Het ging deze week onder andere over het sociaal akkoord dat vakbonden en werkgevers afsloten op kosten van de belastingbetaler. En over de CD&V die helpt om haar eigen graf te delven. Knack-redacteur Ewald Pironet blikt terug.
1. Factuur
‘De factuur is voor de twintigers, dertigers en veertigers.’
Arbeidsmarktexpert Stijn Baert (UGent) op de VRT, 8 juni
Het is stilaan een traditie geworden in ons land: de werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers sluiten na lang onderhandelen een sociaal akkoord af en de kostprijs daarvan wordt door de regering betaald. Met overheidsgeld dus, wat eigenlijk belastinggeld is. Dat laatste wordt er meestal niet bij gezegd. Deze keer is het niet anders.
Het sociaal akkoord dat begin deze week door de sociale partners werd afgesloten komt boven op het loonakkoord waarover eerder overeenstemming werd bereikt. Toen werd afgesproken dat de lonen dit en volgend jaar maximaal met 0,4 procent kunnen stijgen boven op de verwachte indexering van 2,8 procent. En wat komt daar nu via het sociaal akkoord nog bij? In een notendop:
Het minimumloon wordt in verschillende stappen opgetrokken. Volgens federaal minister van Werk Pierre-Yves Dermagne (PS) komt het hierop neer: ‘Een alleenstaande werknemer met een minimumloon krijgt 47 euro per maand extra boven op de index in 2022. Cumulatief stijgt het nettoloon met 100 euro in 2024, en met 150 euro in 2026.’ De regering zal dat ondersteunen met extra fiscale maatregelen zodat de kosten voor de werkgever minimaal zijn.
De landingsbanen worden versoepeld. Werknemers zullen vanaf 55 jaar tot de helft minder kunnen werken mét een premie van de RVA. Dat is soepeler dan de bestaande regeling, want de leeftijdsvoorwaarde voor de RVA-premie ligt nu op 60 jaar. Het gaat over werknemers met een loopbaan van meer dan 35 jaar, werknemers die lang een zwaar beroep hebben uitgeoefend of die werken voor een bedrijf in moeilijkheden of dat moet herstructureren. De 55-plusser kan dus minder gaan werken zonder dat hij het in zijn portemonnee voelt, en aangezien de werknemer een premie van de RVA krijgt, telt het mee voor het pensioen.
Het brugpensioen (officieel stelsel van werkloosheid met een bedrijfstoeslag of SWT) blijft op 60 jaar, al was het eerder de bedoeling om het brugpensioen te laten uitdoven.
De flexibele overuren die tijdens de coronacrisis in de essentiële sectoren waren ingevoerd worden uitgebreid naar alle sectoren en worden nu relanceoveruren genoemd. Je kunt dus op jaarbasis 120 overuren presteren tegen een gunstig belastingtarief, zowel voor werkgevers als voor werknemers. Ze zijn vrijgesteld van sociale bijdragen en de werknemer hoeft er geen personenbelasting op te betalen.
Wat dit sociaal akkoord kost, is onduidelijk en kan ook niemand blijkbaar iets schelen.
U merkt het: de werkgevers en werknemers hebben tal van voordelen afgesproken en de ene keer zullen ze voor de extra kosten worden gecompenseerd door fiscale gunstmaatregelen, de andere keer omdat er geen sociale bijdragen hoeven te worden betaald.
Wat dit sociaal akkoord kost, is onduidelijk en kan ook niemand blijkbaar iets schelen. Ooit was er sprake van dat de factuur een half miljard euro zou bedragen, nu valt te horen dat het de schatkist jaarlijks 50 tot 100 miljoen zou kosten. En wie moet dat betalen? De belastingbetaler en met name de ’twintigers, dertiger en veertigers’, zoals arbeidsmarktexpert Stijn Baert al opmerkte.
Zonder sociaal akkoord zou er in de regering-De Croo een crisis zijn ontstaan.
De regering-De Croo is opgelucht dat de sociale partners erin slaagden om een sociaal akkoord te bereiken. Anders had ze zelf moeilijke beslissingen moeten nemen. Bovendien over thema’s waar in de regering, vooral tussen liberalen en socialisten, grote verdeeldheid over bestaat. Zonder sociaal akkoord zou dat binnen de regering-De Croo tot een crisis hebben geleid. Die is nu voorkomen en dat mag wat kosten – al weet niemand dus precies hoeveel. De werkgevers- en werknemersvertegenwoordigers en de regering-De Croo zijn blij, de factuur is voor de belastingbetaler en niemand ligt daar wakker van.
Los van de kostprijs gaat het sociaal akkoord ook helemaal de verkeerde kant uit. Er was bij de regering toch enige ambitie om de werkzaamheidsgraad in ons land op te trekken. Die ligt in vergelijking met onze buurlanden eerder laag. Er moesten meer mensen werken om de kosten van de vergrijzing, de pensioenen en de gezondheidszorg te betalen. En om onze sociale zekerheid nog enigszins overeind te houden. Dat wordt nu ondergraven, niet alleen omdat de intentie om langer te werken verlaten wordt, ook omdat de sociale zekerheid minder inkomsten zal krijgen.
Los van de kostprijs gaat het sociaal akkoord ook helemaal de verkeerde kant uit.
Ongelijkheidsexpert Ive Marx (UAntwerpen) twitterde: ‘Sociaal akkoord impliceert nog hogere drempels naar werk, nog meer onderfinanciering van de sociale zekerheid, nog sterkere promotievallen, nog meer (fiscaal) vriendelijke flexibiliteit voor wie al werk heeft ten koste van wie werk nodig heeft. Dat is fundamenteel problematisch.’ En ook nog: ‘Door dat akkoord gaat het al gehavend schip van de sociale zekerheid verder scheefhangen. Zal de bemanning nog aan boord zijn al het echt eens kapseist?’
Dit alles is de verdienste van de liberalen, socialisten, groenen en Vlaamse christendemocraten die samen de huidige regering vormen. ‘Bedankt om de schouders van mijn generatie extra te belasten’, schreef Baert. Het is geen goed teken als zelfs serieuze mensen cynisch worden.
2. Vrije val
‘CD&V slikt afschaffing opkomstplicht’
Titel in De Standaard, 9 juni
De CD&V houdt vandaag haar congres en voorzitter Joachim Coens zal er de wind van voren krijgen. De peilingen en de commentaren zijn vernietigend voor hem en zijn partij. Niemand weet wat de CD&V doet in de Vlaamse en in de federale regering. Alleen lokaal stelt de partij nog iets voor en net daar gaat de CD&V nu helpen haar eigen graf te graven: de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen wordt afgeschaft – met goedkeuring dus van de CD&V. Het zal de partij veel stemmen en macht kosten, op het enige niveau waar ze nog een rol van betekenis speelt.
Alleen lokaal stelt de partij nog iets voor en net daar gaat CD&V nu helpen haar eigen graf te graven.
Het afschaffen van de opkomstplicht bij lokale verkiezingen maakt deel uit van een hele reeks hervormingen die nauwelijks aandacht kregen. Zo wordt ook de lijststem afgeschaft bij de provinciale en gemeenteraadsverkiezingen, de lijsttrekker van grootste partij krijgt veertien dagen het initiatiefrecht om een coalitie te smeden en de politicus met de meeste stemmen van de grootste meerderheidsfractie wordt automatisch burgemeester.
Die veranderingen zullen het een en het ander met zich meebrengen. Zo mogen we kartels verwachten bij de gemeenteraadsverkiezingen, om toch maar de grootste meerderheidsfractie te worden en de burgemeester te kunnen leveren.
De afschaffing van de opkomstplicht bij de lokale verkiezingen is om nog een andere reden opmerkelijk: voor verschillende verkiezingen zullen nu andere regels gelden. Samenvattend:
– Voor de lokale verkiezingen van oktober 2024 is er dus geen opkomstplicht.
– Voor de Europese verkiezingen die in mei 2024 worden gehouden mag je gaan stemmen vanaf je 16e levensjaar en ben je verplicht dat te doen als je 18 jaar bent of ouder.
– Voor de Vlaamse verkiezingen in mei 2024 en de federale verkiezingen, die op z’n laatst in mei 2024 worden gehouden, is er van 16 jaar geen sprake en bestaat er opkomstplicht vanaf 18 jaar.
De verschillende regelingen voor de verschillende verkiezingen leiden tot een ratjetoe, een chaos die niemand nog kan uitleggen.
De verschillende regelingen voor de verschillende verkiezingen leiden tot een ratjetoe.
De CD&V is tijdens de vorming van de Vlaamse regering-Jambon akkoord gegaan met de afschaffing van de lokale opkomstplicht. Dat regeerakkoord werd nog onderhandeld door toenmalig voorzitter Wouter Beke, en bij de CD&V weet nog steeds niemand wat die toen bezielde. Dat men er ondertussen bij de CD&V helemaal niet blij mee is, wordt steeds duidelijker. Maar het is te laat.
Net zoals steeds meer CD&V’ers zich (opnieuw) afvragen waarom ze eigenlijk in deze federale regering zijn gestapt, iets wat door huidig voorzitter Coens werd onderhandeld. Ook het besef dat men daar voor de spreekwoordelijke spek en bonen bijzit, of om het anders te zeggen alleen maar om de regering aan een meerderheid te helpen, groeit te laat. De CD&V zit er gevangen tussen de liberalen, socialisten en groenen.
De kiezers laten het niet aan hun hart komen. Zij vluchten weg. En bij de gemeenteraadsverkiezingen hoeven ze zelfs niet meer te komen opdagen.
Fout opgemerkt of meer nieuws? Meld het hier
