Ze verraste deze week vriend en vijand door een onderzoekscommissie te vragen naar de PFOS-bodemvervuiling in Zwijndrecht. In het duidingsprogramma De zevende dag op Een gaf Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA) toe dat ze dat niet had doorgesproken met de coalitiepartners. ‘Maar de kern van de zaak is niet of ik daarvoor door het stof moet’, aldus Demir. ‘De kern van de zaak is die stof in Zwijndrecht en daar wil ik oplossingen voor.’

De eerste stap naar een oplossing is om wetenschappelijke zekerheid te geven van wat er precies speelt, zei Demir nog. ‘We moeten bloedstalen nemen om te bepalen of de norm overschreden werd. Veel mensen hebben zich al aangemeld voor zo’n grootschalig bloedonderzoek. Daarnaast moeten we grond- en watercontroles uitvoeren in Zwijndrecht en omstreken.’

Milieuactivist Thomas Goorden, die zich al een tijdje vastbijt in het dossier, voerde aan dat wetenschappelijk onderzoek al jaren geleden heeft uitgewezen hoe ernstig de situatie is. Hij verwees onder meer naar bloedstalen die afgenomen werden bij de werknemers van de 3M-fabriek, het bedrijf dat de verontreiniging heeft veroorzaakt. ‘We weten al lang dat daar een toxische tijdbom ligt’, zei Goorden.

‘Niet allemaal slechteriken’

Zuhal Demir verduidelijkte dat ze een bloedonderzoek op veel grotere schaal wil. ‘Pas dan kunnen we ook inschatten hoe ver de vervuiling reikt.’

Volgens nieuwe berekeningen van de Universiteit Antwerpen zijn er in een straal van 15 kilometer rond de 3M-fabriek in Zwijndrecht mogelijke gezondheidsrisico’s verbonden aan het eten van eieren van eigen kippen. ‘Het zou kunnen dat die perimeter uitgebreid moet worden’, zei Demir. Ze waarschuwde ook dat niet alle bedrijven in de haven als ‘slechteriken’ beschouwd mogen worden. ‘We mogen niet alles op één hoop gooien.’

De minister van Omgeving noemde Oosterweel een deel van de oplossing voor de PFOS-affaire. ‘In de vergunningen worden de stevigste normen gehanteerd voor het lozen van afvalwater.’

Gebrekkige informatiedoorstroming

Over de rol van de Vlaamse afvalstoffenmaatschappij Ovam, die jarenlang de vervuiling met de niet-afbreekbare stof PFOS heeft gemonitord, benadrukte ze dat de normen de afgelopen jaren strenger geworden zijn. ‘Volgens de normen die in 2006 en 2010 van kracht waren, zou wel alles in orde zijn geweest’, aldus Demir.

Maandag komt de top van Ovam zich verantwoorden bij de Vlaamse regering. ‘Het is belangrijk om te leren uit de fouten uit het verleden’, zei Demir. ‘Als de experts hebben gezegd dat in Zwijndrecht de hoogste metingen in levende dieren werden waargenomen, verwacht je wel dat die informatie doorstroomt. De vraag is of hier sprake is van een systeemfout.’