‘We zijn zeer naïef geweest over de leveringsschema’s. Dat is mijn grootste frustratie van heel deze campagne’

Eén op de tien landgenoten is al volledig gevaccineerd, alleen in Vlaanderen worden er volgende week al meer dan een half miljoen vaccins gezet: ik denk dat u een tevreden man bent.

“Tevreden is een groot woord, dat ben ik nooit. Dat is een van mijn onhebbelijke kenmerken, Raymond Van Het Groenewoud heeft er ooit een liedje over gemaakt. (lacht) Als taskforce hebben we al onze deadlines gehaald en de vaccinatiecentra draaien op volle toeren. Er is dus een zekere stabiliteit en rust, tenminste zolang alle vaccinleveringen doorgaan zoals gepland.”

Hoe zit het met het vaccin van Johnson&Johnson, waarvan maar één dosis nodig is? U hoopte op 1,4 miljoen vaccins in het tweede kwartaal. Deze week zijn er 36.000 geleverd, volgende week worden dat er 40.000. Met de voorgaande leveringen erbij maakt dat nog maar 138.000 geleverde vaccins.

“De productie van J&J loopt goed maar in de VS is er bij een kwaliteitscontrole een probleem opgedoken bij een bepaalde batch. Volgens wat ik weet is er niets verontrustends aan het licht gekomen maar het onderzoek loopt wel nog, waardoor de overige vaccins niet worden vrijgegeven. De productie loopt nog wel. Volgende week volgt er hopelijk uitsluitsel: als alles goed zit, volgen er dan snel veel vaccins en loopt onze vaccinatie geen vertraging op. De kleinere leveringen die we nu krijgen zijn afkomstig uit het Nederlandse Leiden, waar J&J ook produceert.”

“Ik heb er veel vertrouwen in dat het goed komt: bijna dagelijks krijgen we telefoon van J&J om een stand van zaken te geven. Zo gebrekkig de communicatie van AstraZeneca was, zo transparant is ze bij Johnson&Johnson.”

In Vlaanderen krijgt u alle vaccins vlot aan de man - bijna 97 procent van alle 65-plussers zijn gevaccineerd - maar in de rest van het land is dat iets anders. In Wallonië 83 procent, in Brussel 74. Volgens een nieuwe steekproef wil ruim een derde van alle Franstalige niet-gevaccineerden zijn vaccin weigeren. Hoe komt dat?

“De algemene vaccinatiebereidheid is in Vlaanderen altijd al bijzonder hoog geweest, een pak hoger dan in andere landen, Brussel en Wallonië. Dat heeft deels te maken met de organisatie van de gezondheidszorg. Vlaamse huisartsen zijn veel meer bezig met preventie en vaccinatie dan Brusselse of Waalse. Vlamingen zijn ook trouwer aan hun huisarts, Brusselaars lopen meteen naar het ziekenhuis - zonder dat ze een vaste huisarts hebben. In Wallonië kijken ze ook meer naar Frankrijk, waar de twijfels en de antivaxbeweging sterker aanwezig zijn. De nonsens dat de vaccinatie onvruchtbaarheid bij vrouwen veroorzaakt blijft bijvoorbeeld regelmatig opduiken in Brussel en Wallonië, terwijl daar in Vlaanderen geen haan naar kraait. Het verschil is ook dat de Franstalige pers antivaxers en wetenschappers meer op gelijke voet behandelt - ik sta daar soms versteld van. De Vlaamse pers is ook kritisch maar geeft meer wetenschappelijke duiding.”

Die lage vaccinatiegraad is ook een Vlaamse bezorgdheid, want het virus stopt natuurlijk niet aan de taalgrens. Komt dit wel goed?

“U mag gerust weten dat ik de voorbije maand op de zenuwen van Brussel heb gewerkt, omdat ik zie dat de vaccinatiebereidheid daar niet groot is. We hebben vastgesteld dat één op de tien Brusselaars hun oproepingsbrief niet ontvangt of leest. Daarom wordt iedereen die niet reageert nu opgebeld. Daarnaast zijn er ook buurtwerkers die naar lokale gemeenschappen trekken.

“Vorige week hebben we zo in Molenbeek een klein vaccinatiecentrum in het gemeentehuis opgezet en mensen op straat aangesproken om hen te informeren. De ferme inspanningen lonen: de vaccinatiecijfers bij de 65-plussers blijven stijgen hoewel die groepen in theorie al afgewerkt zijn. Brussel zal geen 97 procent halen zoals in Vlaanderen, maar wel 80 of 85. Ik heb daar alle vertrouwen in.”

Zijn we in Brussel te laat in actie geschoten?

“De extra acties die we nu uitvoeren hadden we van in het begin al moeten voorzien. Dat is misschien een beetje mijn fout, omdat ik Brussel niet voldoende kende. Mijn frank is pas gevallen toen de vaccinatiegraad van het wzc-personeel enorm laag bleek.”

Zijn er nog zaken waarvan u denkt ‘hadden we het maar anders aangepakt’?

“We zijn zeer naïef geweest door te vertrouwen op stabiele leveringsschema’s. Dat is mijn grootste frustratie van heel deze campagne. Daarnaast hadden ze mij ook een maand eerder mogen aanstellen, dan hadden we de perikelen van de eerste weken kunnen vermijden. Ik ben eind november begonnen, op het moment dat sommige andere landen hun hele organisatieplan al klaar hadden. Ook de communicatie kon soms beter. Op een bepaald moment hoorde ik iemand op Vlaams niveau iets verkondigen over leveringen, waarbij ik dacht: ‘oei, dat klopt niet, want we kregen twee dagen geleden bericht dat die levering kleiner zal zijn’. We hadden die info ook doorgestuurd naar Vlaanderen maar de persoon die die mail moest lezen, had dat nog niet gedaan. Maar degene die die mail gestuurd had, had misschien ook even zo wijs moeten zijn om de telefoon te nemen, want het ging om belangrijke info.”

“Omgekeerd ben ik op een aantal dingen ook heel fier. Op het moment dat bewoners van woonzorgcentra gevaccineerd werden, hadden wij geen vaccinatiecentra klaar. We konden ook niet aan Pfizer vragen om bij 1.500 verschillende wzc’s de vaccins te laten leveren en ze daar op -80 graden te bewaren. Dan zijn we zo slim geweest om de ziekenhuisapotheken in te schakelen. Mochten we dat niet gedaan hebben, hadden we net als in Nederland enkele weken verloren.”

“Het fierst ben ik op het feit dat we alle landgenoten met onderliggende aandoeningen prioritair kunnen vaccineren. We zijn wereldwijd een van de weinige landen die erin geslaagd zijn die mensen te kunnen vinden, door de gegevens van ziekenfondsen te combineren met die van het elektronisch medisch dossier van huisartsen. Het was heel complex en we zijn er maanden mee bezig geweest, want er was eerst geen wettelijke basis, maar terwijl heel veel mensen aan de zijlijn stonden te roepen is het ons toch gelukt.”

U heeft op alle vlakken veel kritiek moeten slikken. De vaccinatiecampagne werd om den duur de trein der traagheid genoemd. En u was de machinist.

“Ik heb op voorhand in de taskforce gezegd dat het niet makkelijk zou worden om de burgers - die terecht grote verwachtingen hadden - uit te leggen dat dit niet zomaar een kwestie was van snoepjes uitdelen maar wel een complex farmaceutisch proces. We hadden een duidelijk plan, we wisten wat er moest gebeuren en we hebben dat plan ook uitgevoerd. Op het moment dat bij iedereen de zenuwachtigheid toeneemt, zakt mijn hartslag.”

HLN-collega Jan Segers prees in een column uw “talent voor traagheid”. Raakt u dat?

“Wie mij kent, weet dat ‘traagheid’ geen deel uitmaakt van mijn manier van werken. Wat niet wegneemt dat er zeker een grond van waarheid in alle kritiek zat. De vaccinatie-opstart in de Vlaamse woonzorgcentra ging te traag, die moest sneller. Maar ik heb de kritiek niet aan mijn hart laten komen: het hele team steunde elkaar en we voelden ook het vertrouwen van de ministers. Bovendien zag ik dat de kritiek in andere landen niet minder was, integendeel. Jullie zijn als pers eigenlijk nog braaf geweest. (lacht)”

U heeft er nooit uw slaap voor gelaten?

“Het overkomt me zelden dat ik niet kan slapen. Gelukkig maar.”

Tot slot: toen minister Beke half maart zei dat iedere Vlaming tegen 11 juli een eerste vaccin zou hebben gekregen, noemde u dat “een beetje optimistisch”. Hoe schat u dat nu in?

“Als de onzekerheid rond de leveringen van Johnson&Johnson volgende week verdwijnt, ziet het ernaar uit dat dat kan lukken. Op het moment dat minister Beke die uitspraak deed was ik op mijn hoede - ik sta met mijn voeten in de modder en weet hoeveel er kan mislopen, ik ben dan ook liever iets voorzichtiger. Maar als hij gelijk krijgt, ga ik heel tevreden zijn. Net als alle gevaccineerden.”