Biden reanimeert NAVO-bondgenootschap: ‘Als ze tot nieuwe Koude Oorlog wordt gedwongen, wil ze wel klaar zijn’

Trump vroeg zich in het verleden luidop af waarom een Amerikaan zou gaan vechten voor Montenegro, een vrij nieuw NAVO-lid. Daarmee trok hij het belangrijke artikel 5 van het NAVO-verdrag in twijfel: een gewapende aanval tegen een NAVO-land is een aanval tegen allen. Macron verklaarde de NAVO in 2019 dan ook “hersendood”.

Al die tijd kon Russisch president Poetin vertrouwen tanken. Het westers blok verzwakte nog verder door de brexit. De strategische visie ‘NAVO 2030' en deze top in Brussel moeten het signaal uitzenden dat onder Biden het tij keert. Tekenend is dat Biden pas later deze week Poetin ontmoet, enkel na consultatie bij de NAVO en de EU.

In zijn toespraak aan de NAVO maandag richtte premier Alexander De Croo (Open Vld) zich expliciet tot Biden, door te stellen dat er nu een einde komt aan vier jaar van onbegrip en tweedracht. “De pagina van de afgelopen vier jaar is definitief omgeslagen”, zei De Croo aan de pers.

Cyberoorlog

De strategische visie van ‘NAVO 2030' stelt overleg tussen de NAVO-leden voorop en moet het bondgenootschap weerbaarder maken voor nieuwe dreigingen. Daarbij is bijzondere aandacht voor cyberaanvallen. Onlangs nog werden Belgische overheidswebsites het slachtoffer van een grootschalige cyberaanval. Toen kwam ook uit dat hackers twee jaar lang geïnfiltreerd zouden zijn in de FOD Binnenlandse Zaken. Telkens is het vermoeden dat de dreiging uit China komt. 

De NAVO stelt nu in haar persmededeling dat zo’n cyberaanval beschouwd kan worden als een gewapende aanval en artikel 5 van tel kan zijn. “Ons antwoord moet niet beperkt blijven tot het cyberdomein”, staat er. Een cyberaanval kan dus een militair antwoord krijgen.

De NAVO-mededeling schenkt veel aandacht aan Rusland, de traditionele vijand van de NAVO, maar ook aan China, dat volgens de NAVO militair samenwerkt met Rusland, onder meer “door deelname aan Russische oefeningen in de Euro-Atlantische zone”.  

Koude Oorlog met China?

Volgens Ludo De Brabander van ngo Vrede VZW lijkt de NAVO erop uit om de wereld naar een Koude Oorlog 2.0 te leiden, “omdat China een bedreiging vormt voor de economische en strategische belangen van de VS”, zegt De Brabander in een opiniestuk bij De Morgen. NAVO-baas Jens Stoltenberg ontkende dat maandag in Brussel expliciet: “We gaan niet naar een nieuwe Koude Oorlog en China is niet onze tegenstander, niet onze vijand.”

“De NAVO wil dat misschien niet, maar als ze ertoe wordt gedwongen, wil ze er wel klaar voor zijn”, zegt specialist defensiebeleid Alexander Mattelaer (VUBrussel). 

Europese NAVO-leden voelen over het algemeen weinig voor een openlijk conflict met China. In tegenstelling tot Europese landen hebben de Verenigde Staten echter belangrijke bondgenoten in Azië, zoals Japan, Zuid-Korea en Australië. Als Japan met China in conflict komt, is er geen gedragsrechtelijke verplichting voor Europese landen om ter hulp te schieten, maar die verplichting is er wel voor de VS. Dat heeft indirect gevolgen voor de NAVO, omdat die NAVO-afschrikking zo sterk steunt op Amerikaanse middelen. 

“Als er zich een crisis in Zuidoost-Azië voordoet, kan dat veel vergen van de capaciteit van het Amerikaans leger”, aldus Mattelaer. “De NAVO moet robuust genoeg zijn voor het geval de VS niet zouden in staat zijn op meerdere fronten te verdedigen.”

Defensiebudget

Vorig Amerikaans president Donald Trump keerde de NAVO de rug toe, omdat heel wat Europese leden, zoals Duitsland, onvoldoende defensie-uitgaven plaatsen. De NAVO-landen kwamen in 2014 overeen om tegen 2024 de defensie-uitgaven op te trekken tot minstens 2 procent van het bbp.

Elf van de dertig leden van de alliantie halen op dit moment die norm. België bengelt achteraan, met 1,12 procent van het bbp aan defensie-uitgaven. 

“Onze defensiebegroting gaat omhoog, maar trager dan de stijgingen elders”, zegt Mattelaer. “Onze buurlanden zijn veel forser beginnen investeren en eerder in de tijd.”

Trump maakte er een breekpunt van, maar de discussie is eigenlijk aangezwengeld onder Obama, die het had over free-riders, of klaplopers. Biden is diplomatischer in zijn taalgebruik, maar de budgetkwestie van de NAVO kan onder zijn presidentschap net nog belangrijker worden.

“Trump liet de Amerikaanse defensiebegroting toenemen, maar een democratische president zal wellicht verkiezen om minder aan defensie uit te geven, en meer aan de sociale agendapunten", zegt Mattelaer. “Dit, gecombineerd met eventuele simultane crisissen, maakt de onderliggende nood aan gedeelde uitgaven net belangrijker.”

Recent maakte NAVO-baas Jens Stoltenberg bekend dat hij ook de NAVO-budgetten zelf wil verhogen. Dat zal volgens de nieuwe mededeling verder uitwerkt worden op een volgende top in 2022.

“Iedereen moet bijdragen in de lasten”, zei De Croo in een persconferentie na afloop van de NAVO-top. Hij stelde ook nog even dat het niet de bedoeling was om een “vijandige toon” tegen China aan te slaan.

“De toon is dat we duidelijk moeten zijn tegenover China dat NAVO staat voor bepaalde waarden, als het gaat over mensenrechten en democratie”, zei De Croo. “We zijn open om zaken te doen met China, dat een wereldmacht is geworden, maar het moet wederkerig zijn.”