Manifestanten in Brussel beschuldigd van antisemitische slogan: wat is er exact geroepen?

“Schreeuwen van moordzuchtige haat tegen mijn land en mijn volk in de straten van Brussel”, schrijft Emmanuel Nahshon bij de beelden die hij deelt op sociale media. De Israëlische ambassadeur in België is verontwaardigd over wat enkele demonstranten zaterdagnamiddag riepen tijdens een betoging tegen de escalatie van het geweld in Israël en de Gazastrook. 

N-VA-Kamerlid Theo Francken deelt zijn tweet en noemt het “antisemitische leuzen”. Hij vraagt ook om een overzicht van de politici die in deze betoging meeliepen. Zijn N-VA-collega in de Kamer, Darya Safai, deelt de beelden eveneens. “Sinds wanneer is het toegestaan om zoiets hier te organiseren? Dit is een uiting van haat en moet verboden worden”, schrijft ze. N-VA-Kamerlid Michael Freilich roept gelijkekansencentrum Unia op om klacht neer te leggen.

Francken deelt ook de tweet van Jenny Aharon, een Israëlische lobbyiste aan de Europese instellingen. Met aanhalingstekens zegt ze dat er “‘dood aan Joden’ in de straten van Brussel” wordt geroepen.

Maar roepen de manifestanten in de video echt ‘dood aan de Joden’?

Op de beelden is een groep te zien die deel uitmaakt van de manifestatie en een leuze in het Arabisch zingt. Ze roepen: “Khaybar, Khaybar, ya yahud, Jaish Muhammad, sa ya’ud”. Wat betekent: “Khaybar, oh Joden, het leger van Mohammed keert terug.” De veldslag bij Khaybar is een strijd die in het jaar 628 is geleverd, toen de troepen van de profeet Mohammed ten strijde trokken tegen Joden van de plaats Khaybar, en wonnen. 

Is dit antisemitisme?

Filosoof Ludo Abicht, die vorig jaar een boek publiceerde over antisemitisme, vindt de slogan niet eenduidig antisemitisch, al durft hij zijn hand er niet voor in het vuur steken. “We zitten in een oorlogssituatie waarin raketten langs beide kanten vallen, dus als je dan refereert aan een strijd in het verleden, is dat dan niet vooral een oproep voor verzet ginder? Langs de andere kant kan ik me wel inbeelden dat sommigen zoiets kunnen interpreteren als een oproep tot geweld.”

Montasser AlDe’emeh, KU Leuven-onderzoeker en freelancejournalist bij De Morgen met Palestijnse roots, vergelijkt de beelden met wat duizenden Joodse feestvierders eerder deze week zongen voor de Al Aqsa-moskee in Jeruzalem. Hun lied riep op tot geweld op Palestijnen, refererend naar een Bijbelpassage. “Moge hun namen worden uitgewist”, zong de dansende menigte.  

“Als het nieuws het een strijd noemt tussen Joden en Palestijnen, zijn we dan verbaasd dat pro-Palestijnse mensen die dat nieuws volgen, de Joden als vijand beschouwen? Terwijl er zo veel Joden tegen de bezetting zijn”, zegt AlDe’emeh. “Dus iedereen moet opletten om dit voor te stellen als een Joods-Palestijns conflict. De slogans refereren aan wat er daar gebeurt, maar niet aan de Joden in België. Al begrijp ik waarom een Belgische Jood zich hierdoor geviseerd voelt. We moeten sowieso waakzaam zijn.”

Niet de eerste keer

Exact dezelfde slogan is eerder deze week ook in Duitsland geroepen op een manifestatie. Daarna heeft de Duitse bondskanselier Angela Merkel zich fel uitgesproken tegen de antisemitische incidenten. “Iedereen die bij zulke protesten zijn haat tegen Joden uit, misbruikt zijn recht om te demonstreren”, zei Merkel via een woordvoerder.

In 2019 veroordeelde het Antwerpse Hof van Beroep een Palestijn in ons land voor het scanderen van exact dezelfde slogan op een manifestatie in 2014. Volgens de rechtbank kan de slogan “niet anders begrepen worden dan als het aanzetten tot haat of geweld jegens de Joodse gemeenschap”.

Vorig jaar is de slogan ook geroepen bij een demonstratie in Brussel. De Belgische Liga tegen Antisemitisme diende toen klacht in bij de politie.

“Het is niet meer of niet minder dan een oproep om Joden te doden”, zegt Joël Rubinfeld, voorzitter van de Liga. “Ze verzamelen zich achter de idee: ‘We hebben ze uitgeroeid in Khaybar en we moeten dat nu verderzetten’. Het is misschien niet letterlijk ‘we gaan Joden vergassen’, maar het komt op hetzelfde neer.” 

Dit keer denkt Rubinfeld om geen klacht in te dienen. “Het kost ons te veel geld en lost niks op. Er zijn goede wetten in België, maar als ze niet toegepast worden, blijft het een dode letter.”

‘Niks gezien, niets gehoord’

De organisatie achter de betoging, de Association Belgo-Palestinienne (ABP), had op voorhand op alle platformen meegedeeld dat antisemitisme niet getolereerd zou worden. “De slogans van deze kleine groep hebben we helaas niet opgemerkt, wat niet vreemd is, gezien de grote opkomst”, zegt Nadia Farkh, van ABP. 

Ze benadrukt dat er ook twee Joodse organisaties het woord kregen op de betoging. “De beweging voor de rechten van Palestijnen is er een voor gelijkheid en mensenrechten, en dat staat per definitie haaks op elke vorm van racisme, antisemitisme inbegrepen.” 

Hoeveel mensen de bewuste leuzen zongen is totaal niet duidelijk. De meeste demonstranten hebben de Khaybar-slogan niet gehoord. “Ik was op de betoging en heb daar niks van gemerkt”, zegt Henri Goldman van de Belgisch Unie van Progressieve Joden. “Er was zoveel kabaal dat ik zelfs niet hoorde wat er 10 meter verderop werd gezegd.” Ook Montasser AlDe’emeh was op de betoging en heeft het niet gehoord. 

Rubinfeld verwerpt die houding. “Het is elke keer hetzelfde: niks gezien, niets gehoord.” 

De Belgische Liga tegen Antisemitisme vroeg deze week ook om het ontslag van Rajae Maouane, de covoorzitter van Ecolo, nadat die een haatdragende liedjestekst deelde op sociale media.