"Tulsa massacre": een eeuw geleden vond het bloedigste rassengeweld in de geschiedenis van de VS plaats

Tulsa in de Amerikaanse staat Oklahoma, 31 mei en 1 juni 1921: de plek en de datums staan als het Tulsa massacre in de VS in het collectieve geheugen gegrift. Precies honderd jaar geleden vond er (volgens sommigen) het zwaarste rassengeweld plaats in de geschiedenis van het land.

Het bloedbad speelde zich af in Greenwood, een zwarte wijk met een opvallend en abnormaal kenmerk: hij was welvarend. Wijd en zijd stond de plek bekend als "Black Wall Street", een buurt waar het goed leven was. Té goed in de ogen van sommige blanken in andere delen van de stad, die hun zwarte medeburgers dit succes niet gunden.

Bekijk hier een kort fragment uit "Laat" over het bezoek van Biden aan Tulsa ter gelegenheid van 100 jaar Tulsa massacre (en lees voort onder de video):

Op 30 mei 1921 ging de bal aan het rollen, toen een blank meisje een zwarte jongen van aanranding beschuldigde. De volgende dag werd de jongen opgepakt. Een lokale krant kreeg lucht van de zaak en hitste de gemoederen op met een omstreden artikel over wat zich had afgespeeld (hoewel de feiten nooit zijn bewezen). 

Een woedende blanke menigte verzamelde zich vervolgens voor het gerechtsgebouw van Tulsa en eiste dat de jongen aan haar zou worden overgeleverd. Toen een groep zwarte tegenbetogers opdook, sloeg de vlam in de pan en braken rellen uit.

Het geweld verplaatste zich richting Greenwood, waar gewapende blanke groepen de wijk binnentrokken en compleet vernielden. Honderden huizen gingen in vlammen op en van de eens welvarende zwarte gemeenschap bleef niets meer over. Pas toen de National Guard tussenbeide kwam, ging het stof langzaam liggen. Officieel vielen er 36 doden en 800 gewonden, maar volgens schattingen liep het werkelijke aantal op tot wel 300 doden.

Bekijk hier een reportage die onze correspondent in de VS, Björn Soenens, een jaar geleden maakte over het Tulsa massacre (en lees voort onder de video):

Greenwood zou nooit meer uit zijn as herrijzen. De zwarte inwoners werden aan hun lot overgelaten en tientallen jaren zwegen overheid, pers en het brede publiek in alle talen over wat er zich precies had afgespeeld. Ook in geschiedenislessen werd met geen woord gerept over de episode die later het Tulsa massacre is gedoopt.

Vorig jaar veroorzaakte toenmalig president Donald Trump nog grote verontwaardiging toen hij Tulsa uitkoos voor een verkiezingsbijeenkomst. Die wou hij bovendien laten plaatsvinden op 19 juni, een symbolisch beladen datum die bekendstaat als Juneteenth. Dat is een verwijzing naar 19 juni 1865, toen Texas als laatste staat officieel de slavernij afschafte.

Het bezoek van Biden vandaag vindt plaats in een heel andere sfeer, al staat de rassenkwestie in de VS nog altijd op scherp. Vorige maand stond het land nog stil bij de eerste verjaardag van de gewelddadige dood van George Floyd, een zwarte man die stierf tijdens een arrestatie.

Biden bracht onder meer een bezoek aan het cultureel centrum van Greenwood, waar hij Viola Fletcher, Hughes Van Ellis en Lessie Benningfield Randle ontmoette. Met een gezegende leeftijd gaande van 101 tot 107 zijn zij de laatste overlevenden van het Tulsa massacre een eeuw geleden.

"Dit waren geen rellen, maar een slachtpartij", zei Biden in een toespraak. "Een van de ergste in onze geschiedenis, maar niet de enige. Te lang is het vergeten door onze geschiedenis. Zodra het gebeurd was, is er een duidelijke poging geweest om het uit ons geheugen te wissen, uit ons collectief geheugen." Maar, zo zei Biden, "sommige onrechtvaardigheden zijn zo gruwelijk dat ze niet begraven kunnen worden, hoe hard men ook probeert. En dus kan alleen de waarheid genezing, gerechtigheid en herstel met zich mee brengen."

Biden kondigde op dezelfde plek ook aan dat er een actieplan zal komen, onder leiding van vicepresident Kamala Harris, om stemmen gemakkelijker te maken in de VS. "Dat is een reactie op allerhande wetten in deelstaten om het stemmen te bemoeilijken en vaak gaat dat over minderheidsgroepen, zwarte Amerikanen en latino's", duidt correspondent Björn Soenens. "Joe Biden zegt nu: dit kan niet meer, dit is een grondrecht. Juni wordt een actiemaand tegen het onderdrukken van het stemrecht tegen vooral minderheden. Hij heeft zijn plek goed gekozen om dat aan te kondigen."