Kunnen we blijven telewerken na corona? ‘Het is absoluut geen verworven recht voor alle werknemers’

Het overleg van de sociale partners over de toekomst van telewerk ging maandag onder een stralende zon van start, maar toch was de sfeer tijdens de eerste bijeenkomst bijzonder kil. Binnen de Nationale Arbeidsraad overleggen werknemers en werkgevers over algemene regels die thuiswerk ook in de toekomst mogelijk moeten maken, maar dat belooft niet makkelijk te worden. “Het is niet aan de werknemer of de overheid om de arbeidsorganisatie te bepalen”, zegt Monica De Jonghe, directeur-generaal van het Verbond van Belgische Ondernemingen (VBO), over de onderhandelingen. “Telewerk is na de pandemie dus absoluut geen verworven recht voor alle werknemers.”

Niet alle werkgevers zijn momenteel enthousiast om hun personeel na de coronacrisis de vrijheid te bieden om thuis te werken. Toch toont wetenschappelijk onderzoek aan dat mensen niet meer of beter werk leveren wanneer ze op kantoor werken: “Door werknemers jarenlang te verplichten om op een fysieke werkvloer samen te komen, beperkten bedrijven hun eigen groei”, vertelt Tom Dijckmans, arbeidspsycholoog aan de Karel De Grote Hogeschool. “Het is bewezen dat de productiviteit op een landschapskantoor veel lager ligt dan wanneer mensen afzonderlijk de kans krijgen om een opdracht uit te werken. Met een groep rond een tafel zitten en aan een project werken, levert trouwens niet noodzakelijk een beter eindresultaat op dan wanneer iedereen zich afzonderlijk voorbereidt”, zegt hij.

Sinds de uitbraak van de coronacrisis maakten heel wat Belgische werknemers van nabij kennis met de voor- en nadelen van telewerk. Op 1 juli vervalt de thuiswerkverplichting, maar uit onderzoek blijkt dat weinigen meteen weer voltijds op kantoor willen werken. “Dat hoeft geen probleem te zijn”, zegt organisatiepsychologe Ans De Vos (Antwerp Management School). Tijdens debatten over de toekomst van de arbeidsmarkt wordt vaak een onderscheid gemaakt tussen werknemers die meer vrijheid willen en werkgevers die vooral winst hopen te maken, maar zij gelooft dat deeltijds telewerk beide partijen ten goede kan komen: “Ik acht de kans erg klein dat alle bedrijven ooit weer verwachten dat hun werknemers voltijds naar kantoor komen. Het komt er nu vooral op aan om goede afspraken te maken.”

Arbeidspsycholoog Lode Godderis (KU Leuven) sluit zich aan bij het standpunt van zijn collega’s en denkt dat het interessant kan zijn om een nieuwe indeling van de werkweek uit te denken: “Mensen kunnen in de toekomst twee dagen per week geconcentreerd thuiswerken en op andere momenten naar kantoor komen voor brainstorms of overlegmomenten. Toch is het belangrijk dat telewerk een middel blijft om goed werk te leveren, het mag geen doel op zich worden”, zegt hij.

Werknemers vergoeden

Volgens de experts komt thuiswerk de bedrijfswerking in veel gevallen ten goede, maar de arbeidsmethode vereist wel dat personeelsleden een stabiele en aangename thuissituatie hebben. Dat is niet voor iedereen vanzelfsprekend, daarom vindt De Vos het belangrijk dat organisaties snel en transparant over hun toekomstig beleid communiceren: “De afgelopen maanden waren werknemers van elkaar geïsoleerd, het zou een valkuil zijn om te veronderstellen dat iedereen die periode op dezelfde manier beleefd heeft. Niet iedereen beschikt over een eigen bureau met een ventilatiesysteem.” Godderis wijst er ook op dat mensen bij structureel thuiswerk vergoed moeten worden voor hun onkosten: “Werkgevers betalen ook de water- en internetrekening voor hun personeelsleden wanneer zij op kantoor afwezig zijn.”

Dijckmans gelooft dat het naderende einde van de coronacrisis een mogelijkheid biedt om bedrijven productiever te maken en in te spelen op de vragen van werknemers: “Als mensen straks weer naar kantoor komen, moet dat zowel voor henzelf als voor hun bazen een meerwaarde hebben.”