Belgische economie veert sneller recht dan verwacht, ‘maar we moeten opletten voor overdreven optimisme’

Belgische economie veert sneller op

De Belgische economie is in het eerste kwartaal gegroeid met 1 procent tegenover het voorgaande kwartaal. Dat blijkt uit cijfers van de Nationale Bank. Eerder was uitgegaan van een groei met 0,6 procent. En die 1 procent is echt wel een huzarenstukje. “Het is een positieve verrassing”, zegt Koen De Leus, hoofdeconoom van BNP Paribas Fortis. Dat is uiteraard ook wel het gevolg van het loslaten van de lockdownmaatregelen. Ons land zat in het vierde kwartaal van vorig jaar deels op slot, met onder meer de niet-essentiële winkels die dicht waren. 

Het is dus logisch en verklaarbaar dat we in het eerste kwartaal meer uitgaven dan het kwartaal daarvoor. Louter en alleen al omdat het nu kon. In vergelijking met de eerste drie maanden van vorig jaar – toen de coronacrisis ook al bezig was – was er wel nog een krimp met 0,6 procent. “Het niveau van economische activiteit van voor de covidcrisis is nog niet bereikt”, stelt Edward Roosens. De hoofdeconoom van het Verbond van Belgische Ondernemingen merkt op dat de groei van de economie in het eerste kwartaal van dit jaar nog altijd 2,6 procent lager ligt dan in de vergelijkbare periode van 2019, voor er sprake was van corona. “Ik ben niet pessimistisch, maar wil een beetje waarschuwen voor euforie. Ik vermoed dat we pas begin 2022 weer op precoronaniveau zullen zijn. Of we de verloren groei nog inhalen is dan nog een andere vraag.”

Blijven we verder op dit elan?

“Dat is momenteel moeilijk in te schatten” zegt Koen De Leus. “Er zijn redenen om optimistisch te zijn. Als we kijken naar de indicatoren dan lezen we dat zonnige gevoel er ook van af.” Ook de OESO, de denktank van de ontwikkelde landen, ziet de wereldeconomie in 2021 met 5,8 procent groeien, een stuk meer dan de groeiraming van 4,2 procent die eind vorig jaar naar voren was geschoven. De Leus: “Zowel het consumentenvertrouwen als de bedrijfsleiders zien het weer beter zitten. En we weten dat psychologie in de economie een belangrijke rol speelt.” 

Maar toch wil De Leus waarschuwen voor overdreven optimisme. “Net omdat het herstel zo krachtig oogt moeten we oppassen dat ze niet de kiemen van de teleurstelling in zich draagt.” De econoom wijst op een aantal factoren die het feestje nog kunnen verpesten. Zo is de vraag groot, maar kan het aanbod nog niet volgen. Verschillende bedrijven en sectoren werpen op dat ze niet de juiste mensen vinden voor hun openstaande vacatures. Bijna 20 procent van de bedrijven heeft te maken met een hoger personeelsverloop. Dat is vooral in de sectoren die maandenlang gesloten bleven het geval: de helft van de horecazaken zag meer personeel dan normaal vertrekken. Daarnaast ondervindt twee derde van de bedrijven met openstaande vacatures moeilijkheden om die in te vullen. 

Ook de verstoorde logistiek zorgt voor stijgende grondstofprijzen. Als belangrijkste verklaring wordt schaarste bij de leverancier gemeld, gevolgd door transportproblemen. Dat kan een rem zetten op het herstel. “De vraag is ook of bedrijven weer op hun normale elan gaan kunnen komen”, zegt Edward Roossens. “Een pak ondernemingen heeft het financieel moeilijk en draait al maanden op het randje van hun kunnen. Als hun groeicijfers niet voldoende groot zijn, zullen ze zich moeten aanpassen eens de steunmaatregelen verdwijnen. Ik denk dat we in het najaar het wrakhout gaan zien, waneer de tsunami volledig is weggetrokken.”

Goed voor jobs en begroting

Het gevolg van een economie die weer aantrekt laat zich voelen op de werkgelegenheid. Procentueel laat zich dat vertalen in een surplus van een kleine 0,1 procent meer jobs, wat in reële cijfers betekent dat 7.200 mensen een job kregen, zegt de Nationale Bank. Maar, zoals opgemerkt, de vraag naar technisch geschoold personeel is groter dan het aanbod. 

Een pluspunt is dat de grotere duidelijkheid over de volledige heropening van de economie een positieve impact heeft op het faillissementsrisico. Uit een bevraging van de Nationale Bank blijkt dat nu nog maar 4 procent van de bedrijfsleiders een faillissement verwacht in het komende halfjaar. In april was dat nog bijna 5 procent. Opvallend is het gestegen optimisme bij de horeca, waar het faillissementsrisico aanzienlijk daalde van 17 procent in april tot nog maar 5 procent in mei. 

Zagen we het dan met z’n allen te somber in?

Koen De Leus: “Corona was en is onontgonnen terrein, zonder referentiepunt. De snelheid waarmee verschillende vaccins werden ontwikkeld is ook ongezien.”

Die economische heropleving vertaalt zich ook in een spectaculaire stijging van de fiscale ontvangsten in de eerste vier maanden van dit jaar. Dat schrijft De Tijd. Van januari tot en met april inde de fiscus 41 miljard euro aan belastingen, tegenover 28,3 miljard in de eerste vier maanden van 2020. “De groei is het logische gevolg van de drastische terugval door het stilvallen van de economie en het openbare leven in 2020. In tweede instantie heeft het te maken met de sterker aantrekkende economie”, zegt Francis Adyns van de federale overheidsdienst Financiën. Edward Roossens merkt op dat de gestegen belastingontvangsten ook te maken kan hebben met een éénmalige inhaalbeweging, nadat veel bedrijven en zelfstandigen hun voorafbetalingen in 2020 hadden uitgesteld. “We mogen heus niet denken dat we er al zijn.”