Finland in de ban van ontbijtgate: dure croissant komt premier Sanna Marin duur te staan

“Nee, de factuur van mijn trouwfeest is niet betaald met staatsgeld.” Dat zei de Finse premier op Twitter om de Finnen ervan te verzekeren dat ze haar huwelijksfeest wel degelijk zelf heeft gefinancierd. Elke cent, van eten en drinken tot personeel en decoratie, zou uit haar eigen zak zijn betaald. “Zelfs mijn haar en make-up deed ik zelf, zoals elke dag”, zegt ze. Een wat beschamende tweet, die toont hoezeer ze onder druk staat door het ontbijtschandaal dat haar al een week achtervolgt, en waardoor haar dagelijkse croissantjes een publieke zaak lijken te zijn.

Onderzoek naar personeel

De beschuldigingen over haar trouwfeest kwamen er na een rapport in de Finse krant Iltalehti over de kosten en aanbestedingen van de premier. Daaruit bleek dat zij en haar gezin belastinggeld gebruiken voor hun ontbijt en andere koude maaltijden. Dat bedrag werd eerst geschat op 300 euro, maar ligt in werkelijkheid een pak hoger: tot wel 850 euro per maand.

De entourage van de premier zegt dat de geldsom inderdaad klopt, maar snapt niet waarom het voor zoveel ophef zorgt in het publieke debat. Ook de premier zelf valt compleet uit de lucht. “Ik had geen flauw benul dat er zo’n onduidelijkheid was over de ontbijtvergoeding”, zegt ze. “Mijn voorgangers deden nochtans net hetzelfde als ik.” Zelf beroept ze zich op de Finse wet die zegt dat het regeringshoofd recht heeft op officiële huisvesting, “waarvan het onderhoud, de verwarming en verlichting, de decoratie en het benodigde personeel worden ondersteund en betaald met publieke middelen.” Maar een klein detail: die wet zegt niks over maaltijden. En dus ook niet dat deze met overheidsgeld moeten worden betaald.

Een politieonderzoek is gestart in de hoop meer duidelijkheid te brengen. Opvallend genoeg is dat niet naar de premier zelf, maar naar haar personeel. “De mensen die voor haar werken hadden moeten nagaan bij de belastingdienst of ze belastingen moest betalen op het eten”, zegt onderzoeker in de politieke wetenschappen Emilia Palonen (Universiteit van Helsinki) aan onze krant.

Geen duidelijke schuld

Palonen zegt dat ze de heisa eigenlijk niet goed snapt. “Ik ben zelf verbaasd dat het zo’n groot probleem is. Het is niet nieuw dat overheidsgeld hiervoor gebruikt wordt. Het is logisch dat zij meer heeft uitgegeven dan haar voorgangers. Ze zit door de coronacrisis dan ook vaker in haar residentie.” Lieven De Rycke, een Belgische ondernemer die al twintig jaar op het Finse grondgebied vertoeft, snapt het ongenoegen bij de burgers wel. “Finnen denken erg zwart-wit en zijn gesteld op diplomatie en discipline. Alles moet tot de regel worden nageleefd. Dat zij de wet fout heeft geïnterpreteerd en er daardoor onduidelijkheid is, wordt niet geapprecieerd door de bevolking.”

Palonen ziet een duidelijke link tussen de timing van het schandaal, en de Finse verkiezingen. Binnen twee weken vinden er namelijk gemeenteraadsverkiezingen plaats. Naar verwachting zal het aangetaste imago van Sanna Marin gevolgen hebben voor haar hele partij, de Sociaaldemocratische Partij van Finland (SDP). “De oppositie weet dat. Zij hebben daar slim op ingespeeld door extra de nadruk te leggen op de uitgaven van Marin”, zegt Palonen. “Dat is een deel van het politieke spel.” Hoewel Marin populair was aan het begin van haar mandaat, begon haar populariteit al af te takelen door de Finse corona-aanpak. Het is maar de vraag of de premier politiek sterk genoeg staat om deze nieuwe tegenslag te doorstaan.

Opvallende figuur

Het is niet de eerste keer dat Sanna Marin in opspraak komt. Nog geen twee jaar geleden werd ze op 34-jarige leeftijd de jongste premier die Finland ooit gekend heeft. Wereldwijd zelfs de jongste vrouwelijke leider. En dat heeft ze mogen voelen: vaker dan over haar beleid gaat de kritiek over haar vrouw zijn, haar leeftijd of kleren.

In oktober kreeg ze een bakken kritiek over zich heen nadat ze een ‘uitdagende’ foto op Instagram plaatste, in een diep uitgesneden zwarte blazer voor het modemagazine Trendi. Velen vonden het ongepast voor iemand in haar functie. Marin staat echter gekend als een voorvechter van vrouwenrechten, en weigerde de foto weg te halen. Ze kon rekenen op internationale steun op sociale media, met zowel mannen als vrouwen die poseerden in een gelijkaardige outfit met het onderschrift #imwithsanna (ik steun Sanna). Of ze ook op die internationale steun kan rekenen in het ontbijtschandaal, is nog niet duidelijk.