Een smart contract komt vaak aan bod als het over cryptomunten en blockchain gaat, maar het is niet altijd duidelijk hoe u die precies kunt gebruiken. Wel zullen smart contracts via blockchain de wereld van het zakendoen ingrijpend veranderen. Waar ligt het verschil met een traditioneel zakencontract?
Vooraleer we ingaan op een smart contract, verdient de term een bondige definitie. Een smart contract is een soort digitale overeenkomst die ervoor zorgt dat een contract automatisch in voege treedt als een aantal criteria behaald worden. Deze slimme contracten bestaan eigenlijk niet op papier en vereisen geen handtekening, maar zijn deel van een blockchain en zijn opgesteld in computertaal.
Meer uitleg over een smart contract vereist dus onvermijdelijk een korte inleiding tot blockchain. Blockchain kan het makkelijkst vergeleken worden met een soort database waarin enkel informatie toegevoegd kan worden. In tegenstelling tot een gewone database kan geen enkele gebruiker ongemerkt gegevens verwijderen. Geen enkele gebruiker, want blockchain is een gedeeld netwerk, waarbij iedereen een kopie van de volledige database op zijn toestel heeft staan.
Hoe werkt een smart contract?
Smart contracts danken hun bestaan dus aan bovenstaande eigenschappen van de blockchain, want ze zijn volledig digitaal, geschreven via computercode en geprogrammeerd in blockchain. Daardoor kunnen ze automatisch en onpartijdig uitgevoerd worden zonder tussenpersonen of centraal toezicht en zijn ze onmogelijk nog te veranderen.
Een voorbeeld: een huurovereenkomst waarbij een huurder maandelijks 500 euro moet betalen aan een verhuurder. Als de huurder op een gegeven moment geen geld overschrijft naar de verhuurder, kan het smart contract via blockchain een melding versturen naar de deurwaarder. Of nog verregaander: de deuren vanop afstand vergrendelen tot de betaling ontvangen is.
Dat is een extreem voorbeeld natuurlijk, maar het systeem is duidelijk. Er worden betrouwbare overeenkomsten afgesloten tussen verschillende partijen, zonder toezicht van een centrale autoriteit. De gemaakte transacties zijn duidelijk voor iedereen, objectief én transparant.
Voordelen van een smart contract
Vertrouwen is het kernwoord bij het eerste voordeel van een smart contract. Doordat de blockchain openbaar en gedeeld is, weten alle nodes – de gebruikers – in het netwerk welke transacties of contracten er gesloten worden. Bovendien krijgt iedereen, dus niet enkel de betrokken partijen, een kopie van de blockchain.
Daaraan gelinkt is de autonomie. Elke gebruiker van het netwerk weet welke transacties er gedaan werden, dus er is een vorm van vertrouwen. Niemand kan het contract ongemerkt manipuleren, dus tussenpersonen zoals banken, advocaten, notarissen, … moeten in principe niet tussenkomen om die transactie te valideren. Bij een regulier contract is een tussenkomst van die partijen uiteraard wel nog nodig.
Dat die intermediairen of tussenpersonen niet moeten ingrijpen om transacties te bevestigen, maakt ook dat een smart contract snel en geautomatiseerd verloopt. In het meest ideale geval verdwijnt elke vorm van papierwerk en gebeurt de uitvoering van een overeenkomst onmiddellijk.
Op transactiekosten kan eveneens stevig bespaard worden. De tussenpersonen van daarnet, die werken niet voor niets. Aan advocaten of notarissen, die voornamelijk bezig zijn met contracten opstellen, moeten bij smart contracts minder (of zelfs geen) erelonen betaald worden.
De impact van smart contracts
Slimme contracten lijken ondertussen veelbelovend. Volgens onderzoek van Forbes Magazine zal een kwart van de bedrijven er in 2022 gebruik van maken. Een belangrijke vuistregel is: in elke sector waar blockchain van toepassing kan zijn, zullen slimme contracten ook ingang vinden.
Laat ons beginnen met de verzekeringssector, met het gebruik van slimme contracten door de Franse verzekeraar AXA. Het bedrijf startte met Fizzy, dat is een verzekering voor vluchtvertragingen. Het werkt zo: als uw vlucht meer dan twee uur vertraging oploopt, schiet er een smart contract in werking, dat vergoedingen uitbetaalt via de cryptomunt Ethereum.
Jean-Baptiste Mounier, de woordvoerder van AXA, omschreef de meerwaarde als volgt: “Het gebruik van een slim contract om claims te activeren, zal het vertrouwen in de relatie tussen verzekeraar en verzekeringnemer vergroten”, klonk het. In het filmpje hieronder kan legt AXA nog eens van A tot Z uit hoe Fizzy werkt.
Combineren met supply chain en RFID
Er zijn nog heel wat andere voorbeelden. Slimme contracten kunnen namelijk achter de schermen ingezet worden. Binnen de mode-industrie kan men ze combineren met RFID, dat staat voor Radio Frequency Identification. Zo vergemakkelijkt het traceren van pakjes eveneens. Via een smart contract kan er dan automatisch beslist worden of de aankoop mag doorgaan.
De toepassing van smart contracts kan ook doorheen de hele integrale waardenketen (supply chain). Als het bedrijf met een blockchain werkt, dan registreert het alle transacties en kunnen de partijen van het slimme contract alles op de voet volgen. Waar bevinden zich de goederen? Wanneer volgt levering van die goederen?
Arbeidsovereenkomst als smart contract
Op bedrijfsniveau kan een slim contract ook van onschatbare waarde zijn. De personeelsadministratie kan er zijn voordeel mee doen door een smart contract tussen werkgever en werknemer op te stellen. Dat kan met een ALS-DAN-contract, dat is een contract met eenvoudige voorwaarden. Bijvoorbeeld: ALS het vandaag bijvoorbeeld 30/08/2019 is, DAN moet er een bepaald bedrag op de rekening van werknemer X gestort worden.
Zelfs een freelanceovereenkomst kan met behulp van slimme contracten tot uitvoering komen. Het smart contract beschrijft de afspraken tussen de freelancer en zijn opdrachtgever en wanneer de freelancer zijn opdracht correct uitgevoerd heeft, gebeurt de betaling automatisch. Zo moet de freelancer niet voortdurend zijn opdrachtgevers aanmanen om te betalen.
Spotify buitenspel met smart contracts
Binnen de non-profitsector wordt er ondertussen in de richting van slimme contracten gekeken. Waar er vroeger soms onduidelijkheid was over de whereabouts van gedoneerde sommen, kan een smart contract dit verhelpen. Daarbij kunnen organisaties afspreken met het goede doel over het gebruik van het geld en kunnen donateurs alles opvolgen.
Of binnen de entertainmentsector. Het blijft een probleem dat artiesten niet genoeg verdienen voor hun creaties. Hoewel er natuurlijk wereldsterren zijn die veel geld binnenhalen, moeten andere muzikanten met lede ogen aanzien hoe platformen zoals Spotify en iTunes heel wat geld afsnoepen. Ook hier kan blockchain helpen: een artiest legt vast in een smart contract dat gebruikers voor bijvoorbeeld 0,1 cent een nummer kunnen beluisteren. Op die manier wordt het tussenplatform trouwens buitenspel gezet.
Hoe ermee aan de slag?
Als u zelf een smart contract wilt opstellen, moet u de basis van programmeerwerk begrijpen. Het is ook belangrijk om te weten dat smart contracts eigenlijk op verschillende blockchain-platformen kunnen draaien, maar de courantste is Ethereum. Ethereum is net zoals de bitcoin een cryptomunt waarmee transacties gedaan kunnen worden. Dat platform is echter interessanter dan bitcoin omdat de transacties sneller gebeuren én er een onbeperkte verwerkingscapaciteit bestaat.
Om de mogelijkheden van smart contracts verder te exploreren, werken verschillende ontwikkelaars nu aan nieuws ICO’s. Initial Coin Offerings zijn te vergelijken met crowdfundings waarbij investeerders coins van een nieuw blockchain-platform kopen.
Het slimme contract en zijn beperkingen
Dat deze slimme contracten heel wat voordelen hebben, weet u ondertussen. Uiteraard mogen we ook niet blind zijn voor de nadelen van smart contracts. Ten eerste, en daarmee keren we terug naar de vorige paragraaf, moet u kunnen programmeren om met smart contracts te werken. Lang niet iedereen kan coderen, maar zelfs als iedereen de basis ervan zou kennen, is het niet simpel om een complex en uitgebreid contract in programmeertaal te krijgen.
Laat ons ook terugkeren op het huurcontract dat eerder aangehaald werd. Bij een smart contract is er geen ruimte voor subjectiviteit. Een contract wordt pas uitgevoerd als voldaan is aan alle criteria. Als een huurder eenmalig een dag te laat betaalt, voert het smart contract de negatieve gevolgen (deurwaarder, vergrendeling) onmiddellijk uit. Bij een gewoon huurcontract kan de huurbaas dat door de vingers zien, maar een smart contract laat geen nuance toe. Niet betalen = eruit.
Juridische problemen
Ten slotte kunnen we nog een belangrijke kanttekeningen plaatsen bij het systeem van slimme contracten op zich. Een belangrijk juridisch probleem is de voorwaarde van wilsovereenstemming. Een bindend contract vereist eigenlijk menselijke interactie, terwijl bij een smart contract alles automatisch uitgevoerd wordt.
Daarnaast is er het punt van bewijskracht. Bij een smart contract is er geen schriftelijk bewijs van de overeengekomen rechten en verplichtingen, omdat die in computertaal op de blockchain staan. Het is daarom een goed idee om vooraleer over te gaan op een slim contract, eerst een principeovereenkomst te laten maken door een advocaat. Maar dat is natuurlijk in tegenspraak met het belangrijke voordeel dat er geen tussenpersonen nodig zijn.
Ook blockchain heeft ruimer af te rekenen met een gebrek aan wetgeving.
Dit artikel was een gids door de wereld van smart contracts. Het kadert in een artikelenreeks die alle weetjes over de cryptomarkt poogt te verzamelen. Hou onze website dus zeker in de gaten voor toekomstige stukken!
Eerder verschenen in deze reeks:
