Het sociaal akkoord, maandagochtend door de groep van Tien gesloten, doet Vivaldi adem halen: de hete aardappel belandt niet op hun bord. De deal leidde vooral aan de linkerkant binnen Vivaldi tot enthousiasme: de vakbonden, en in afgeleide orde de socialisten en groenen, haalden heel wat binnen. Gelijklopend met het triomfalisme van de socialisten en groenen, was er de iets koelere houding van de liberalen: het akkoord gaat geld kosten. Heel veel geld.

In het nieuws: De reacties op het sociaal akkoord zijn interessant om te volgen.

De details: Deze keer waren het vooral socialisten en groenen die triomfeerden.

• Het mag gerust een eerder lastige bevalling genoemd worden, het sociaal akkoord dat deze week door werkgevers en vakbonden gesloten is. Na maanden van onderhandelingen, mislukkingen, drama, tegenkanting, dreiging met stakingen en armworstelen, raakte de Groep van Tien – de sociale partners – eruit.
• Dat leverde initieel bij iedereen binnen Vivaldi een zucht van opluchting op. Want zonder akkoord dreigde een aantal heel gevoelige dossiers op het bord van de regering te belanden.
• De laatste keer dat de ploeg van premier Alexander De Croo (Open Vld) zich diende uit te spreken over een dergelijk groot dossier, was in mei, in het kader van dezelfde onderhandelingen die nu zijn beslecht. Toen besliste de regering, helemaal zoals het regeerakkoord ook stelt, dat de loonnormwet van ’96 behouden bleef en dat dus een maximum loonstijging van 0,4 procent werd toegekend.
• Die wet was nochtans enorm aangevallen door de vakbonden, die het ‘sjoemelsoftware’ noemen. Maar de socialisten, en in mindere mate de groenen, bonden in: de liberalen waren de ochtend na het akkoord bijzonder tevreden, zij hadden hun trofee behouden.

En nu: Het beeld van wie nu triomfeert is helemaal omgedraaid.

• Vandaag, na het optrekken van de mist rond het nachtelijke akkoord van maandag, overheerst een heel ander gevoel. Bij de socialisten is men bijzonder tevreden. Want daar zwoer men na de regeringsdeal begin mei dat er nog extra buit moest en zou worden binnengehaald.
• ‘Wij hadden de stijging van de minimumlonen niet eens in het regeerakkoord staan. Maar door zo fel aan te dringen en te vechten voor onze dossiers, hebben we de vakbonden zodanig steun gegeven dat het gelukt is. De strijdpunten die we begin mei afbakenden, zijn allemaal binnengehaald’, zo vat een rode topper samen. Daar voelde men alsof de revanche, na het vorige akkoord, een feit was.
• Zeker de minimumlonen die stijgen, zijn een grote trofee. Dat was expliciet wat Paul Magnette (PS) en ook Pierre-Yves Dermagne (PS), de vicepremier en minister van Werk, hadden geëist om heel de deal te kunnen goedkeuren.
• Feit is dat men bij de liberalen na het sluiten van het akkoord gisteren ook erg tevreden was dat de ‘sociale vrede behouden is‘ en dat de regering een akkoord op zak had. Voor premier De Croo is het niets anders dan een triomf.
• Verder was er wel wat enthousiasme over het feit dat de uitbreiding van het brugpensioen, een eis van de vakbonden, vermeden was. Maar tegelijk liet men weten, ‘de tekst nog even te bestuderen‘. ‘Dan weet je meestal wel hoe laat het is’, zo was als commentaar bij een partijvoorzitter te horen.
• Want vooral op symbolische dossiers als het SWT of brugpensioen, wist men wel de leeftijd op 60 jaar te houden, wat de liberalen niet nalieten te onderstrepen, maar tegelijk zijn er soepelere landingsbanen vanaf 55 jaar, wat voor vele ouderen de deur wagenwijd openzet om de arbeidsmarkt al deels te verlaten.

De essentie: Feit is dat de deal aan de belastingbetaler erg veel gaat kosten.

• De verhoging van de minimumlonen komt natuurlijk niet uit het niets: Dermagne had al aangegeven dat hij die stijging, die de werkgevers moeten bekostigen, ‘fiscaal en sociaal zal ondersteunen‘. Met andere woorden: het kan de schatkist straks tientallen miljoenen euro gaan kosten.
• De landingsbanen zijn van hetzelfde laken een pak: daar dreigt de rekening nog veel hoger op te lopen als straks massaal veel 55-plussers in het systeem stappen. Vandaag kost deze regeling, waarvan bijna 60.000 oudere werknemers gebruikmaken, meer dan 200 miljoen euro.
• En hoewel deze regeling veel minder verketterd is dan het brugpensioen – waar een oudere kracht helemaal van de arbeidsmarkt verdwijnt – kost ze wel meer. Men heeft dus een omstreden regeling vervangen door een duurdere variant.
• Voor beide maatregelen, de minimumlonen en de landingsbanen, is het niet duidelijk waar de kost voor de schatkist straks precies landt. Maar het wordt een serieuze slok op de borrel, zoveel is wel duidelijk.

The big picture: Revolutionair is dit akkoord niet, het zijn telkens kleine, dure stapjes.

• Dat de deal zo in mekaar zit, met een prijs voor de schatkist, mag niet verwonderen: zowel vakbonden als werkgevers onderhandelen niet over het algemeen belang, maar voor het belang van hun achterban. Het effect is bij sociaal overleg meestal dat uiteindelijk een derde partij – met name de overheid – de zaak met overheidsgeld smeert.
• Het effect is dat dit sociaal overleg alvast één ding niet zal verwezenlijken: een pak meer mensen aan het werk helpen. Dat is nochtans waarover elk regeerakkoord – of het nu federaal, Vlaams of Waals is – het had: grote ambities om de werkzaamheidsgraad op te krikken.
• De oppositie, met N-VA op kop, reageert ondertussen alvast erg kritisch. Voorzitter Bart De Wever (N-VA) noemde het ‘minder kansen voor jongeren en kwetsbaren door extra loonkosten, sneller afschrijven van oudere werknemers‘.
• Daarbij wees hij erop dat de ‘ambitie van 80 procent werkzaamheid vanuit het Vlaams regeerakkoord zo federaal werd getorpedeerd werd‘. Plus meteen een forse oproep aan die coalitiepartners in de Vlaamse regering, Open Vld en CD&V, ‘om dit akkoord niet te steunen’.
• De kans daartoe is zo goed als nihil: geen van beiden gaat nu binnen Vivaldi lastig doen. Zeker niet omdat het feit dat er een akkoord is, op zich al voor De Croo een stevige triomf is.
• Maar lastiger was dat N-VA niet alleen stond met haar kritiek. Ook experten zoals professoren Ive Marx en Stijn Baert reageerden bijzonder scherp. Meteen ontstond zo het beeld dat dit akkoord ‘op kap is van een volgende generatie’, die de rekening zal moeten betalen.’ Zo laat het hele IPA toch een wat bittere nasmaak.

Kruis aan op uw agenda: President Joe Biden komt naar de Wetstraat.

• Het circus strijkt neer: de Amerikaanse president Joe Biden en first lady Jill komen zondag naar België. Eerst zit de Amerikaanse president in het UK om daar een top van de G7 bij te wonen.
• Maar zondagavond landt Air Force I op Melsbroek, tussen 20.30 uur en 21.30 uur. Daar zal premier Alexander De Croo hem normaal gaan opwachten en in België verwelkomen. De president blijft dan twee nachtjes slapen op de Amerikaanse ambassade aan het Warandepark, hartje Brussel.
• Het is uitkijken of VRT en/of VTM ook deze keer live gaan, zoals destijds bij Obama, om verslag te doen van het bezoek.
• Verwacht in elk geval maandag en dinsdag indrukwekkende colonnes van geblindeerde patserige wagens, die de hoofdstad doorkruisen met zwaailichten aan.
• Maandag op de agenda: een grote NAVO-top in Evere, waaraan ook alle andere big boys deelnemen.
• Dinsdag is het dan aan koning Filip, die Joe en Jill Biden ontvangt. De Croo is er dan ook bij.
• Daarna bezoekt Biden de EU en heeft een ontmoeting met de topvrouw, Commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Mogelijk krijgt ook Charles Michel, de voorzitter van de Raad, daar een stoel aangeboden.
• In de late namiddag dinsdag vliegen de Bidens dan door naar Genève.

Wat we moeten weten van de komst van Biden: De US en de EU zijn ‘back to usual’.

• Het feit dat Biden komt, zowel naar de NAVO als de EU, is meer dan symbolisch. Na de vier jaar onder Donald Trump, waarin de VS brak met het Atlantisme en in zekere zin zelfs het multilateralisme, lijkt Biden er alles aan te willen doen om de relaties helemaal te herstellen.
• Bedoeling is dat de Amerikaanse president zich opnieuw fel inschrijft in de NAVO-solidariteit, met name door de tanden te laten zien ten opzichte van Rusland. De dagen waarin de militaire alliantie in vraag werd gesteld, wat onder Trump manifest gebeurde, zijn helemaal voorbij.
• Hetzelfde geldt als het over klimaat gaat: de bedoeling is dat de VS opnieuw toetreden tot de akkoorden van Parijs en helemaal mee aan de kar van de klimaatinspanning gaan trekken. Op dat vlak is, zeker onder impuls van een heftige linkervleugel bij de Democraten in de VS, Biden op wereldvlak een uitgesproken medestander van de Europeanen.
• Bovendien is duidelijk dat Biden ook verwacht dat de EU zich als volwaardige partner zal gedragen. Want, wel helemaal in de lijn met Donald Trump, heeft Biden één focus in zijn buitenlandbeleid: China. De nieuwe rivaliteit tussen twee wereldmachten is een feit: de Chinezen voelen zich de afgelopen jaren meer en meer klaar om uit de schaduw van de grootmacht aan de andere kant van de Stille Oceaan te treden.
• Die nieuwe ‘Koude Oorlog’ of in elk geval snijdende rivaliteit is op alle vlakken voelbaar. Het feit dat de Chinezen eerst het coronavirus in eigen land niet onder controle kregen, oneerlijk waren over de oorsprong, kracht en impact van het virus en daarna economisch van de crisis het meest profiteerden, wringt sterk.
• Biden lijkt vast van plan de VS op een koers te houden waarbij aan Peking weinig tot geen concessie meer gedaan zal worden. En het is dan voor de Amerikanen kijken naar de meest ’trouwe’ en ‘oude’ bondgenoten, om te zien hoe zij zich opstellen: de VS verwachten steun van de Europeanen. Afwachten dus of Biden bij zijn bezoek te horen krijgt wat hij wil horen.