Groene flitspalen leggen fraude met roetfilters bloot: Demir wil sensoren ook inzetten bij politiecontroles

Het Amerikaanse bedrijf Heat heeft met sensoren langs de Vlaamse snelwegen nauwkeurig de uitstoot van 190.000 voorbij­rijdende voertuigen gemeten. Het project, opgezet door de Vlaamse Milieumaatschappij (VMM), universiteiten, overheidsinstellingen en bedrijven, en uitgevoerd in juni 2019, was een wereldprimeur. Uit de resultaten van de ‘remote ­sensing’ of teledetectie blijkt dat gebrekkig onderhoud en vooral fraude een enorme impact hebben op de uitstoot van voertuigen.

Naarmate nieuwe voertuigen schoner worden, weegt de bijdrage van de groep fraudeurs steeds zwaarder door. 80 procent van het fijn stof afkomstig van diesel­wagens en bestelwagens met een roetfilter, is toe te schrijven aan 10 procent van die voertuigen, blijkt uit het finale rapport van het departement Omgeving. Net zo is 41 procent van de uitstoot van stikstofoxiden van benzinewagens afkomstig van de 7 procent vuilste.

“Behalve tot gezondheids­schade leidt dit ook tot onrechtvaardige situaties”, zegt Vlaams ­minister van Omgeving Zuhal ­Demir (N-VA). “Voor een Euro 5-vrachtwagen, die minder zou moeten uitstoten, betaal je minder verkeersbelastingen dan voor een Euro 4-vrachtwagen, ook als de roetfilter verwijderd is. Fraude leidt dus tot een oneerlijk concurrentievoordeel ten opzichte van transportfirma’s die de regels wel volgen.”

Ook in Antwerpse haven

Sinds gisteren wordt ook op verschillende plaatsen in de Antwerpse haven de uitstoot van het wegverkeer, en dan vooral het vrachtverkeer, gemeten. Tot eind juni laat Port of Antwerp en de VMM die controles plaatsvinden. Minister Demir wil de teledetectie nu ook inzetten ­tijdens politiecontroles en start daarover besprekingen op met de bevoegde minister van Mobiliteit, Lydia Peeters (Open VLD). In totaal moeten er acht toestellen komen. De bedoeling is om het beleid zo aan te scherpen dat de doelstelling in het Vlaamse Luchtbeleidsplan – 75 procent minder uitstoot van stikstofoxiden tegen 2030 – wordt gehaald.

Controle op fraude kan ook veel milieuwinst opleveren. Het aanpakken van roetfilterfraude doet de uitstoot van fijn stof met naar schatting ruim 15 procent dalen. De fraude met AdBlue bij vracht­wagens bestrijden – een additief bij dieselvoertuigen om ze schoner te laten rijden – kan de uitstoot van stikstofoxiden van recente vrachtwagens dan weer met ruim 40 procent doen zakken.

Sjoemelsoftware

Bovendien zou de uitstoot van stikstofoxiden met liefst 70 procent ­dalen als fabrikanten hadden gemaakt dat hun dieselvoertuigen ook in echte rijomstandigheden de Europese emissienormen respecteren. Dat is helaas niet het geval.

De gevolgen van Dieselgate, het emissieschandaal uit 2015 waarbij auto­fabrikanten sjoemelsoftware inzetten om hun motoren tijdens tests schoner te laten lijken dan ze in werkelijkheid zijn, is nog altijd merkbaar in de metingen. Ondanks de software-aanpassingen die de fabrikanten ondertussen hebben laten uitvoeren, blijken dieselvoertuigen van voor 2019 op de weg nog altijd veel meer stikstofoxiden uit te stoten dan beloofd.

Het verkeer is in Vlaanderen de grootste bron van stikstofoxide en de op een na grootste bron van fijn stof. Door de verontreiniging van stikstofoxide sterven jaarlijks naar schatting 1.500 tot 1.800 Vlamingen voortijdig.