Sensoa bouwt leidraad voor seksueel overschrijdend gedrag in organisaties en op werkvloer

Sexting, gluren in de douche van de sportclub, of een man die schaamteloos in het decolleté van een vrouw kijkt. Wat doe je in zulke situaties? Een vraag die de laatste jaren steeds vaker klinkt, aldus het expertisecentrum Sensoa: “We kregen heel vaak telefoontjes van mensen die met onze methodes aan de slag wilden om seksueel overschrijdend gedrag te bespreken. Die methodes hadden we al voor minderjarigen, maar niet voor volwassenen. Tot nu.”

Het expertisecentrum riep een ‘vlaggensysteem’ in het leven. Daarbij worden deelnemers een reeks prenten voorgeschoteld. Die moeten ze evalueren op basis van zes criteria. Zien ze bijvoorbeeld een cliënt die lachend in de billen van een vrouw knijpt, dan gaan ze de checklist af. Daarbij stellen ze zich vragen zoals: is hier toestemming? Is het vrijwillig? Zijn er machtsrelaties?

Op basis daarvan krijgt de de prent een vlag toegekend. In volgorde van ‘geen vuiltje aan de lucht’ naar ‘zeer ernstig’ is de vlag groen, geel, rood of zwart. In het geval van de geknepen billen gaat het om een rode vlag. Onvrijwillig, in een foute context en met een negatieve impact, zo luidt het verdict. Bij een rode vlag raadt Sensoa extra controle, zorg voor betrokkenen en een interne melding aan.

Maar volgens Sensoa is het nog beter wanneer woon-zorgcentra, sportclubs en andere organisaties een eigen beleid uittekenen in plaats van problemen af te wachten. Een beleid met duidelijke aanspreekpunten en rode lijnen.

Buikgevoel

“Er is vaak discussie of iets grensoverschrijdend is of niet. Mensen gaan vaak uit van hun buikgevoel. Met het vlaggensysteem proberen we een houvast te bieden”, klinkt het bij Sensoa. Dat het hele stappenplan binnenkort voor iedereen een natuurlijke reflex wordt, is volgens hen nog een werk van lange adem.

Ook Liesbeth Kennes, expert seksueel geweld, snapt het verlangen naar een vlaggensysteem zoals dat van Sensoa. “Dit komt omdat we de behoefte voelen om dingen te objectiveren. Het systeem is gebaseerd op onderzoek en kan dus niet in vraag gesteld worden”, geeft ze mee. “De kleurbepalingen tonen ons wat normaal of abnormaal gedrag is. Nu zeggen we nog vaak dat iets niet goed voelt.” Toch vindt Liesbeth Kennes het jammer dat dit systeem nodig is. “Preventieadviseurs op de werkvloer gaan meestal van de these uit dat wanneer iemand zegt dat hij of zij grensoverschrijdend gedrag heeft meegemaakt, dat dit ook zo is. Ik vraag me daarom af of instanties zitten te wachten op een organisatie die in hun plaats normeert over wat wel en niet kan.”

Vlaams minister van Welzijn en Volksgezondheid Wouter Beke  (CD&V) ziet de uitwerking van het vlaggensysteem als een stap in de goede richting. “We zetten de strijd tegen grensoverschrijdend gedrag onverminderd voort. Samen met verschillende beleidsdomeinen bevestigen we het engagement om duurzaam werk te maken van beleidsacties die zowel de fysieke, psychische als seksuele integriteit beschermen”, zegt Beke.

Sensoa is alvast ook optimistisch. “Onze versie voor -18-jarigen is uitgegroeid tot een household name. Nu filterden we de kinderlijke elementen eruit voor een volwassen versie. Leeftijdsadequaat is bijvoorbeeld geen nuttig criterium voor volwassenen. Een verschil in handelingen tussen een tien- en zestienjarige zijn van een andere orde dan die tussen een dertiger en een veertiger. Van volwassenen kunnen we ook verwachten dat ze hun eigen gedrag beter kunnen inschatten en beoordelen”, aldus nog Sensoa.