Politicologen trekken aan alarmbel over afschaffing opkomstplicht: "Historische vergissing"

Ons land kent als een van de weinige landen nog een opkomstplicht bij de verkiezingen. Dat betekent dat iedereen die mag stemmen ook effectief naar het stemhokje moét gaan. Al worden de mensen die niet gaan stemmen meestal niet gestraft. De Vlaamse meerderheidspartijen willen de opkomstplicht alvast afschaffen voor de lokale verkiezingen van 2024. Althans dat is zo goedgekeurd binnen de Vlaamse regering, al uitte CD&V-voorzitter Joachim Coens recent nog twijfels bij het idee.

Dat laatste viel ook de politicologen op die de open brief - waarin ze zeer kritisch zijn voor het afschaffen van de opkomstplicht - ondertekenden. "De Vlaamse meerderheidspartijen lijken vastbesloten om de opkomstplicht af te schaffen, zelfs als een partijvoorzitter niet veel verder komt dan een beschaamd, en beschamend stilzwijgen als hem gevraagd wordt waarom dit een goede zaak zou zijn", klinkt het.

De wetenschappers hebben naar eigen zeggen "nog geen enkel goed argument gehoord" voor het afschaffen van de opkomstplicht. Zelf halen ze enkele argumenten aan waarom ze tegen het afschaffen zijn. "Wij vrezen dat er een lagere opkomst zal zijn, vooral onder specifieke bevolkingsgroepen. Namelijk de socio-economisch zwakkere groepen in de samenleving die sowieso al niet gemakkelijk connecteren met het politieke gebeuren. Net die groep dreigen we te verliezen", stelt professor Karen Celis (VUB), een van de ondertekenaars van de open brief.

Volgens de politicologen zullen ook jongeren afhaken. "Die jongere generatie ga je misschien ook blijvend missen omdat ze niet de gewoonte opbouwen om te gaan stemmen", zegt Celis. 

Met het afschaffen van de opkomstplicht wordt geraakt aan een essentieel element van de democratie, stelt professor Celis. Maar zijn andere Europese democratieën waar geen opkomstplicht is dan minder democratisch? "Daar zie je in elk geval dat de opkomst veel lager is bij de verkiezingen", aldus Celis. "Die landen hebben duidelijk een minder goede connectie met de stem van het volk tijdens de verkiezingen."

"We zitten op een historisch moment in de relatie tussen burger en politiek", denken de ondertekenaars van de open brief. "De relatie is niet goed. De burger keert zich af van de politiek. Er is een groot probleem van vertrouwen en er zijn heel wat negatieve emoties tegenover het politieke gebeuren en politici. En net op dat moment gaan politici beslissen dat ze zich niet meer willen blootstellen aan dat soort kritieken. Dat is geen goede beslissing."

"Politici moeten de stap naar de burger net blijven zetten. Het afschaffen van de opkomstplicht lijkt daar heel haaks op te staan", besluit professor Karen Celis. "We hopen, en vragen dat zo’n historische vergissing wordt vermeden."