Keizer Nero was misschien toch niet zo’n monster. De Britten geven hem eerherstel
De geschiedschrijvers bezorgden Nero een naam waar hij nooit meer vanaf is gekomen. Geheel in de geest van de huidige cancelcultuur heeft hij het voor eeuwig verbruid. Of krijgt hij nu in Londen eerherstel?
Hij had een incestueuze relatie met zijn moeder, schopte zijn tweede vrouw dood tijdens haar zwangerschap en speelde op zijn lier terwijl Rome afbrandde. De reputatie van Nero is niet om over naar huis te schrijven, maar bezoekers van een tentoonstelling over deze Romeinse keizer in The British Museum krijgen een andere indruk. De jongeman die het Romeinse Rijk tussen 54 en 68 na Christus bestuurde zou het slachtoffer zijn geworden van wraakzuchtige spindoctors.
De cancelcultuur zet talrijke grootheden postuum in een kwaad daglicht. Zo zijn Britse grootheden als Chaucer, Newton, Shakespeare, Dickens en Darwin in verband gebracht met kolonialisme of zelfs beticht van racisme. Afgelopen zomer woedde er ook een debat over Sir Hans Sloane, nadat The British Museum de buste van zijn grondlegger, die zou hebben geprofiteerd van slavernij, naar een ruimte had verplaatst waarin hij werd ‘gecontextualiseerd’. Oftewel: Sir Hans werd in zijn museum op een strafbankje gezet.
Bij Nero geldt het omgekeerde. Het museum, weleens aangeduid als ‘zeeroversmagazijn’, toont aan dat hij een betere persoon was dan wordt gedacht. ‘Verdiende hij zijn reputatie van wreedheid en extravagantie?’ is de vraag die bij de entree op de muur staat geprojecteerd. Iets verderop staan de namen van de Romeinse geschiedschrijvers aan wie Nero zijn beroerde naam te danken heeft: Tacitus, Suetonius en Cassius Dio.
Monument in Mainz
Hun beeld lijkt op zijn minst wat eenzijdig. De elite wantrouwde de keizer die graag op het toneel stond en na de grote brand van Rome grote paleizen liet bouwen. Maar Nero was wel populair onder het volk, want hij zorgde voor brood en theater, en liet munten persen waarop te zien is dat hij geld uitdeelt. Zijn gestileerde kapsel werd een heuse mode. Na zijn zelfmoord op 30-jarige leeftijd verrees in wat nu Mainz is een enorm monument voor Nero, al werd zijn naam later verwijderd.
Was hij echt zo oorlogszuchtig als de geschiedenis wil? Nero investeerde in Engeland nadat hij de opstand van Boudica had beëindigd. Volgens de hedendaagse slogan: Build Back Better! Aan de andere zijde van zijn rijk boekte hij een diplomatiek succes door vrede te sluiten met de Parten. En op bezoek in Griekenland begon Nero met de aanleg van het Kanaal van Korinthe. En wat schreef Cassius Dio? Dat de keizer daar was om te acteren in tragedies, weer op die lier te spelen en zich te vermaken met wagenrennen.
Nero: the man behind the myth doet denken aan de lotgevallen van Richard III, de Engelse koning die een slechte naam kreeg dankzij Shakespeare en de pr-machine van de Tudors. Pas na de vondst van zijn overblijfselen, vijf jaar terug, volgde eerherstel. The British Museum raakt ditmaal ook een eigentijds thema: dat Nero een populist was en daarom argwaan wekte bij de elite. De huidige Britse premier, een classicus, zal zich erin herkennen.