Bloederige verkiezingsstrijd in Mexico: 89 kandidaten vermoord in race naar politieke zetel

"Vandaag is een speciale dag", zei Alma Rosa Barragán in een online campagnefilmpje. De video zou haar laatste worden. Ze nodigde haar volgers uit op een campagne-evenement in Moroleón, de stad waarvan ze burgemeester probeerde te worden. In het midden van haar speech, tijdens een bijeenkomst, beschoten mannen uit het publiek de 61-jarige kandidate en haar team. Barragán overleefde de aanslag op haar leven niet.

Barragáns dochter Alma Denisse neemt nu de plaats van haar vermoorde moeder in. "Mijn moeders nagedachtenis zal blijven voortbestaan, voor haar, voor Moroleón en voor alle mensen die verandering willen, we zullen het bereiken", klinkt het bij de aangeslagen, maar vastberaden politica. (lees verder onder de Instagrampost)

Barragán is één van de 89 Mexicanen die sinds september 2020 het slachtoffer werden van dodelijk verkiezingsgeweld. Zondag 6 juni, halverwege de ambtstermijn van regerend president Andrés Manuel López Obrador, vinden in Mexico algemene verkiezingen plaats. Er zullen 500 leden voor de kamer van afgevaardigden, 15 gouverneurs, 1.000 juridische functionarissen, bijna 2.000 burgemeesters en ongeveer 17.000 gemeenteraadsleden worden aangeduid.

Het Mexicaanse adviesbureau Etellekt onderzocht het geweld tegen politici vanaf september 2020. De resultaten zijn verbluffend: 782 gevallen van agressie, waaronder 89 met een dodelijke afloop. In de vorige verkiezingsperiode van 2018 was er een gelijkaardig aantal agressiegevallen en werden maar liefst 152 Mexicaanse politici vermoord. Toen de huidige president López Obrador met zijn linkse partij Morena aan de macht kwam, was de verkiezingsstrijd dus nog bloederiger. Georganiseerde misdaad heeft zich altijd wel gemoeid met de Mexicaanse verkiezingen, maar de inmenging lijkt de laatste decennia extreem toe te nemen.

Veel geweld wordt gepleegd in de zuidelijke staten van het land. Hoewel de motieven voor de moorden onduidelijk blijven, vermoeden de autoriteiten dat vooral criminele bendes en drugskartels politici viseren. De federale overheid vervolgt de bendes amper. "Criminele groepen hebben de voorbije jaren geleerd dat wat ze ook doen- inclusief kandidaten vermoorden of overheidsinstellingen aanvallen- er geen consequenties volgen", vertelde Falko Ernst, analist bij International Crisis Group, aan The Guardian.

Vooral kandidaten die voor een lokale zetel gaan, zoals burgemeesters of gemeenteraadsleden, komen in het vizier van de bendes. De criminelen willen waarschijnlijk vooral hun controle over het gebied verzekeren. Ze proberen 'hun' kandidaat verkozen te krijgen en bedreigen of liquideren de concurrentie. Soms zijn kandidaten zelf deel van een bende en geven de opdracht om hun medepolitici uit te schakelen.

Het onderzoeksrapport van Etellekt maakt duidelijk dat het in ongeveer een derde van de agressiegevallen gaat om bedreigingen. Op plaats twee komen de moorden en moordpogingen. José Alberto Alonso kon dinsdag ontsnappen aan zo'n poging. De kandidaat-burgemeester voor Acapulco, een bekende badplaats in de staat Guerrero, werd opgeschrikt toen een voorbijrijdende motor plots het vuur opende op Alonso's auto. De politicus overleefde de aanslag, maar hield er een trauma aan over en werd opgenomen in het ziekenhuis: "Als je in de politiek gaat, weet je dat er repercussies kunnen zijn, maar nooit in deze mate." Een andere kandidaat-burgemeester, Pedro Kumamoto, ontving een varkenskop als dreiging.

Bekijk hier een video over het verkiezingsgeweld en over Guillermo Valencia, een politicus die een aanslag overleefde. De tekst gaat verder onder de video:

De president reageerde eerder op de aanslagen en beloofde bescherming tegen het verkiezingsgeweld. Toch doet hij volgens critici niet voldoende om de misdaad aan te pakken. Het aantal vermoorde regeringsfunctionarissen ligt dan ook aanzienlijk lager dan het aantal vermoorde oppositieleden. Op de vraag hoe dit komt, kon de president niet antwoorden.

Ondanks al het geweld in Mexico naar aanleiding van de verkiezingen, komt er positief nieuws vanuit de LGBTQ+-hoek. 173 kandidaten voor een politieke zetel, twee procent van het totale aantal kandidaten, associëren zich met de LGBTQ+-gemeenschap. Dat is het hoogste aantal in Mexico's geschiedenis, volgens een onderzoek van het Nationaal Electoraal Instituut. In een sociaal-conservatief land als Mexico is dat een grote stap vooruit. De meesten LGBTQ+-politici (32%) zijn lid van de sociaaldemocratische Partij van de Burgerbeweging.

Veel kandidaten uit de LGBTQ+-gemeenschap komen op voor de rechten van bepaalde groepen die vaak gemarginaliseerd worden in de samenleving en zetten in op een meer representatief politiek systeem. "Dat is exact waarom ik in het Congres wil zitten, om te vechten tegen discriminatie overal en om met een representatieve stem de boel te gaan opschudden", klinkt het bij Maria Garcia, een trans kandidate. Op campagnebijeenkomsten zwaaien fans vrolijk met regenboogvlaggen en gekleurde hartjes. De hoop op verandering is groot.

Bekijk hier een video over de LGBTQ+-kandidaten in de Mexicaanse verkiezingsstrijd: