Revolutionaire week in de olie-industrie: activistische aandeelhouders schoppen oliegiganten een groen geweten

Zoals de tabaksindustrie in het verleden gaandeweg steeds meer tegenwind kreeg omdat roken onmiskenbaar schadelijk is voor de gezondheid, zo krijgt de olie-industrie nu steeds meer tegenwind omdat CO2-uitstoot schadelijk is voor het klimaat. 

Opvallend is dat die tegenwind woensdag bij drie oliegiganten tegelijk opstak: bij de Nederlands-Britse oliereus Shell en bij de Amerikaanse “big oil” van ExxonMobil en Chevron. Mogelijk krijgt het Franse Total ook nog zijn part. 

“Het is te vroeg om te zeggen dat 26 mei 2021 de geschiedenisboeken zal ingaan als één van de grote kantelpunten in de geschiedenis van de klimaatbeweging, maar je mag de symbolische waarde van de ontwikkelingen van de afgelopen dagen zeker niet onderschatten”, zegt Mathieu Blondeel, onderzoeker energie- en klimaatpolitiek aan de Warwick Business School in het Verenigd Koninkrijk.

Beluister hier het volledige gesprek met Blondeel uit het Radio 1-programma "De wereld vandaag" en lees eronder verder:

Shell dolf het onderspit in de rechtbank: een Nederlandse rechter verplicht het oliebedrijf om tegen 2030 wereldwijd zijn CO2-uitstoot met minstens 45 procent verminderen, ten opzichte van 2019. 

De rechtszaak was aangespannen door de Nederlandse actiegroep Milieudefensie en zes andere organisaties. De uitstoot van Shell leidt volgens de rechter tot ernstige risico's voor inwoners van Nederland en specifiek het Nederlandse Waddengebied, van stijging van de zeespiegel tot de gezondheidsrisico's van luchtverontreiniging. Daarmee worden volgens de rechter de mensenrechten van inwoners aangetast.

In de VS werd de klimaatstrijd deze week niet gestreden in de “courtroom” maar in de “boardroom”. Bij ExxonMobil, het grootste beursgenoteerde olie- en gasbedrijf ter wereld en bij ons bekend onder de merknaam Esso, werden deze week twee mensen in de raad van bestuur opgenomen op voordracht van een groep activistische aandeelhouders, die zich eind vorig jaar verzameld hebben in het investeringsfonds Engine No.1. 

Het idee is simpel: “Door aandelen te kopen van een bedrijf word je een stukje eigenaar en kan je medezeggenschap krijgen over het management en de richting waarin het bedrijf gaat”, legt Mathieu Blondeel uit. “Dus kwam Engine No.1 eind vorig jaar met het idee op de proppen om aandeelhouder te worden en op die manier te wegen op het beleid van ExxonMobil." 

Een eerste stap is hen alvast gelukt: ze zijn erin geslaagd twee mensen in de raad van bestuur te krijgen door hen voor te dragen op de aandeelhoudersvergadering. Opvallend: daarbij hebben ze de steun gekregen van grote aandeelhouders, waaronder BlackRock, een grote vermogensbeheerder, maar ook bijvoorbeeld van het pensioenfonds van de leraren in Californië. 

“Dat lijkt misschien raar, maar pensioenfondsen zijn als grote institutionele investeerders ook grote aandeelhouders van grote beursgenoteerde bedrijven als ExxonMobil”, duidt Mathieu Blondeel. “Als je zo’n grote investeerders achter je kan krijgen, kan je effectief invloed uitoefenen op de richting en de strategie van grote bedrijven.”  

Het valt volgens Blondeel nog af te wachten wat de twee nieuwe leden van de raad van bestuur kunnen doen. “Maar hoe dan ook, kan je niet om het feit heen dat er een aantal grote omwentelingen zijn in de olie- en gasindustrie. Ze kijken nu een aantal grote, existentiële risico’s in het gezicht.”

Blondeel denkt dat we dergelijke acties nog wel vaker zullen zien. “Ik denk dat er een nieuwe vorm van klimaatactivisme vorm aan het krijgen is, financieel activisme, aandeelhoudersactivisme.”  

Dergelijk activisme zagen we deze week ook bij Chevron, bij ons bekend als Texaco. Op de jaarlijkse aandeelhoudersvergadering heeft een meerderheid van 61 procent voor een klimaatresolutie gestemd, om de CO2-uitstoot uit de eigen operaties terug te dringen, maar ook uit de producten die Chevron verkoopt. 

Bij Chevron is het de activistische aandeelhouder Follow This die de forcing voert. De raad van bestuur van Chevron had nog tegengas gegeven en opgeroepen de motie te verwerpen, maar moest dus het onderspit delven. 

En de woelige week is nog niet om: bij het Franse Total is er vandaag ook een aandeelhoudersvergadering. Het oliebedrijf heeft onlangs nog aangekondigd dat het zijn naam zal veranderen in TotalEnergies, om aan te duiden dat het meer is dan olie. Maar volgens verschillende aandeelhouders zou de transitie te traag gaan.