De Vlaamse Vereniging van Steden en Gemeenten wil dat de kosten van zwerfvuil tegen 1 januari 2023 doorgerekend worden aan de producenten. “Als de doelstellingen voor zwerfvuil niet gehaald worden, blijft statiegeld een te overwegen maatregel”, zei de VVSG woensdag tijdens een hoorzitting in het Vlaams Parlement. Ook de Bond Beter Leefmilieu (BBL) toonde zich een groot voorstander van dat statiegeld op flesjes en blikjes.

LEES OOK. Twee op de drie gemeenten willen statiegeld op blikjes en plastic flessen invoeren: Demir voelt de druk

De discussie over statiegeld op blikjes en flesjes om zwerfvuil aan te pakken is niet nieuw. Het was een belangrijk onderdeel van het plan van de vroegere Vlaamse milieuminister Joke Schauvliege (CD&V). Het idee stuitte echter op weerstand van Open Vld en N-VA en raakte er nooit door. In het verpakkkingsplan was wel opgenomen dat het statiegeld er enkel zou komen als de industrie tegen 2023 bepaalde doelstellingen niet zou halen. Oppositiepartijen Groen en Vooruit bleven sindsdien ijveren voor een snellere invoering, en recent liet ook de CD&V opnieuw weten het idee genegen te zijn om zwerfvuil aan te pakken.

De zwerfvuilberg in Vlaanderen groeit jaar na jaar. Afvalstoffenmaatschappij OVAM herhaalde woensdag de cijfers tijdens een hoorzitting over het thema in het Vlaams Parlement. In 2019 werd maar liefst 22.641 kilo zwerfvuil opgeruimd in Vlaanderen. In 2015 ging het nog om 20.400 ton. De kosten voor het opruimen van dat zwerfvuil lopen ook op. In 2019 ging het al om meer dan 160 miljoen euro.   

“Ondanks alle opruiminspanningen van vrijwilligers, gemeenten en intercommunales is Vlaanderen nog altijd niet proper. Het opruimen van zwerfvuil kost de Vlaamse gemeenten ongeveer 144 miljoen per jaar”, zegt de VVSG. Pijnlijk geld dat we veel liever in nuttiger zaken zouden steken, zoals de aanleg van fietspaden of sociaal beleid, luidt het. 

LEES OOK. Nederland voert vanaf eind volgend jaar statiegeld op blikjes in

“Er is dringend nood aan een beleid dat de instroom van zwerfvuil aanpakt”, zei Piet Coopman van de VVSG. “We moeten niet meer vuilnisbakken plaatsen, maar vermijden dat zwerfvuilverpakkingen op de markt komen.” De VVSG pleit er daarom voor om de zwerfvuilkosten vanaf 1 januari 2023 door te rekenen aan de producenten. Ze wil ook dat er een verbod komt op het gratis verspreiden van producten voor eenmalig verbruik, zoals bijvoorbeeld stalen die worden uitgedeeld aan de stationsomgeving. 

Zowel VVSG, OVAM als Fost Plus waren het er overigens over eens dat het zwerfafval van ‘consumptie on the go’ door corona in de lift zit. Ook de gemeenten merken dat. “De horeca moet inventiever zijn. Zeker wanneer mensen hun maaltijd consumeren op een steenworp van de zaak moet men met herbruikbare bakjes of drinkbekers werken”, zei de VVSG daarover. 

Als de doelstellingen tijdens de vervroegde evaluatie van 2022 niet gehaald worden, dan blijft statiegeld een te overwegen maatregel, zei Piet Coopman van de VVSG. de BBL schaarde zich volmondig achter dat idee. “Er zijn veel plannen en weinig beleid. We blijven rommelen in de marge en zo halen we nooit onze doelen”, luidde het bij Tycho Van Hauwaert van de BBL. Die wees erop dat de EU-lidstaten tegen 2025 77 procent van alle plastic flessen moeten inzamelen. Tegen 2029 is dat zelfs 90 procent. “Het draagvlak voor statiegeld in België is enorm, 8 op de 10 Belgen is voorstander. Het is het meest effectieve instrument voorhanden: het kan het aandeel van flesjes en blikjes in zwerfvuil met 70 tot 90 procent verminderen”, aldus nog Van Hauwaert, die er fijntjes op wees dat twee op de drie gemeenten lid is van de Statiegeldalliantie.  

“De verantwoordelijkheid van producenten is groot. Daarnaast is het gedrag van mensen cruciaal, zij moeten beseffen dat hun afval in de vuilnisbak hoort en er ook altijd naar handelen. Is er geen vuilnisbak of is die vol, neem je afval dan terug mee naar huis en sorteer het daar”, aldus nog de VVSG.