Heeft de selfie zijn beste tijd gehad? Deze fotoapp wil er komaf mee maken

Een paparazzo worden voor je vrienden. Niet meer samen poseren als je op een feestje aankomt, maar op de gevoelige plaat vastleggen hoe je vrienden aan het dansen zijn of hoe iemand een luchtgitaarsolo speelt. Dat is zeg maar het opzet van Poparazzi. De Amerikaanse app is net gelanceerd voor Apple-toestellen en voert nu al de Amerikaanse downloadlijst aan. 

De lancering kwam ook met een soort manifest op de website Medium, getiteld ‘The Anti Selfie Selfie Club’. De makers willen met hun app weg van de gefilterde Instagram-foto en gebruikers de kans geven om het rauwe en het ongebreidelde met elkaar te delen. 

“Al een decennium raken onze feeds steeds meer gevuld met die moeiteloze perfectie, waaraan gesleuteld is”, schrijven de makers. “Als we iets over onszelf posten, dan hebben we de neiging om enkel de interessantste momenten in ons leven te delen.” Het resultaat daarvan is volgens hen een eeuwigdurende cyclus waarbij niemand wint, want uiteindelijk heeft niemand het gevoel dat zijn leven superboeiend is. De foto’s van anderen zien er altijd net iets beter uit. 

‘Poppen’ 

Dus wil Poparazzi het concept omkeren. Als gebruiker maak je geen foto’s van jezelf. Het zijn je vrienden die de foto’s maken, liefst op de meest onverwachte momenten, en die dan op jouw profiel plaatsen. Jij ‘popt’ ze vervolgens terug wanneer zij bijvoorbeeld net een durum proberen op te smikkelen. Zo ontstaat er een cyclus van rauwe, grappige foto’s, waarvoor de app geen filters beschikbaar maakt. Ook is er op een profiel geen teller die het aantal volgers aangeeft. Als poparazzo is het de bedoeling om anderen te volgen. 

Zelfs de bètaversie van de app sloeg aan en werd al door 10.000 mensen getest. Nog voor de lancering van de app werden er al zo’n 100.000 vaak ‘verfrissend authentieke’ foto’s gepost. Voor wie de foto’s die zijn vrienden genomen hebben toch iets te authentiek vindt, is er nog altijd de mogelijkheid om ze niet op zijn profiel te plaatsen.

Fomo

Experts verwachten niet dat de app het einde zal inluiden van de selfiecultuur: die zit er al te hard ingebakken. Volgens Rob Heyman van het Vlaams Kenniscentrum voor Data en Maatschappij opent deze app eerder “een nieuw register” om foto’s met elkaar te delen. Behalve TikTok voor de zorgvuldig ingeoefende dansjes en Facebook voor kiekjes die je familie ook kan zien, is er nu Poparazzi voor de ongeveinsde feestfoto’s. 

Eigenlijk maakt de app gebruik van dezelfde mechanieken als andere sociale media. “Het speelt een beetje in op het idee van fomo (‘fear of missing out’ of de angst dat je iets leuks mist, red.)”, zegt Heyman. “Als mensen foto’s beginnen te maken die nergens anders worden gedeeld, dan gaan anderen geneigd zijn ook een kijkje te nemen op de app. Dat is een techniek die veel mensen naar Facebook heeft gehaald.”

Nadien kan Poparazzi gebruikers op zijn app houden omdat ze bezig blijven met het fotomateriaal dat van hen en anderen wordt geproduceerd op te volgen. Het nieuwe aan Poparazzi is dan wel dat je geen maker meer bent van je eigen foto’s, maar ook hier draait het om zien en gezien worden. 

“Zeker tieners zullen steeds met de juiste mensen op de foto willen staan”, zegt Heyman. “Voor hen is identiteit en status heel belangrijk. Door foto’s te maken, kunnen ze elkaars status als vrienden ook bevestigen.” 

Dat kan op zijn beurt pesten of uitsluiting in de hand werken. Poparazzi lijkt zich daar in de FAQ-pagina op zijn website alvast voor in te dekken: het schenkt opvallend veel aandacht aan wat je allemaal kunt doen om andere gebruikers te rapporteren of te blokkeren. De app garandeert ook dat als je je profiel verwijdert, de foto’s voorgoed verdwenen zijn. 

Burrito’s

Volgens Mariek Vanden Abeele, professor digitale cultuur aan de UGent, is het de vraag of de app de fase van curiosum zal overstijgen. “We zien toch wel dat mensen echt waarde hechten aan hoe ze zichzelf presenteren op sociale media”, zegt ze. “Dat verlangen conflicteert met het verkoopsargument van deze app.”

Als je gewoon een account aanmaakt, kunnen vrienden naar hartenlust foto’s op je profiel plaatsen. Enkel wie zijn profiel op privé zet, heeft controle over welke foto’s op zijn profiel komen. Het feit dat er dus ongecontroleerde foto’s op je profiel kunnen komen, zal veel mensen toch afschrikken. Vanden Abeele voorspelt dat er uiteindelijk heel groepsgebonden normen ontstaan over wat gebruikers op de app durven te plaatsen. De spontane beelden zullen ook hier zorgvuldig ‘gecureerd’ worden. 

“Dagelijkse momenten delen heeft een belangrijke sociale functie”, zegt Vanden Abeele “Dat hebben we tijdens de pandemie nog gezien. Die micro-interacties zijn belangrijk: met elk mopje dat we rondsturen, bevestigen we onze relatie met elkaar.

“In groepen waar vrienden elkaar echt vertrouwen, kan het volgens mij wel werken. Ik denk dat hechte vriendengroepen uiteindelijk enkel mooie foto’s van elkaar online plaatsen. Foto’s van vrienden plaatsen terwijl ze burrito’s aan het eten zijn, zie ik toch niet snel gebeuren.”