Psychedelische schimmel doet sommige cicaden die na 17 jaar bovenkomen als bezetenen paren

De insecten die nu in 15 staten uit de grond kruipen, worden ‘Broedsel X’ (tien) genoemd en behoren tot het geslacht van de magicicada, periodieke cicaden met een levenscyclus van 17 jaar - voor zover bekend de langste in de insectenwereld. De vorige keer dat de nimfen bovenkwamen - om te vervellen tot volwassen exemplaren - was dus in 2004, de volgende keer zal in 2038 zijn.

Na een leven van zeventien jaar als onvolwassen nimf onder de grond, kruipen de cicaden van ‘Broedsel X’ deze maand uit de grond én uit hun larvenhuid om zich voort te planten. Ze leven dan nog maar vier tot zes weken. Hun paringsdrang is enorm groot en gaat gepaard met een geweldig kabaal van de mannetjes, die vlot 100 decibels halen - vergelijk het met een live concert, waar oordopjes aanbevolen zijn. De vrouwtjes leggen hun eitjes op boomtakken en als de nimfen uitkomen, laten ze zich vallen om onder de grond te verdwijnen. De cyclus herhaalt zich.

De fameuze paringsdrang van de cicaden kan nog worden aangewakkerd tot buitensporige niveaus door de Massospora-schimmel, die bij jaarlijkse cicaden dezelfde chemische stof (psilocybine) produceert als psychedelische paddenstoelen (paddo’s) en bij periodieke cicaden cathinon aanmaakt, een amfetamine en het werkzame bestanddeel in de drug qat.  “De schimmel sluimert in de grond totdat de cicade naar boven komt”, legt Matt Kasson, hoofddocent aan de West Virginia University, uit. “De schimmel herkent een hormonaal signaal van de cicade zelf.”

Een kleine groep van de miljarden cicaden - naar schatting minder dan 5 procent - raakt besmet door de schimmel, net voor ze uitbreken. Het gevolg is dat die cicaden hun gedrag niet meer onder controle hebben en vooral hun seksdrang niet. De schimmel vreet hun ingewanden op, inclusief genitaliën, en vervangt hun achterlijf door een witte, schimmelachtige substantie. Toch blijven de cicaden dus seksueel actief, en zelfs nog meer dan vóór de infectie. De schimmel is tegelijkertijd seksueel overdraagbaar en plant zichzelf dus op die griezelige manier voort, terwijl de cicaden zonder hun achterlijf zich uiteraard niet meer kunnen voortplanten. “Nu handelt de cicade niet meer in het belang van de cicade, maar in het belang van de schimmel”, zegt postdoctoraal onderzoeker Brian Lovett.

Opvallend daarbij is dat de geïnfecteerde mannetjes zich ook als vrouwtjes gaan gedragen bij het paringsritueel. Normaal zingen de mannetjes om de vrouwtjes te lokken. De vrouwtjes beantwoorden het gezang, als ze interesse hebben, met een klikkende vleugelbeweging. Uiteindelijk kan dan tot paren worden overgegaan. Maar besmette mannetjes zullen zich ook voordoen als vrouwtjes en met klikkende vleugelbewegingen ingaan op de lokzang van andere mannetjes, die zo op hun beurt de schimmelinfectie kunnen oplopen.

Pijn hebben de cicaden niet, meent professor Kasson. “Iedereen amuseert zich rot, als ze besmet zijn”, zegt hij. Volgens Kasson is het ook niet ongebruikelijk dat mensen de cicaden opeten voor een geestverruimende ervaring, omdat ze amfetamines - speed, zeg maar - bevatten. Kassan raadt dat af. Wetenschappers weten op dit moment onvoldoende wat voor mogelijke chemische substanties er nog allemaal in de cicaden zitten.