Van Hecke: "Magnette zijn exit-scenario zal zo'n vaart niet lopen"

"Een polxit, hongarexit, roemexit en bulgxit": zo luidde het pleidooi van de Waalse minister-president in L'Echo. Maar waarom focust hij op dit clubje Oost-Europese landen? Steven Van Hecke, docent Europese en vergelijkende politiek aan de KU Leuven, ziet hierin de trend voor een Europa op verschillende snelheden.

"Maar het gebruikte middel van Magnette is anders. Hij wil landen die tegenwerken er gewoon afrijden. Dat heeft een hoog Trumpgehalte. Hoewel Magnette en Trump ogenschijnlijk elk aan de ander kant van het spectrum zitten, hebben ze toch een aantal punten gemeenschappelijk: de negatieve effecten van de vrijhandel bijvoorbeeld en nu de exits uit de Europese Unie."

Van Hecke stelt zich ook vragen bij de landen die Magnette opsomt. Een selectieve keuze, zo omschrijft hij het. "Magnette noemt Slovakije of Tsjechië niet, nochtans eveneens koele minnaars van de Europese Unie. Ook balorige lidstaat Griekenland wordt niet genoemd."

Niet alleen qua landen, ook qua thema's is Magnette weinig consequent. Zo focust hij, volgens Van Hecke, vooral op sociaal-economische zaken en minder op bijvoorbeeld het al dan niet meewerken aan het spreidingsplan voor de vluchtelingen. "Hij is als het ware de opvolger van de Griekse premier Tsipras. Zijn denkpatroon ligt in dezelfde lijn met een focus op dat sociaal-economische."

Toch ziet Van Hecke een uitstap van pakweg Polen of Hongarije niet meteen morgen gebeuren. "Die landen hebben veel meer voordelen dan nadelen bij de Europese Unie. Hen uit de EU zetten, gaat niet en de landen zelf lijken mij geen vragende partij. Buiten de EU hebben ze geen impact op de beslissingen. Ze zullen dus eerder op de rem staan van binnenuit. Als ze van aan de zijlijn moeten toekijken, kunnen ze geen invloed meer uitoefenen."

Bovendien, zo benadrukt de politicoloog, zijn de individuele lidstaten veel kwetsbaarder als ze niet onder de bescherming van de Europese Unie vallen. "Groot-Brittannië heeft de Europese Unie meer nodig dan omgekeerd en voor de Oost-Europese landen is dat zéker het geval."

De gevolgen voor de Europese Unie zullen in het geval van een exit dus minder groot zijn dan voor de landen in kwestie. Toch zolang het landen zijn die niet tot de eurozone behoren, nuanceert Van Hecke. "We krijgen een heel andere situatie als bijvoorbeeld Frankrijk een referendum organiseert en beslist om de Europese Unie de rug toe te keren. Dat zou het begin van het einde inluiden."

Meteen linkt hij ook de uitspraak van Marine Le Pen dat zij bij winst wél een referendum zal organiseren. "Omgekeerd zou pas nieuws zijn geweest. Maar Marine Le Pen wordt wellicht geen president en de gevestigde partijen kijken wel uit om een nieuw referendum te organiseren, zeker nu ze zien in welk politiek moeras Groot-Brittannië terechtgekomen is."

Hij denkt dan ook dat het voorbeeld van Groot-Brittannië eerder als afschrikkingseffect zal dienen dan als hefboom voor andere partijen, hoewel de laatste tijd met alle theoretische opties rekening gehouden moet worden. "Kijk maar naar Viktor Orbán van Hongarije: hij uit veel kritiek, maar je hoort hem met geen woord reppen over een referendum. Hij wil de Europese Unie eerder van binnenuit beïnvloeden of tegenwerken."

Dat afschrikkingseffect geldt natuurlijk maar tot het punt dat een brexit geen gunstige gevolgen heeft voor Groot-Brittannië. "Als Groot-Brittannië blijkt te floreren na de brexit, krijgen we een heel ander verhaal. Dat is zowat het worst case-scenario. Een succes van de brexit zou wel eens het einde van het verhaal in Brussel kunnen zijn."