Gjelstad vastlegt, vertellen het verhaal van een plek die doordrenkt is van de tradities van Kalevala-meterliederen (een oude orale traditie van muzikale verhalen), felgekleurde geweven en geborduurde kleding en het vermogen van vrouwen om alles aan te pakken, van motorreparatie tot veeteelt. Het vertelt ook een overlevingsverhaal, maar dan wel een met een onzekere toekomst.

Barre weersomstandigheden en 50 jaar Sovjetbezetting hebben deze oude tradities in standgehouden. Maar een cluster van oorzaken, waaronder de vlucht van de jongere generatie die op zoek gaat naar meer kansen, brengt de unieke eilandcultuur nu in gevaar. Hoewel het seizoenstoerisme bloeit doordat nieuwsgierige bezoekers meer willen weten over de rijke tradities van Kihnu, neemt de bevolking af naarmate het ouder wordt.

Generaties lang zijn de Kihnu-tradities doorgegeven via deze lijn van vrouwen. Maar bij elke begrafenis ontrafelt een andere draad van de cultuur. In haar boek documenteert Gjelstad deze matriarchen, beschrijft ze het heden en bewaart het voor een veranderende toekomst.