Wat maak je mee als immigrant, eens voorbij het Vrijheidsbeeld?

Björn Soenens is VS-correspondent voor VRT Nieuws. Zijn standplaats is Brooklyn, New York.

Leven in Amerika, het is elke dag een roetsjbaan. Alles is hier te koop, alles is hier te zien. Alles maak je hier mee. Om er te komen leven en werken, vraagt het bij momenten eindeloos veel geduld en stalen zenuwen.

In Amerika is het simpel. Als je een huis of een flat wilt huren, dan heb je een lokale bankrekening nodig. Anders vertrouwen eigenaren je niet. Je kunt daar voor of tegen zijn, het is een voorwaarde waar je niet omheen kan. Om een lokale bankrekening te kunnen openen, heb je een adres nodig, een bewijs dat je ergens een vaste stek hebt (gevonden).

Ziedaar: een groot probleem. Je kunt het een niet zonder het ander, en het andere niet zonder het een. Uren heb ik vastgezeten in verschillende banken om een rekening te openen. Correspondent zijn is in de begindagen méér dan op de eerste rij staan van het wereldtoneel…Dit is leven in de USA.

In de ene bank, JP Morgan Chase, was er geen doorkomen aan: ik moest kunnen bewijzen dat ik een sociale zekerheidskaart had aangevraagd en gekregen, ik moest afrekeningen voorleggen van elektriciteitsverbruik, telefoniegebruik, en andere nutsvoorzieningen: het ultieme bewijs dat ik daar woonde.

Maar hoe kan je dat in godsnaam doen als je het huis nog moet huren, of pas een overeenkomst hebt afgesloten. Ik had daar nog geen minuut van mijn leven doorgebracht.

Maar om er tijd door te brengen en mijn huur (een maand vooraf en twee maanden waarborg) te kunnen betalen had ik eerst die Amerikaanse rekening nodig. Bij Chase was het voor mij: "Hello, goodbye". Ook al was de bankadviseur, meneer Terranova (wat een mooie naam!) uiterst behulpzaam, vriendelijk en charmant. Regels zijn regels, zei ook zijn medewerkster, mevrouw Wisdom (een naam kan soms alles zeggen).

Dan maar naar de buurbank. Citibank. De adviseur daar begreep mijn probleemsituatie. Ik legde hem mijn identiteit voor, mijn paspoort, mijn I-visum, de geloofsbrieven van mijn werkgever. Hij keek me even diep aan, en leek aan te nemen dat ik echt wel was wie ik beweerde te zijn, ondanks de regels die hem en zijn vakgenoten eigenlijk aanmoedigen het omgekeerde te doen.

"Dit dossier gaan we even snel in orde brengen," zei mijn persoonlijke bankadviseur Bryan Morales, zelf afstammeling van een Ecuadoraanse familie. Op een half uurtje had ik twee rekeningen geopend en liep ik blij fluitend buiten. Leve meneer Morales.

Tot ik een weekje later telefoon kreeg van een van zijn bazen, een vriendelijke mevrouw (altijd!), dit keer met roots uit Trinidad en Tobago. "So sorry, uw rekeningen worden geblokkeerd, uw papieren waren niet in orde. Wij kunnen niet nagaan of u wel bent wie u bent, en of u al dan niet slechte bedoelingen heeft. So sorry!"

"U heeft uw huurovereenkomst niet voorgelegd" (dat had ik wel!), maar er was ook hier geen doorkomen aan. "Het geld op uw rekening zal per cheque naar uw vaste adres worden gestuurd in de VS…" "Maar hoe kunt u in godsnaam die cheques naar mijn vaste adres sturen, als u mij net zegt dat ik geen rekening kan openen wegens gebrek aan bewijs van een vast adres?" "U heeft een punt, meneer, maar dat zijn de regels, wat is uw vaste adres? O ja, komt u over twee weken nog maar eens langs met uw huurovereenkomst, dan brengen we alles alsnog in orde."

Kent u het beroemde stripalbum “De XII werken van Asterix”? Daarin wordt de Gallische held Asterix enorm op de proef gesteld door de Romeinse bureaucratie. Hij wordt van het kastje naar de muur gestuurd op zoek naar formulier A-38, in het huis waar je gek wordt. Om kort te gaan, zo voelde ik me ook na mijn telefoontje van de mevrouw van Citibank: je raakt verstikt en verstrikt in een web van behulpzame, maar helaas nergens toe leidende regelzucht.

Intussen was ik tussendoor nog een dag of tien in België, na een reportagereis en de eedaflegging van Donald Trump en de indrukwekkende vrouwenmars in DC. In België moest ik nog van een pak mensen afscheid nemen: een paar zeldzaam goede vrienden, mijn onbreekbare familie, mijn kinderen. Op 2 februari, bij het opstijgen naar New York, samen met mijn vrouw een beetje emotioneel te moede, keek ik in elk geval hoopvol uit naar mijn hernieuwde bezoek aan Citibank, in Brooklyn, mijn nieuwe woonplaats.

Wat een routineklus had moeten worden duurde opnieuw bijna anderhalf uur, en nog is het op het ogenblik van deze kroniek niet in orde. Eén rekening is intussen gedeblokkeerd, maar de gedienstige bankmevrouw was doodsbang dat ze de regels niet had gevolgd zoals het hoorde: “Als de camera’s mij maar niet hebben gefilmd…anders heb ik er gelegen…”.

Hele vriendelijke mevrouw Arroyo, vol goede wil, maar ze moest zelf wel vijf telefoons plegen en tien formulieren raadplegen om te achterhalen hoe ze mijn rekening opnieuw beschikbaar kon maken.

Het lukte haar voor één rekening, voor de andere helaas niet, want daar was in de computer iets aangevinkt wat het onmogelijk maakte om de bureaucratie nog te omzeilen. Make America great again!

Oh ja, een kredietkaart krijg ik niet meteen, misschien na twaalf maanden of anderhalf jaar pas. Want in Amerika moet je credit history –kredietgeschiedenis - opbouwen. Je moet dus eerst bewijzen dat je goed schulden kan maken (met geld dat je jezelf voorschiet), voor je gebombardeerd wordt met allerhande kredietkaarten.

Tussen haakjes: als er al één financiële crisis is die de economie andermaal zou kunnen doen omvallen, dan zijn het de gigantische schulden van alle Amerikanen samen met hun talloze kredietkaarten.

Die Amerikaanse particuliere kredietkaartschuld bedraagt inmiddels meer dan 1.000 miljard dollar. Maar voor een resident alien als ik (een vreemdeling die hier tijdelijk komt wonen) is het bijna onmogelijk om schulden te maken, laat staan dus dat je zelfs een rekening kunt openen.

Ik heb me afgevraagd of de Amerikaanse productiviteit met dit soort verstikkende regelgeving niet enorm keldert. En elke bankbeambte geeft het toe: sinds 9/11 is alles nog moeilijker geworden voor buitenlanders. Met de verstrengde immigratieregels en in sommige gevallen een inreisverbod van Trump houden mevrouw Wisdom van Chase en meneer Morales van Citibank hun hart vast voor nog méér regels.

Laat nu net het versimpelen van de regels, het wegwerken van het moeras dat bureaucratie heet, en het laten verdwijnen van twee richtlijnen voor elke nieuwe die in de plaats komt, een prioriteit zijn van de nieuwe president.

Zoals Brad Pitt (in de rol van Jackie Cogan in de film Killing Them Softly) de onvergetelijke woorden uitspreekt:

"I’m living in America, and in America, you’re on your own. America’s not a country. It’s a business. Now fuckin’ pay me."