Amerikaanse mediareus ontweek miljarden aan belastinggeld via Nederland

Dat becijferden onderzoekers van de Stichting Onderzoek Multinationale Ondernemingen (Somo) uit Amsterdam. Ze bestudeerden jaarverslagen en concludeerden dat de firma, die onder meer eigenaar is van MTV, Nickelodeon en Comedy Central tussen 2002 en 2019 in totaal 32,5 miljard dollar (26,6 miljard euro) via Nederlandse bv’s uit het zicht van de Amerikaanse belastingdienst hield. Dat scheelde zo’n 4 miljard dollar (3,3 miljard euro) op de belastingrekening in de VS, schat Somo.

ViacomCBS is een van de grootste mediabedrijven ter wereld. Met films en series als Titanic, Wolf of Wall Street en Shrek zegt het 700 miljoen kijkers in 180 landen te bereiken. Maar over de inkomsten uit de internationale uitzendrechten draagt het bedrijf weinig belasting af in de VS, volgens Somo. De rechten zijn via complexe constructies ondergebracht in belastingparadijzen als Bermuda en Barbados. Zes Nederlandse bv’s met enkele tientallen werknemers vormen de tussenstap die dat mogelijk maken.

In Nederland gelden gunstige belastingregels en kon het mediaconglomeraat onderhandelen over een vriendelijke prijs. Volgens afspraken met de Nederlandse belastingdienst blijft sinds 2011 0,8 procent van de inkomsten in Nederland om er daar belasting op te betalen. Dat leverde de Nederlandse schatkist 8,7 miljoen euro op in 2019, een bescheiden bedrag afgezet tegen de totale omzet van 1,15 miljard dollar (942 miljoen euro). ViacomCBS reageerde niet op het rapport van Somo.

Later heeft de firma Nederland ook een aantal jaar als eindbestemming van de inkomsten uit uitzendrechten gebruikt. De Amerikaanse en Nederlandse belastingdiensten gingen er toen nog elk vanuit dat de ander belasting zou heffen over een zogeheten commanditaire vennootschap, dus betaalde ViacomCBS uiteindelijk niets. De regels zijn inmiddels aangepast.

Somo stelt dat de Nederlandse belastingdienst het verschuiven van winsten naar landen met een gunstig belastingklimaat door ViacomCBS heeft ‘gefaciliteerd’. Zo kon het bedrijf deels onbelast geld verdienen. De onderzoekers roepen Nederland op daar mee te stoppen en raden de Amerikaanse overheid aan de trucs met wetgeving onmogelijk te maken.

Het zijn legale constructies, maar ze zorgen dat bij overheden minder geld binnenkomt voor bijvoorbeeld onderwijs, infrastructuur en zorg. De Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) schat dat elk jaar zo’n 240 miljard dollar (196 miljard euro) aan belastinginkomsten verloren gaan door het “verschuiven” van winsten naar landen met lage tarieven. Nu de wereld uit de coronacrisis probeert te komen klinkt de roep om dat soort trucjes te voorkomen steeds harder.

Een van de belangrijkste critici is de Amerikaanse president Joe Biden. Biden wil creatief boekhouden en internationaal schuiven met winsten aanpakken. Hij denkt daarmee 533 miljard dollar (436 miljard euro) op te kunnen halen in de komende tien jaar.

Dat geld heeft Biden hard nodig. Hij wil de kloof tussen arm en rijk in de VS verkleinen, en is daarom van plan ongekend veel te investeren in onder meer onderwijs, infrastructuur en sociale voorzieningen. Hij heeft plannen voor zo’n 4000 miljard dollar aan uitgaven. Rijke Amerikanen en grote bedrijven gaan dat betalen, is zijn idee.

Zijn voorganger Donald Trump verlaagde de winstbelasting nog van 35 naar 21 procent, Biden wil er weer 28 procent van maken. Om te voorkomen dat Amerikaanse bedrijven hun winsten dan maar parkeren in landen met lagere tarieven, sloot Biden zich aan bij internationale pogingen om een wereldwijd minimumtarief in te voeren. Trump verzette zich daar nog tegen. Komende vrijdag vergaderen ministers van Financiën van de G7-landen erover in Londen. Over de hoogte van het tarief wordt nog onderhandeld. De Amerikaanse president wil op z’n minst 15 procent belasting heffen.

LEES OOK:

EU-Waarnemingscentrum: minimumbelasting multinationals kan België jaarlijks tot 19 miljard extra opleveren

Grote bedrijven in Europa moeten bekendmaken hoeveel belasting ze in welk land betalen: “Mijlpaal voor fiscale rechtvaardigheid”