Afschaffing afstandsregels legt kloof tussen experts en beleid bloot

“Het is niet omdat iets niet meer verboden is, dat het verplicht of verstandig is om het te doen.” Coronacommissaris Pedro Facon zag zich afgelopen weekend genoodzaakt om in te grijpen, nadat duidelijk was geworden dat vanaf 9 juni de regels rond social distancing in de privésfeer op de schop gaan. Wildvreemden knuffelen, elkaar begroeten met drie kussen, grootouders in de armen vallen: voor het eerst sinds heel lang is dat een beslissing die iedereen weer gewoon zelf kan maken.

Het past in de nieuwe politieke benadering van het pandemiebeleid: van collectieve verantwoordelijkheid naar individuele verantwoordelijkheid. De Wetstraat vindt het meer dan tijd om terug te keren naar de situatie waarbij de dagelijkse omgang tussen mensen vrij is en niet door de staat bepaald wordt.

Maar dat wil niet zeggen dat die afstandsregels niet meer belangrijk zijn, duidt Facon zijn interventie. “Hier werd enkel gecommuniceerd over de regels. Dat was een vergissing. Regels zijn maar een beperkt instrument in het pandemiebeheer, nu werd de indruk gewekt dat ze het enige zijn. Naar de bevolking toe is het tamelijk irrelevant wat er exact in zo’n wet staat. Het gaat erom de mensen goed uit te leggen hoe ze kunnen omgaan met de risico’s die er nog altijd zijn.”

Nieuw zuurstof voor het virus

Ook verscheidene experts uit de wetenschappelijk adviesraad GEMS reageerden verrast op de aanpassing. Zij vinden dat het te vroeg is om de regels rond social distancing los te laten, en vrezen dat dit de circulatie van het virus opnieuw zuurstof zal geven.

“We mogen niet vergeten dat we al een jaar weten dat de familiale kring de plaats is waar het virus makkelijk overgaat”, zei biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt/KU Leuven). “De Indiase variant gaat oprukken, en deze zomer zullen de cijfers opnieuw omhoog gaan. Het loslaten van deze maatregel komt te vroeg”, waarschuwde viroloog Marc Van Ranst (KU Leuven).

Infectiologe Erika Vlieghe (UZ Antwerpen), voorzitter van de GEMS, hield het in Het Nieuwsblad op: “De politiek zal het zelf moeten uitleggen. Wij hebben dit ­alleszins niet in ons advies geschreven.” Het illustreert hoe de voorbije weken de afstand groeide tussen het pandemiebeheer dat de GEMS-experts voorstaan en de koers die politiek gevolgd wordt.

Een goedgeplaatste bron bevestigt dat de spanning tussen experts en politiek toeneemt. “Maar je kan er niet omheen dat het draagvlak voor het coronabeleid is afgebrokkeld. Een wetenschapper moet daar geen rekening mee houden, maar de politiek wel.” Bovendien wordt er opgemerkt dat de risico’s waar de experts het over hebben, niet altijd even goed in te schatten zijn. “We zijn vijftien maanden ver, je kan niet meer puur op basis van hypotheses alles blijven dichthouden.”