Autopech op de snelweg is als een kansspel: “Hoge takelkosten, behalve... als de politie je niet opmerkt”

Radio 2-luisteraar Kathleen Boots kan erover meespreken: "Op een zondag in april kreeg ik autopech op de E314. Ik ben verzekerd bij Touring via mijn Total-kaart, dus belde ik de pechverhelpingsdienst. Ze zouden zo’n drie kwartier later bij mij zijn."

Een dik halfuur later stopt er een takelwagen bij haar op de pechstrook. Niet Touring, maar een F.A.S.T-team. "De man zei dat hij gestuurd was door de politie, die me gezien had op de camerabeelden. Hij zou me wegslepen en ik moest Touring verwittigen. Het leek me niet dat ik veel keuze had."

Op zich een goede zaak, want Kathleen wordt in veiligheid gebracht. Maar wanneer ze de factuur krijgt, moet ze toch even slikken. “Het vervoer over een afstand van 10 kilometer kostte me 441,65 euro: 230 euro voor het wegslepen zelf en 211 euro voor de signalisatie. Gelukkig betaalt mijn pechverhelpingsdienst een deel van de kosten, maar hun tussenkomst is beperkt tot 150 euro.”

Hajo Beeckman is verkeersspecialist bij de VRT en legt uit waarom de F.A.S.T.-wagen eerder ter plekke was: "Vroeger kon iedereen bij ongeval of pech z’n eigen takelaar bellen. Voor de komst van de gsm deed de politie dat. Maar het gaf heel wat problemen: het wachten duurde soms lang, de files groeiden aan, en af en toe brak er zelfs ruzie uit tussen concurrerende takelbedrijven die tegelijk aankwamen.”

De wegpolitie vroeg daarom om een eenvormige regeling voor de snelwegen. Die kwam er in de jaren 90 in de vorm van F.A.S.T. ("Files Aanpakken door Snel Takelen"). De Vlaamse snelwegen werden opgedeeld en per perceel kwam er een openbare aanbesteding waarop takeldiensten konden inschrijven. Wie ze binnenhaalde, had een contract vast voor alle werkzaamheden gedurende enkele jaren.

“In die aanbesteding zitten heel wat eisen”, zegt Hajo. “Je moet goed materiaal hebben, binnen de 20 minuten ter plaatse zijn en het personeel moet speciaal opgeleid zijn om te werken op de snelweg. En je moet ook investeren in de signalisatievoertuigen die een paar honderd meter voor de takelwagen moeten staan.”

Het absurde is dat die F.A.S.T.-teams enkel komen als je zelf de politie belt, of als het Vlaams Verkeerscentrum je voertuig opmerkt via één van de 1.800 camera’s langs de Vlaamse snelwegen.

“Als je zelf je bijstandsorganisatie belt, en op de plek waar je gestrand bent, is er geen camera of geen enkele passant die de 101 belt, dan kun je gewoon wachten op je eigen takelbedrijf. En dan hoef je ook die F.A.S.T.-toeslag niet te betalen”, zegt Hajo Beeckman.

Als de mensen van het F.A.S.T.-team eerder ter plekke zijn, is er echter geen weg meer terug. “Dan moet je met hun hulp instemmen, want ze worden gestuurd door de politie en die heeft het recht om je op je eigen kosten te laten takelen.”

Je kunt volgens Hajo de factuur wel beperken: “F.A.S.T.-teams moeten je meedelen dat ze je volgens het contract, maar tot de eerstvolgende veilige plek moeten slepen. Maar soms gebeurt dat niet en rekenen ze alle extra kilometers nog apart aan. Heb je pechverhelping? Vraag dan dat ze je op die veilige plek stallen.”

Het Agentschap Wegen en Verkeer moet werken met de minimale prijzen van de aanbiedende takelbedrijven per perceel, zo werkt de wet op de overheidsopdrachten nu eenmaal. F.A.S.T.-teams moeten altijd stand-by zijn en investeringen doen, wat de prijs opdrijft.

Er zijn drie tariefformules, weet Hajo. “In Vlaanderen kan je best pech hebben op werkdagen tijdens de kantooruren, tot 17 uur dus”, zegt Hajo. “Dan betaal je 135 euro plus BTW. Op zondag lopen de takelkosten op tot 190 euro, en sowieso komt daar ook altijd de kost van het signalisatievoertuig bij.”

In principe is de factuur voor jou. Maar als je een bijstandscontract of verzekering hebt, krijg je vaak een deel terug. “Kathleen kreeg via haar Total-kaart bijvoorbeeld 150 euro terug, maatschappijen zoals Europ Assistance en Touring betalen 250 euro. Dat wordt beschouwd als een "marktconforme prijs" voor het takelen. Maar check je polis, soms kan het minder zijn.”

In Wallonië werkt het anders: daar kun je altijd zelf je bijstandsorganisatie oproepen, weet Hajo. “Maar via het systeem SIABIS, een beetje vergelijkbaar met F.A.S.T., komt er verplicht een takeldienst met een vast contract.” Het verschil is dat in Wallonië de signalisatiewagen niet standaard mee uitrijdt. “Dat gebeurt daar alleen als de politie dat nodig vindt voor de veiligheid.”

In Nederland komt de signalisatiewagen standaard mee, maar hoef je hem als automobilist niet te betalen. “De Nederlandse Rijkswaterstaat draait op voor de kosten van de beveiliging, en je kunt je auto zonder extra kosten laten takelen door je eigen pechverhelper.”

“We zullen nagaan hoe dit beter kan”, zegt Vlaams minister voor Mobiliteit Lydia Peeters (Open VLD) bij "De inspecteur". “We zijn op dit moment volop bezig met de opmaak van een verkeersveiligheidsplan, en incident-management is daar een onderdeel van. Voor ons primeert de verkeersveiligheid.”

Op de website van de Vlaamse overheid staat vandaag dat je "het nummer 112 dient te bellen" bij pech op de snelweg. “Dat is echter geen verplichting. Als je zelf een takeldienst kan contacteren die snel ter plekke kan komen, mag dat ook. Je riskeert alleen dat er twee takelbedrijven tegelijk aankomen.”

Is het systeem zoals in Nederland dan geen optie? Daar zorgt de overheid voor de signalisatiewagen en betaalt de bestuurder de sleepkosten. “Ik denk dat dat een goede suggestie is", zegt minister Peeters. "We gaan dat zeker bekijken. De hoofdzaak bij ons is dat er snel een signalisatiewagen ter plekke is en dat de situatie veiliger gemaakt wordt."