Steeds meer Vlaamse steden en gemeenten zetten in op de inleg van fietsstraten, maar deze maken een door motorvoertuigen gedomineerde omgeving niet fietsvriendelijker. Dat blijkt uit een onderzoek van Fietsberaad Vlaanderen. Om de kwaliteit van fietsstraten te verbeteren, zijn ook inspanningen op fietsnetwerkniveau en op vlak van gebruik en de inrichting van de straten nodig.

Fietsstraten of fietszones, waar een snelheidsbeperking van 30 km/u geldt en fietsers niet ingehaald mogen worden, komen steeds vaker voor in Vlaanderen. “Het was en is nog steeds een zichtbare maatregel om het fietsbeleid in een gemeente vorm te geven”, zegt kenniscentrum Fietsberaad Vlaanderen. “De coronacrisis heeft deze ontwikkeling nog versneld.”

Maar de ingreep biedt niet automatisch de garantie op een fietsvriendelijke omgeving, blijkt uit een nieuw onderzoek. Fietsberaad bevroeg zowat 7.000 weggebruikers over 17 fietsstraten en 3 fietszones in gemeenten verspreid over Vlaanderen. De deelnemers gaven een score op vijf kwaliteitscriteria voor een goed fietsnetwerk: directheid, omgeving, veiligheid, inrichting en respect. Ze benoemden ook de drie belangrijkste knelpunten: inhalen van fietsers, te veel en te hard rijdende motorvoertuigen en hinder door parkeerbewegingen of laden en lossen.

Voorwaarden

Uit de resultaten blijkt dat een fietsstraat wel degelijk succesvol kan zijn wanneer ze een logische plek heeft binnen het fietsnetwerk, veel fietsers en weinig gemotoriseerd verkeer kent en een herkenbaar “fietsstraatprofiel” heeft. Wordt aan die voorwaarden niet voldaan, dan zal een fietsstraat weinig helpen om de omgeving te verbeteren.

“Bij de keuze voor een fietsstraat of fietszone leeft nog te vaak de hoop dat de maatregel het fietsklimaat verbetert”, klinkt het. “Aan de invoering van een fietsstraat of een fietszone zijn immers automatisch een snelheidsregime en een inhaalverbod gekoppeld. Maar de praktijk leert ons dat het instellen van een fietsstraat of fietszone niet volstaat om een door motorvoertuigen gedomineerde omgeving fietsvriendelijk te maken. Zeker als er maar weinig fietsers zijn en veel (doorgaand) gemotoriseerd verkeer. Het inhaalverbod wekt ergernis op of wordt niet gerespecteerd en voor een maximumsnelheid van 30 km/u is het niet nodig om een fietsstraat of fietszone in te stellen. Daarvoor bestaan andere middelen.”

De Martelarenlaan in Leuven en de Victor Heylenlei in Boechout komen uit het onderzoek naar voren als goede voorbeelden voor alle Vlaamse fietsstraten. “De fietsstraat Victor Heylenlei is een onderdeel van de fietssnelweg. Door de volledige heraanleg met fietsstraatinrichting werd de route duidelijk herkenbaar voor iedereen”, zegt schepen van Verkeer in Boechout Rudi Goyvaerts. “Het rode asfalt waarborgt een hoog fietscomfort en de continuïteit van het fietsnetwerk. Het fietsstraatlogo wijst nog een keer op het gewenste gedrag. En door de smalle strook met kasseien in het midden ontstaan twee fietsrijlopers waardoor het natuurlijker aanvoelt voor motorvoertuigen om achter de fiets te blijven.”