Hebben mondmaskers buiten nog meerwaarde?
In enkele steden en gemeenten sneuvelde de mondmaskerplicht al, andere voeren de discussie of kijken afwachtend naar overheid. Nu het vaccinprikken in sneltempo gebeurt, rijst de vraag: zijn verplichte mondkapjes op straat nog zinvol?
Na tien maanden ging maandag in Sint-Niklaas de algemene mondmaskerplicht in het centrum overboord. Mondkapjes zijn er ook in winkelcentra zoals Waasland Shopping, op parkings en in gemeenschappelijke delen van appartementsgebouwen niet langer verplicht. “De ziekenhuisopnames zijn sterk gedaald en ook de bezetting op intensieve zorg is fors gezakt, van 17 naar 5 patiënten”, argumenteert burgemeester Lieven Dehandschutter (N-VA). “Met ook 99 procent van de 65-plussers al een eerste keer gevaccineerd, hebben we beslist de verplichting af te schaffen.”
In het Limburgse Lommel besliste het gemeentebestuur na overleg met het regionale ziekenhuis hetzelfde. Genk verwacht de regel later deze maand te kunnen schrappen.
Nu we almaar meer richting vrijheid gaan, draaien hoe langer hoe meer steden en gemeenten de verplichting, die ze goed tien maanden geleden ook zelf inderhaast oplegden, terug. Aan de kust besliste burgemeester Piet De Groote (GBL) van Knokke-Heist dat er vanaf vandaag geen masker meer hoeft in onder meer de Lippenslaan en op de dijk. “Er komen enorme versoepelingen aan. Mensen zullen elkaar weer mogen knuffelen. Waarom zouden we hen dan blijven beperken in hun vrijheid met het mondmasker?” Bij grote drukte is het wel nog aangeraden een mondmasker te dragen, zo geeft de stad Lommel wel mee. Ook in de horeca, de winkels en het openbaar vervoer blijft het kapje verplicht.
In sommige steden en gemeenten wordt nog gediscussieerd. In Leuven, waar burgemeester Mohamed Ridouani (Vooruit) een van de eersten in Vlaanderen was om de verplichting vorige zomer op de markt in te voeren, was het debat in de gemeenteraad maandagavond pittig.
“Virologisch gezien heeft een mondmasker in de buitenruimte bij lage drukte eigenlijk geen zin. Daar bestaat onder virologen consensus over”, stelt oppositiegemeenteraadslid Zeger Debyser (N-VA). Hij weet als viroloog aan de KU Leuven waarover hij spreekt. “Ons voorzichtige voorstel: schaf de verplichting eerst af voor fietsers. Wie nu zonder masker over de Bondgenotenlaan fietst, riskeert een boete van 250 euro.”
Als volgende stap stelt N-VA Leuven voor om de verantwoordelijkheid bij de burger te leggen, met de plicht een mondmasker op zak te hebben en dat te gebruiken bij drukte op pleinen en in winkelstraten. Maar volgens burgemeester Ridouani is de studentenstad daar nog niet aan toe. “De situatie is nog veel te fragiel. We blijven voor duidelijkheid, eenvoud en de meest voorzichtige aanpak kiezen. Er is al voldoende verwarring.”
Uniformiteit graag
Heel wat gemeenten zijn voorstander om in heel Vlaanderen dezelfde regels te hanteren en wachten voor eventuele versoepelingen het Overlegcomité af. Volgens verschillende bronnen zou de kwestie echter niet op de agenda van vrijdag staan. “De burgemeester is het best geplaatst om de lokale situatie in te schatten”, aldus het kabinet-Vandenbroucke.
Wat viroloog Steven Van Gucht (Sciensano) betreft, kan de mondmaskerplicht in de buitenruimte nochtans gerust op de schop. “Wij virologen hebben altijd gezegd dat ze vooral binnen een grote meerwaarde hebben, bij samenkomsten met mensen buiten je bubbel. Buiten is dat veelal niet nodig. Ook ik vraag me geregeld af: ‘Is een masker hier nu nuttig? Ikzelf ben nooit een groot voorstander geweest. Voor mij geen probleem dus dat steden en gemeente de verplichting, die nu soms voor hele dorpen of centra geldt, laten vallen.”
Afstand bewaren
Al koppelt de viroloog er wel meteen een grote voorwaarde aan: dat wel degelijk afstand wordt bewaard, ook al zal dit vanaf 9 juni niet langer wettelijk verplicht zijn. “Ik snap dat de overheid het knuffelgedrag niet langer in een ministerieel besluit wil steken, maar dat betekent niet dat we elkaar met vijftig in de tuin zomaar om de hals kunnen vallen. Met nog steeds de helft van de bevolking niet gevaccineerd en drie vierde die op zijn tweede prik wacht, komt nog niet iedereen gerust buiten. Dat maakt dat we tot zolang collectieve afspraken zullen moeten blijven respecteren”, aldus Van Gucht. In binnenruimten, zoals in winkels en het openbaar vervoer, ligt de zaak volgens de viroloog ook helemaal anders. “Daar kunnen we het masker echt nog niet laten vallen.”
Speeltijd op school zonder masker
Schoolkinderen vanaf het vijfde leerjaar zullen dit schooljaar volgens minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) nog niet van het masker in de les verlost zijn. Op de speelplaats hoeven mondmaskers dan wel niet langer.
“Ikzelf ben ook geen fan van het masker op school, zeker niet voor de jongsten uit het vijfde en zesde leerjaar. En hier thuis krijg ik tegenwind van de dochter, die in de lagere school zit. Maar we moeten nu eenmaal soms toegevingen doen om de scholen te kunnen openhouden”, zegt Weyts. “De draagplicht is ook een belangrijk signaal naar de leerkrachten, die niet prioritair gevaccineerd worden.”
De minister heeft minder dan een maand voor het einde van het schooljaar ook goed nieuws voor de leerlingen: in de buitenlucht hoeven mondmaskers voor het vijfde en zesde leerjaar niet langer op school, als intense fysieke contacten worden vermeden. Onderwijs Vlaanderen paste na advies van een werkgroep met onder meer experts en vertegenwoordigers van het onderwijsveld haar ‘coronamaatregelen op school’ aan. Voor de leerlingen van het secundair onderwijs zijn mondmaskervrije pauzes al langer mogelijk, mits ze voldoende afstand bewaren.
Weyts kondigde voorts nog aan spoedig de regels voor de organisatie van proclamaties en eindeschooljaarfestiviteiten in detail te willen vastleggen en deze weldra naar de scholen toe te verduidelijken.