Seksueel geweld is alomtegenwoordig: ‘Ook bij 70-plussers blijft het risico’

“Aangiftes van seksueel geweld of verkrachtingen zijn maar het topje van de ijsberg”, zei seksuoloog en Open Vld-Kamerlid Goedele Liekens na de verkrachting en zelfdoding van het veertienjarig meisje uit Gavere. Een grootschalig onderzoek van Universiteit Gent, ULiège en het Nationaal Instituut voor Criminalistiek en Criminologie (NICC) bij 5.000 bevraagden geeft een idee van de werkelijke omvang van seksueel geweld. Daaruit blijkt dat 64 procent van de mensen tussen 16 en 69 jaar al seksueel geweld heeft meegemaakt. 78 procent van de vrouwen gaf dat aan, en 41 procent van de mannen. Het gaat voor een deel om hands-off geweld (zonder aanraking), al maakten twee op de vijf vrouwen en een op de vijf mannen ook al fysiek geweld mee. 

Seksueel geweld komt nog vaker voor bij lgbtqia+ (80 procent) en vluchtelingen (84 procent). Ook ouderen ontsnappen er niet aan. Vier op de tien 70-plussers geeft aan seksueel ongewenst gedrag te hebben meegemaakt, bij een op de twaalf gebeurde dat zelfs in de laatste twaalf maanden voor de bevraging. “Dit gaat in tegen onze verwachting dat er vanaf een bepaalde leeftijd geen risico meer is op seksueel geweld”, zegt professor Ines Keygnaert, die het onderzoek leidde. “Een op de drie 70-plussers is nog seksueel actief, dus ook het risico op seksueel geweld blijft.” 

Hoewel het erg vaak voorkomt, blijkt seksueel geweld nog steeds erg moeilijk bespreekbaar. Een derde van de vrouwelijke slachtoffers (35 procent) en de helft van de mannen (50 procent) sprak nooit met iemand over wat hen overkwam. Slechts 7 procent zocht professionele hulp en 4 procent meldde hun slachtofferschap bij de politie. Ook die gemiddeldes worden door mannen stevig naar beneden getrokken. “Mede doordat veel minder mannen hulp zoeken, wordt onderschat hoe vaak zij slachtoffer worden van seksueel geweld”, zegt Keygnaert.

Weinig slachtoffers geloven dat ze gepaste bijstand kunnen krijgen na seksueel geweld. Ook zorgverleners zelf voelen zich onvoldoende opgeleid om ermee om te gaan. Uit diepte-interviews bij 2.000 artsen gaven heel wat van hen zelf aan dat ze niet comfortabel zijn om over seksueel geweld te praten. Artsen beperken zich vaak tot het opmeten van de medische en psychologische schade, waardoor slachtoffers niet tijdig doorverwezen worden. “Daarom is het essentieel dat omgaan met slachtoffers van seksueel geweld onderwezen wordt in elke opleiding voor wie in justitie, de politie of de zorg gaat”, zegt Keygnaert. 

Daarnaast moet er volgens de onderzoekers meer aandacht gaan naar langdurige nazorg, vooral ook voor slachtoffers die niet de eerste week na de feiten komen aankloppen. De drie Zorgcentra na Seksueel Geweld focussen zich namelijk vooral op mensen die recent slachtoffer werden. “En in het reguliere circuit zijn weinig psychologen gespecialiseerd in omgang met (seksueel) trauma”, zegt Keygnaert. “Bovendien is die zorg dan niet terugbetaald. Als je ziet wat de gevolgen van seksueel geweld zijn op lange termijn, is het noodzakelijk dat die langdurige nazorg uitgebreid wordt. Het is erg dat je nu moet betalen om weer normaal te kunnen functioneren.”