Belgische overheden veroordeeld voor gebrekkig klimaatbeleid, Klimaatzaak wil nu ook echte reductiedoelstellingen

De Belgische overheid doet te weinig om haar burgers te beschermen tegen de gevolgen van de klimaatverandering. Dat heeft de rechtbank van eerste aanleg in Brussel vandaag geoordeeld in het kader van het proces van de vzw Klimaatzaak tegen de vier Belgische overheden. De vzw vertegenwoordigt meer dan 58.000 mede-eisers. Zij hoopten via de rechtbank de regeringen van ons land tot een ambitieuzer klimaatbeleid te dwingen.

“Deze uitspraak is een niet mis te verstaan signaal aan onze beleidsmakers", reageert de vzw Klimaatzaak bij monde van voorzitter Serge de Gheldere. "Er moet onmiddellijk en prioritair werk gemaakt worden van een doortastend beleid richting een koolstofarme toekomst.”

Omdat de rechtbank niet ingaat op de vraag van de vzw om concrete reductiedoelstellingen op te leggen gaat Klimaatzaak in beroep tegen het vonnis, en spant de vzw tegelijkertijd een zaak aan bij het mensenrechtenhof in Straatsburg: "Het Brusselse gerecht kampt immers met zulke grote vertragingen dat de Klimaatzaak misschien pas binnen 9,5 jaar zijn beslag zal krijgen. In het licht van de klimaaturgentie zou dat betekenen dat er in het Belgische rechtssysteem geen effectief rechtsmiddel voorhanden is, wat een beroep op de Straatsburgse rechters noodzakelijk maakt", laat de vzw nog weten.

"Het is heel belangrijk dat een écht ambitieus klimaatbeleid nu een prioriteit wordt", reageert klimaatactiviste Anuna De Wever.

Hoe moet het nu verder na de uitspraak van de rechtbank? Meer daarover in dit verslag van "Het journaal" (lees voort onder de video):

"Ik respecteer de beslissing van het Hof", reageert federaal minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo). "Maar ik vind dat we onze klimaatpolitiek niet door het gerecht moeten laten bepalen. De politiek moet haar verantwoordelijkheid nemen."

BEKIJK hier de reactie van federaal minister van Klimaat Zakia Khattabi (Ecolo). Lees verder onder de video.

Of België effectief een ambitieuzer klimaatbeleid zal voeren, hangt niet alleen van Khattabi af. De lusten en, vooral, lasten van het Belgische klimaatbeleid moeten immers verdeeld worden over het federale niveau én de drie gewesten. Samen zullen ze concreet moeten bepalen hoeveel broeikasgassen elk gewest nog mag uitstoten. Het Vlaamse gewest koestert daarin minder hoge ambities dan het federale. Vlaams minister Zuhal Demir (N-VA) pleitte in april, toen de Europese klimaatambities aangescherpt werden, nog voor "meer realistische" (lees: lagere) klimaatdoelstellingen.

"Vlaanderen maakt momenteel een van de grootste milieuschandalen van de voorbije jaren mee, net omdat het niet ambitieuzer is op vlak van milieubescherming", verwijst Khattabi naar het PFOS-schandaal rond de vervuilde Oosterweel-gronden. "Dit is een signaal voor alle regeringen om meer te doen."

Groen-voorzitter Meyrem Almaci noemt de uitspraak van de rechter "historisch".

De boodschap van de rechter  over de wettelijke zorgplicht lijkt nu ook aan te komen bij andere politici. "Als rechters tot dit oordeel komen, moeten we beter doen voor ons klimaat. Dit gaat over onze verantwoordelijkheid ten aanzien van de volgende generaties", reageert CD&V-voorzitter Joachim Coens op Twitter.

Lees voort onder de tweet.

"Door niet mee te gaan in het opbod van percentages, respecteert de rechter ten volle de scheiding der machten", reageert Vlaams minister van Omgeving Zuhal Demir (N-VA). "Een terechte beslissing en geen 'dictaat' van de rechter zoals in Nederland." Voor alle duidelijkheid: in Nederland sprak de rechter zich wel uit over percentages.

Het proces over de Belgische klimaatzaak duurde trouwens meer dan 7 jaar. Op 1 december 2014 stelde de vzw Klimaatzaak de vier overheden waar het zich tegen richt, in gebreke. Daarmee was België het tweede land wereldwijd waar een klimaatzaak werd opgestart, na Nederland. 

Door een talenkwestie liep de rechtszaak echter jaren vertraging op. Toenmalig Vlaams minister voor Leefmilieu Joke Schauvliege tekende beroep aan tegen de beslissing om de gerechtelijke procedure in het Frans te voeren. Daardoor komt de uitspraak volgens sommige critici te laat. Waren er in 2014 nog geen wettelijk bindende uitstootnormen, dan zijn die er vandaag wel, opgelegd vanop het Europese niveau.

BEKIJK hier het verslag uit "Het Journaal" bij de start van het proces:
Lees verder onder de video

Sinds de Belgische Klimaatzaak opgestart is, hebben gelijkaardige rechtszaken in het buitenland tot ophefmakende uitspraken geleid. Zo was er de Nederlandse klimaatzaak van de actiegroep Urgenda, die ertoe leidde dat de Nederlandse overheid (o.a.) de vergunning voor een nieuwe steenkolencentrale moest intrekken en drie andere steenkolencentrales beperkingen moest opleggen. 

In Frankrijk daagden enkele ngo’s, waaronder Greenpeace en Oxfam, in februari de overheid voor de rechter omdat die zijn eigen traject voor uitstootreductie niet gevolgd had. Ook zij kregen gelijk. En in Ierland wonnen de Friends of the Irish Environment ("Vrienden van het Ierse Milieu") hun zaak tegen de Ierse overheid.