"Dit is pamflet in plaats van vonnis": juridisch adviseur MIVB snoeihard voor rechter in hoofddoekenzaak
In een interview op de RTBF is Marc Uyttendaele, grondwetspecialist en juridisch adviseur van de MIVB, vernietigend voor de rechter die het vonnis velde waarmee de MIVB werd veroordeeld voor discriminatie. Aanleiding is het feit dat de Brusselse vervoersmaatschappij een vrouw met een hoofddoek tot twee maal toe niet in dienst heeft genomen. Volgens de MIVB is de hoofddoek daarvoor niet de reden, maar de rechter volgt die argumentatie niet. Uyttendaele noemt de rechter "militant" en vindt dat de MIVB dit vonnis niet mag laten passeren.
Begin mei veroordeelde de arbeidsrechtbank in Brussel de MIVB tot een boete van ruim 50.000 euro, omdat de openbaarvervoersmaatschappij zich schuldig zou hebben gemaakt aan discriminatie tegenover een vrouw die de hoofddoek draagt. De vrouw had op twee verschillende momenten gesolliciteerd voor een administratieve functie, maar werd twee keer niet aangenomen.
Werkreglement verbiedt religieuze tekens
Voor de rechter argumenteerde de MIVB dat de vrouw de eerste keer niet in dienst werd genomen omdat de persoon die ze moest vervangen sneller dan verwacht terugkeerde, en de tweede keer omdat er betere kandidaten waren.
Maar de rechter oordeelde dat de MIVB de vrouw niet in dienst nam wegens haar hoofddoek. De MIVB heeft een werkreglement dat het dragen van politieke of religieuze symbolen op het werk verbiedt.
Na de uitspraak nam de MIVB de jurist en grondwetspecialist Marc Uyttendaele in de arm, met de vraag het vonnis te bestuderen en raad te geven in verband met een eventueel beroep. Uyttendaele is dus, voor alle duidelijkheid, niet de advocaat die de MIVB heeft verdedigd tegenover de arbeidsrechter.
Nooit heb ik een vonnis gelezen dat zo op een pamflet lijkt
Over die rechter is Uyttendaele niet te spreken. In het radio-programma "Le Grand Oral" op RTBF trok de jurist vanmorgen alle registers open. Hij zei onder meer: "Nooit in mijn lange carrière heb ik een vonnis gelezen dat zo beledigend is voor één van de partijen. Nooit heb ik een vonnis gelezen dat zo op een pamflet lijkt in plaats van op een juridische beslissing". Â
De MIVB is een openbare vervoersmaatschappij en voert aan dat zij, als publieke instelling, de neutraliteit van de overheid moet uitdragen en dus geen religieuze tekens kan toestaan. Maar omdat die neutraliteit niet door de (grond)wet wordt beschreven, blijft het concept onduidelijk. Verschillende rechters vullen het concept op een verschillende manier in.
Twee vormen van neutraliteit
In dit debat wordt vaak gezegd dat er twee interpretaties van "neutraliteit" mogelijk zijn. De "exclusieve", die streng de scheiding van godsdienst en staat oplegt en daardoor alle religieuze tekens verbiedt bij vertegenwoordigers van de overheid. En de "inclusieve", die religieuze tekens wel toelaat en alleen vereist dat de dienst die de vertegenwoordiger van de overheid verleent, neutraal is.
Volgens Marc Uyttendaele stelt de rechter zich op het standpunt dat de "exclusieve neutraliteit" op zichzelf al een discriminerende invulling is van het begrip neutraliteit. "Maar het Grondwettelijk Hof zegt daarover net het tegenovergestelde", aldus Uyttendaele. De jurist spreekt van een "militante, zelfs combattieve" tekst vanwege de rechter.
Ik heb aan de MIVB gezegd: deze rechter haat u
Uyttendaele gaat nog verder. "Ik heb aan de MIVB gezegd: "Deze rechter haat u", vertelt de jurist. Uyttendaele heeft de MIVB er ook op gewezen dat ze nog vaak met de arbeidsrechter te maken zal hebben en dat ze dit dus niet zomaar mag laten passeren. Want anders zal de vervoersmaatschappij nooit meer een standpunt van exclusieve neutraliteit kunnen innemen, in welk debat dan ook.
De MIVB is zelf verdeeld over deze zaak. De directie van het bedrijf wou het vonnis aanvechten, het politiek samengestelde beheerscomité niet. Het was uiteindelijk de regeringscommissaris, met een Open VLD-etiket, die het dossier op de tafel van de Brusselse regering deed belanden.
Politiek ontvlambaar
Ook daar ontvlamde het. De partij Défi dreigde ermee uit de Brusselse regering te stappen als die dit vonnis niet aanvecht. De PS, One Brussels (de Brusselse socialisten van Vooruit), Ecolo en Groen willen zich bij het vonnis neerleggen. Ook al is er intern vaak verdeeldheid over deze zaak, zeker bij de PS.
Bij de PS is er een militant-vrijzinnige stroming en een even militant "inclusieve" stroming, wat het voor de partij schier onmogelijk maakt hier een duidelijk standpunt in te nemen. Pittig detail is dat Marc Uyttendaele, man van voormalig socialistisch kopstuk Laurette Onkelinx en vader van Brussels parlementslid Julien Uyttendaele, zelf zeer dicht bij de PS staat. Wellicht is zijn uitval dan ook een waarschuwing aan het adres van "zijn partij".
De Brusselse regering heeft tot 24 juni om eventueel in beroep te gaan. Na die datum wordt het vonnis definitief. Â