Direct naar artikelinhoud
4 vragenVaccins kiezen

Welk vaccin neemt u best, als u zelf mag kiezen?

Welk vaccin neemt u best, als u zelf mag kiezen?
Beeld rv

Als het van de Taskforce Vaccinatie afhangt, kan straks wie jonger is dan 41 jaar vrijwillig opteren voor een inenting van Johnson & Johnson. Vier vragen over de verschillende vaccins.

Kunnen we plots zelf kiezen? 

Na het overlijden van een 38-jarige vrouw na vaccinatie met Johnson & Johnson besliste ons land om het vaccin voorlopig enkel toe te dienen aan mensen ouder dan 41 jaar. Opdat de vaccinatiecampagne geen snelheid zou verliezen, onderzoekt de Taskforce Vaccinatie of Johnson & Johnson ook aangeboden kan worden aan jongere mensen, maar dan enkel op vrijwillige basis. Onder meer Zweden, Denemarken en Duitsland overwegen deze strategie. Met dreiging van de Indiase variant valt er geen tijd te verliezen.

De Taskforce besliste donderdagavond om te laten uitzoeken of dat praktisch mogelijk is. Hoe zouden de mensen de keuze aangeboden krijgen? Via de bestaande QVax-reservelijst? Of toch via het reguliere aanmeldingssysteem? En hoe organiseer je de leveringen aan de vaccinatiecentra?  

De ministers van Volksgezondheid moeten de knoop doorhakken of er een vrije keuze komt, allicht gebeurt dat in de loop van de volgende week. Let wel, de leeftijdsgrens van 41 jaar is voorlopig. Er is een analyse gevraagd van de risico’s en baten aan het Europees geneesmiddelenagentschap EMA, maar die zou nog even op zich laten wachten. Daarom is ook de nationale evenknie, het Federaal Agentschap voor Geneesmiddelen en Gezondheidsproducten (FAGG) ingeschakeld. De leeftijdsgrens kan nog wegvallen, net als de mogelijkheid om te kiezen.

Waarom kan een vrijwillige Astra-Zeneca-prik niet? 

Bij AstraZeneca, dat met dezelfde techniek werkt als Johnson & Johnson, werden gelijkaardige bijwerkingen vastgesteld. Toch blijft daar de leeftijdsgrens van 41 jaar ongewijzigd, zonder keuzemogelijkheid voor wie jonger is. Bij AstraZeneca moet je nog acht weken wachten voor een tweede prik. In tegenstelling tot Johnson & Johnson, waar slechts één spuitje nodig is, zou extra inzetten op AstraZeneca net de campagne vertragen om iedereen gevaccineerd te krijgen. 

AstraZeneca is bovendien de enige producent die geen enkele garantie geeft over leveringen de komende weken. En er is het aanslepende conflict met de Europese Commissie, waardoor het contract wordt stopgezet vanaf 1 juli en enkel nog de geplaatste bestellingen zullen toekomen. Tegen dan zijn alle 40-plussers ingeënt. “Op AstraZeneca rekenen we eigenlijk niet echt meer”, zegt Dirk Dewolf, topman van het Vlaams Agentschap Zorg en Gezondheid.

Let wel, dat wil niet zeggen dat de spuitjes van AstraZeneca de vuilbak ingaan. Ze worden mogelijk nog ingezet voor een derde prik of voor de Covax-campagne, om ontwikkelingslanden te bevoorraden met vaccins. 

Beeld ter illustratie.Beeld Photo News

Welk vaccin beschermt het best? 

Zowel Pfizer, Moderna, Johnson & Johnson als Astra Zeneca bieden volgens klinische studies 100 procent bescherming tegen hospitalisatie na volledige vaccinatie. Voor bescherming tegen mildere symptomen scoren Pfizer en Moderna (beide 95 procent), een tikje beter dan Astra Zeneca (80 procent) en Johnson & Johnson (70 procent). “De resultaten liggen in dezelfde lijn, zeker als het gaat over ernstige ziektelast”, zegt vaccinoloog Pierre Van Damme (UAntwerpen) uit. “Uit een Schotse studie na vaccinatie op het terrein scoorde AstraZeneca dan weer net iets beter.”

En wat met de nieuwe varianten? Na twee dosissen scoort Pfizer beter tegen de Indiase variant (88 procent) en de Britse variant (93 procent) dan AstraZeneca (respectievelijk 60 en 66 procent), zo blijkt uit een recente Britse overheidsstudie. Let wel, het gaat hier om bescherming tegen milde symptomen. Als het enkel gaat over hospitalisatie scoren beide vaccins waarschijnlijk duidelijk beter, zo melden de onderzoekers. Verwacht wordt dat de score van AstraZeneca ook nog stijgt naarmate de tijd vordert.

Voor Johnson & Johnson zijn gegevens daarover niet beschikbaar. Dat vaccin heeft dan weer het voordeel dat die later klinisch getest is geweest, op het moment de Zuid-Afrikaanse en Braziliaanse variant al in omloop waren. Ook daartegen bleek het vaccin dus bestand.

De enige klinische reden om te twijfelen over Johnson & Johnson en AstraZeneca zijn de uiterst zeldzame bijwerkingen. In Europa leidde dat bij Johnson & Johnson tot 1 gekend overlijden op meer dan 1 miljoen prikjes. Jongere vrouwen lopen een iets hoger risico. Als er vrije keuze komt, moet de burger zelf de afweging maken. “Daarom is het essentieel hen transparant te informeren”, stelt Dirk Ramaekers, hoofd van de Taskforce.

Met welk vaccin zal u het snelste ingeënt zijn?

Het belangrijkste voordeel van Johnson & Johnson: je bent er sneller vanaf, aangezien je maar één prik nodig hebt. Als je je straks vrijwillig kan aanbieden, zal je allicht ook sneller aan de beurt zijn. Blijft wel de vraag of de leveringen kunnen volgen. Bij Johnson & Johnson zitten miljoenen dosissen geblokkeerd voor controle na een productiefout in hun Amerikaanse fabriek. Deze week kwam er toch al een levering van 85.000 vaccins aan vanuit Nederland, volgende week komen er nog eens zoveel, maar daarna is het weer koffiedik kijken. 

Een vrouw wordt gevaccineerd in de Brabanthal in Leuven. Straks mag wie jonger is dan 41 jaar, mogelijk zelf kiezen of ze een J&J-vaccin willen.Beeld Vertommen

Het is Pfizer dat de campagne rechthoudt, met tot 730.000 geleverde dosissen per week in de maand juni, al dook daar ook deze week een kleine vertraging op. AstraZeneca biedt geen enkele leveringsgarantie. Het is vanwege die onzekerheid dat de Vlaamse overheid zijn tool om te kijken wanneer je gevaccineerd wordt offline heeft gehaald. Volgende week, als Pfizer zijn levertermijnen voor juli bekendmaakt en Johnson & Johnson weet of de dosissen gedeblokkeerd worden, moet er opnieuw meer duidelijkheid zijn.