Privatisering Zorgbedrijf Antwerpen dreigt juridisch staartje te krijgen

Begin deze maand keurden de raad van bestuur en het Antwerpse schepencollege in alle stilte een hervorming van Zorgbedrijf Antwerpen goed. Tenzij de gemeenteraad vandaag bij een stemming dwars ligt, zal de publieke zorginstelling opengesteld worden voor private investeerders. Een kwart van de aandelen komt dan in de uitverkoop te staan, wat volgens De Tijd een half miljard euro in het laatje kan brengen.

De instelling beheert 46 dienstencentra, 3.500 serviceflats en 19 woon-zorgcentra in het Antwerpse. Hoewel afscheidnemend schepen Fons Duchateau (N-VA) erop hamert dat “drie vierde van de zeggenschap” bij de stad blijft liggen, vrezen vakbonden en oppositie dat zo’n gedeeltelijke privatisering een “winstlogica” zal binnenloodsen, met minder kwalitatieve zorg of slechtere arbeidsvoorwaarden als gevolg.

PVDA stelt eveneens de wettelijke basis van het besluit ter discussie. Het Vlaams Parlement moet nog steeds een decreetwijziging goedkeuren, waardoor publieke welzijnsinstellingen een private rechtsvorm kunnen aannemen. “Men probeert deze operatie koste wat het kost door te voeren om de druk op het parlement te verhogen”, zegt Vlaams Parlementslid Lise Vandecasteele (PVDA).

Zonder wetgevend kader zullen de plannen een juridische toets echter niet doorstaan, stelt Vandecasteele. “Indien het licht op groen komt, trekken we naar de gouverneur.” Ze trekt de parallel met een poging tot privatisering van de daklozenopvang in 2016. Toen schorste de Antwerpse gouverneur een overname van een opvanghuis door privébedrijf G4S Care.

De tijdlijn lijkt wankel. Op 1 juli moet er al een eerste overheveling gebeuren van de poot ‘ouderenzorg’. Johan De Muynck, CEO van Zorgbedrijf Antwerpen, maakt zich sterk dat het nieuwe decreet - “zoals in het Vlaams regeerakkoord is afgesproken” - begin juni goedgekeurd wordt en het wettelijke kader dus op tijd zal volgen.

ACOD Openbare Diensten noemt die voorafname echter “not done” en clasht met Vooruit, deel van de Antwerpse meerderheid. “Wij hopen alsnog op uitstel”, zegt Uwe Rochus, die te weinig garanties ziet voor personeel of bewoners. “Indien dat niet gebeurt, hebben ook wij een arsenaal klaar om deze beslissing aan te vechten.”

Hogere dagprijzen

In een sector die in een trend van commercialisering is beland, is de argwaan sowieso groot. Per 100 bewoners zetten commerciële rusthuizen in Vlaanderen slechts 33 personeelsleden in, tegenover 39 in de non-profit vzw-rusthuizen en 43 in de openbare woon-zorgcentra, zo bleek onlangs na een parlementaire vraag. Ondanks hogere dagprijzen.

De Muynck toont begrip. “De voorbije decennia zijn de arbeidsvoorwaarden bij dit soort operaties altijd naar beneden gehaald, vanuit een financiële noodzaak. Alleen: die is er nu niet. Wij zijn een gezonde organisatie.” De grote drijfveer is volgens hem het ongelijke speelveld. Private spelers kunnen op een aantal fiscale aftrekposten rekenen, publieke niet. “Die handicap werken we weg, waardoor personeel en bewoners er net op vooruit kunnen gaan.”

Via de kapitaalinvestering moeten dan weer ambitieuze expansieplannen waargemaakt worden. Onder de noemer ‘Zorg­bedrijf Vlaanderen’ heeft de organisatie al 750 serviceflats in 18 gemeenten buiten de stad, van Zelzate tot Borgloon. Over de aankoop van een extra reeks aan de kust is onlangs nog beslist. Die schaalvergroting moet betere onderhandelingen met leveranciers geven “over maaltijden of tv-toestellen”, zegt De Muynck.

Volgens Vandecasteele zullen de plannen echter “een impact hebben op heel de openbare ouderenzorg”. Ook Johan Truyers van seniorenvereniging OKRA vreest dat andere besturen in hetzelfde keurslijf gedwongen zullen worden. “Dat is nu al bezig. In de plannen van lokale besturen duiken steeds minder publieke woon-zorgcentra op. Nochtans krijgen we uitgerekend over die voorzieningen weinig klachten van familie en bewoners.”