Verkeerd geteld: hoe Peru opeens het zwaarst getroffen coronaland ter wereld werd

De corona-epidemie in Peru blijkt een factor 2,6 erger te zijn dan de officiële cijfers tot nu toe deden vermoeden. Het Zuid-Amerikaanse land stelde maandag zijn dodental bij van 67.000 naar ruim 180.000. Daarmee is Peru in één klap het zwaarst getroffen land ter wereld, met meer dan 500 coronaslachtoffers per 100.000 inwoners. Ter vergelijking: België telt ongeveer 217 covid-doden per 100.000 inwoners.

Een werkgroep aangesteld door de overheid pluisde door de Peruaanse registratiesystemen en presenteerde maandag zijn schokkende conclusies. Alle data bleken beschikbaar, maar gingen verloren in de Excel-sheets van de vele zorginstanties en bestuurslagen die samen de data aanleveren voor het officiële dodental. 

Het land wordt geleid door de derde interim-president in vijf jaar tijd en gaat sinds november vorig jaar van politieke crisis naar politieke crisis. Komende zondag gaan de Peruanen naar de stembus om in een tweede, beslissende verkiezingsronde een nieuwe president te kiezen. De huidige waarnemend president Francisco Sagasti scheept zijn opvolger op met het nieuwe dodental . Andersom beredeneerd: hij bewijst de volgende president een dienst door de zure appel nu alvast te presenteren.

Kunnen we nog meer coronaverrassingen verwachten uit Latijns-Amerika?

Het lijkt van een ongekend amateurisme dat een overheid de plank met bijna een factor drie misslaat, maar het is wellicht een grotere prestatie dat Peru in staat blijkt gedurende de pandemie het dodental bij te stellen naar een accurater cijfer. Peru is zonder twijfel niet het enige land dat systematisch te weinig slachtoffers rapporteerde.

Opzet kan een rol spelen: lagere cijfers staan beter dan recordaantallen doden, of je nu burgemeester bent van een klein dorp in de Andes of president van het grootste land van Zuid-Amerika. Zo publiceerde het Braziliaanse zorgministerie gedurende een periode enkel nog de dagelijkse cijfers en liet de totalen achterwege, zo zag het dagrapport er een stuk minder heftig uit. Maar het grootste obstakel is de lokale bureaucratie. Elke coronadode legt een lange weg af van het lokale ziekenhuis of mortuarium naar de officiële statistieken. In die wirwar werden systemen niet aan elkaar gekoppeld en aantallen niet opgeteld.

In landen als Ecuador, Bolivia, Argentinië, Brazilië en Mexico is de bureaucratie minstens zo complex. Officiële dodentallen zijn benaderingen van de werkelijkheid. De Mexicaanse overheid gaf eind maart toe dat de pandemie waarschijnlijk zo’n 60 procent meer Mexicaanse slachtoffers eist dan de statistieken weergeven.

Hoe kon Peru uitgroeien tot het zwaarst getroffen land wereldwijd?

Het verhaal van Peru is het verhaal van heel Latijns-Amerika: armoede en ongelijkheid maakten een effectieve bestrijding van de pandemie onmogelijk. Hoewel Peru in de eerste coronamaanden een strenge, door het leger gehandhaafde lockdown instelde, sijpelde corona toch door de maatregelen heen. Veel mensen hebben geen koelkast en moesten alleen al daarom naar buiten om dagelijks vers eten te kopen. Anderen raakten besmet in de rij voor de bank, wachtend op een kleine coronabonus van de regering.

Alleen een massale vaccinatiecampagne kan werkelijke verandering brengen in de Peruaanse situatie, maar er is nog een lange weg te gaan. Peru heeft 1,4 miljoen vaccins ontvangen van de 48 miljoen die zijn besteld. Ook als die allemaal geleverd worden, komt het land nog vaccins tekort om alle 33 miljoen Peruanen twee keer in te enten.