Rekenen op gezond verstand van bevolking? Regering neemt risico, zegt moraalfilosoof Patrick Loobuyck

Vanaf 9 juni verdwijnen de socialeafstandsregels voor wie bij elkaar op bezoek gaat of wie samen op stap gaat. Ook de beperking van het aantal sociale contacten wordt geschrapt. Concreet: je kan vanaf 9 juni eender wie op eender welk moment ontvangen. Binnenshuis zijn dat er wel maar maximaal 4 (kinderen tot 12 niet meegerekend), in uw tuin mag u tot 50 mensen (kinderen wél meegerekend) ontvangen. En tussen de gasten verdwijnen de socialeafstandregels. In mensentaal: geen anderhalve meter afstand meer, geen mondmaskers, knuffelen en kussen mag in theorie weer.

"We willen de verantwoordelijkheid weer aan de mensen geven, klinkt het. "Het wordt echter nog steeds sterk aanbevolen om de preventieve maatregelen maximaal na te leven, zoals het bewaren van afstand, maskerdracht, handhygiëne en ventilatie door het openen van ramen en deuren." Met andere woorden, daar is het "gezond verstand" weer.

“Als de regering met gezond verstand bedoelt dat we zelf moeten inschatten of we het risico willen nemen om ziek te worden, dan denk ik wel dat het principe kan werken”, begint Loobuyck in "De afspraak" op Canvas zijn betoog. “Want dan gaat het om eigen belang. Mensen beginnen dan na te denken of ze wel genoeg  beschermd zijn om op café te gaan of anderen te ontmoeten en kunnen dan tot de conclusie komen dat ze dat beter niet doen."

Bekijk hier het gesprek met Patrick Loobuyck in "De afspraak" (en lees voort onder de video):

Maar volgens Loobuyck bedoelt de regering met gezond verstand ook (en vooral) iets anders, namelijk: denken aan anderen. De verplichte coronamaatregelen zijn er niet zozeer gekomen om onszelf te beschermen tegen het coronavirus, maar om te voorkomen dat het coronavirus zich zou verspreiden, zo redeneert hij. 

“De reden waarom de regering het mondmasker en andere zaken verplicht heeft gemaakt, is omdat het gaat om het voorkomen van schade aan derden. Zolang het gaat om het beschermen van de eigen gezondheid, had de regering kunnen volstaan met het geven van adviezen. In de trant van: het is niet gezond om te roken.”

“Maar de regering kan ook verbieden om te roken, zoals ze dat doet in auditoria of in de wagen omdat je daar andere mensen schaadt. De coronamaatregelen zijn net zo goed bedoeld om schade aan andere mensen te voorkomen.”

Als het schadeprincipe speelt, dan mag de regering maatregelen verplichten, aldus Loobuyck. En daar houdt ze dan ook maar beter aan vast. Want mensen kunnen dan wel hun gezond verstand gebruiken en beseffen dat ze beter geen risico’s nemen, als ze merken dat hun buren of collega’s de maatregelen niet meer zo nauw nemen (omdat hun gezond verstand zegt dat het niet meer nodig is), dan kunnen ze beginnen te twijfelen. En dan is het hek van de dam.      

Coronacommissaris Pedro Facon is het niet eens met de argumentatie van Loobuyck, zo laat hij via Twitter weten. "Ten eerste gaat het om regels in private levenssfeer/leefomgeving die, des te meer nu met dalende viruscirculatie, beter niet in wetten en besluiten staan", schrijft hij. "In het openbaar domein en publiek toegankelijke zaken [gelden] wel nog aantal “harde” regels."

"Ten tweede ben ik ook niet overtuigd dat mensen een regel meer of minder volgen als [die] wel of niet in wet of besluit [staat], zeker al niet als hij toch niet wordt gecontroleerd en gehandhaafd, zoals nauwelijks het geval was in de private woning. Ten derde zijn burgers na 15 maanden [zich] wel bewust van de preventieve maatregelen die ze kunnen toepassen, al willen we door de aanbevelingen dat nog eens op een rijtje zetten. Zij die aanbevelingen niet volgen, zouden “harde” regels evenmin volgen. En omgekeerd."

"Ten vierde laten we de beheersstrategie, rekening houdend met epidemiologische situatie en motivatiepeil, zelfs al zijn er onzekerheden die we ook duiden, evolueren naar meer decentrale verantwoordelijkheid, met ook een centrale rol voor de burger."