‘Ik begrijp de relevantie van de vraag niet’, reageerde de woordvoerder van Vlaams Belang-voorzitter Tom Van Grieken gisteren op de vraag waarom de partij niet eerder had bekendgemaakt dat Jürgen Conings partijlid is geweest. De Morgen en Le Soir brachten het nieuws gisteren uit. Conings, de voortvluchtige militair die ermee dreigde viroloog Marc Van Ranst te doden, is geen lid meer, hij was dat wel, tot eind 2020. Van Grieken zelf reageerde in een tweet: ‘Et alors? Zijn we nu ook al verantwoordelijk voor iedereen die ooit lid is geweest? Operatie beschadiging wordt potsierlijk.’ Die werd gevolgd door een emoji die giert van het lachen, tranen in de ogen en al.

Gevechtstraining

Dat de partij die informatie niet zelf al heeft bekendgemaakt, doet nochtans vermoeden dat er op het hoofdkwartier veel minder gelachen is, toen Conings op de ledenlijst van 2020 opdook. Te meer omdat Van Grieken de voorbije weken zijn uiterste best deed om afstand te nemen van de man. ‘Ik vind het erg dat een casus als Jürgen Conings, die nog niks gedaan heeft, mij altijd in de schoenen wordt geschoven’, zei hij dit weekend nog in De zevende dag.

Dat er bij Vlaams Belang werd aangeklopt, lag nochtans voor de hand. Conings stond bij de militaire inlichtingendienst Adiv op de radar voor rechts-extremisme en werd door Ocad op de lijst met ‘potentieel gewelddadige extremisten’ gezet. De kans dat hij sympathiseerde met Ecolo of PVDA was dus klein. Vlaams Belang trekt bovendien al lang van leer tegen de federale regering, de coronamaatregelen, en de experten en virologen.

In de online steungroepen voor Conings wemelde het ook van lieden die dwepen met extreemrechts. Conings gaf zelf ook gevechtstraining aan het Vlaams Legioen, een rechts-extremistische groupuscule die ‘strijdt voor het Vlaamse volk en voor Vlaanderen’. Stichter Emmanuel M. werd vorig jaar gearresteerd op verdenking van de brandstichting in een toekomstig asielcentrum in Bilzen. In september was M. nog te zien met zijn opvallende pick-uptruck met nazisymbolen tijdens de ‘Niet mijn regering’-betoging van Vlaams Belang aan de Heizel, waar hij opviel door een stel stickers die verwezen naar de nazi’s en de SS.

Als Van Grieken afstand nam van Conings, deed hij dat altijd met een dubbele boodschap. Geweld kon niet door de beugel, maar hij toonde wel begrip voor wie het gehad heeft met de coronamaatregelen of de manier waarop de virologen communiceerden. Dat zijn partij geweld veroordeelde stond buiten kijf, zei hij meermaals. Maar even vaak legde hij daarna toch een zekere verantwoordelijkheid bij de regering of bij Van Ranst. ‘Ik denk dat 99 procent van de samenleving vindt dat een poging tot moord, zelfs op een viroloog die iedereen beledigt, absoluut onaanvaardbaar is’, zei hij met een klein glimlachje in De zevende dag.

Morele verantwoordelijkheid

Andere voorzitters en politici wezen al op rol die de partij speelt in de banalisering van extreemrechtse uitspraken. Open VLD-voorzitter Egbert Lachaert was van in het begin niet mals. Ook hij wees op de verantwoordelijkheid van de partij, onder meer vanwege het radicale gedachtegoed op de sociale mediakanalen van Kamerlid Dries Van Langenhove, verkozen op een lijst van Vlaams Belang. N-VA-voorzitter Bart De Wever sprak van ‘een morele verantwoordelijkheid als u op een heel radicale manier aan politiek doet. Er zitten rafelranden aan uw politieke opinie waar een geweldcultuur heerst. Bij extreemrechts is die er altijd geweest en u veroordeelt die als het u van pas komt.’