Wat bezielt jonge daders vermoedelijke groepsverkrachting? "Vaak neemt iemand het voortouw en zet dan druk op de rest"

Twee weken geleden zou het meisje van 14 hebben afgesproken met een vriend op de Westerbegraafplaats in Gent. Eenmaal ter plaatse bleken er nog vier andere tieners aanwezig. De tieners zouden haar verkracht en aangerand hebben en daar ook beelden van hebben gemaakt, en die ook verspreid hebben op sociale media. Ook het meisje zou die beelden gezien hebben. Ze stapte daarna uit het leven.  

De daders zijn tussen 14 en 19 jaar oud. Wat bezielt tieners om zulke zware feiten te plegen? "Individueel onderzoek zal moeten uitwijzen wat de drijfveer was", legt psychiater Rudy Verelst uit in "De wereld vandaag" op Radio 1, "maar we hebben hier sowieso te maken met mensen die nog in volle ontwikkeling zijn, ook op seksueel vlak."

Wat bezielt (jonge) daders om over te gaan tot seksueel geweld of verkrachting? En wat kan er gebeuren om te voorkomen dat ze het (opnieuw) doen? "De zevende dag" ging langs bij een centrum voor hulpverlening voor jonge daders in Gent: 

"Jongeren van die leeftijd zijn op zoek naar hun identiteit en dat leidt tot experimenteergedrag, normaal gezien binnen redelijke grenzen. Het gebied in de hersenen dat remmingen zet op gedrag is ook nog in ontwikkeling."

"Het is een verwarrende periode voor veel jongeren", legde ook professor Keygnaert uit in "Terzake". "Je hormonen slaan op tilt, je kunt op elk moment van de dag zin hebben in seks en je kijkt hoe je met grenzen omgaat. Ook de relatie met je ouders en leeftijdsgenoten verandert in die periode."

"Bij groepsverkrachtingen met jongeren gaat het meestal om opportunistische plegers, dus geen georganiseerde bendes. Maar vaak zit daar iemand bij die het voortouw neemt en die zet druk op de rest van de groep. De anderen willen dan niet onderdoen en doen mee."

Bekijk het gesprek met professor Ines Keygnaert in "Terzake" (en lees verder onder de video):

"Laat er geen misverstand over bestaan: dit gaat héél ver", zegt psychiater Rudy Verelst nog. "'Er was weinig reflectief vermogen: weinig oog voor normen en waarden. Dit wijst op een ernstige afwijking van de ontwikkeling van die tieners. Ze hebben ook weinig remmingen vertoond."

De daders volgen nu een afzonderlijk traject, afhankelijk van hun leeftijd. De 14-, 15- en 16-jarige zijn geplaatst in een jeugdinstelling, de 18- en 19-jarige zitten in de cel. Maar hoe moeten ze, indien hun schuld bewezen is, verder worden behandeld?   

"We moeten kijken naar hun achtergrond", zegt Verelst. "Is dit hun eerste grensoverschrijdende gedrag? Of is dit een verdere stap in een persoonlijkheidsproblematiek? Voor de minderjarigen is de cruciale vraag voor de jeugdrechter: kan hun gedrag nog worden gecorrigeerd? Voor de meerderjarigen moet worden bepaald of ze toerekeningsvatbaar zijn. Dan wacht hen of een therapeutische aanpak van lange duur of een gepaste celstraf", besluit Verelst.

Beluister hier het gesprek met forensisch psychiater Rudy Verelst in "De wereld vandaag" op Radio 1 (en lees verder na de audio):

"Daders moeten duidelijk beseffen dat ze zwaar over de schreef zijn gegaan, dat ze schade hebben berokkend. Maar er moet ook voldoende begeleiding zijn", vindt professor Keygnaert.

Ook preventie is cruciaal, klinkt het. "We moeten daarop inzetten vanaf de peutertijd. Leren om grenzen aan te geven: nee is nee. Hoe kan je dat aangeven en hoe ga je met een nee om?"

"Ook leeftijdsgenoten spelen een heel belangrijke rol. Als je iets ziet gebeuren, kom dan tussen. Het is niet cool en stoer om mee te doen, het is net cool en stoer om daartegen in te gaan."

Fatma Taspinar gaf in "Het Journaal" meer uitleg over de zaak: