Onder luid Europees applaus worden spullen uit de online Chinese rommelwinkel een pak duurder

Eerlijker speelveld voor de Europese webwinkel

Voor de AliExpress-fanaat is het even schrikken. Vanaf 1 juli worden spotgoedkope douchegordijnen, tandenstokerdispensers of usb-kabeltjes bij deze Chinese online koopjeshoek ineens 21 procent duurder. De vrijstelling van btw op spullen onder de 22 euro vervalt; de koper gaat een vijfde meer betalen. Voor de consument lijkt er vooralsnog dus niets te winnen – goedkope spullen van buiten de EU worden duurder. Voor de douane betekent de btw-heffing dat er veel meer pakketjes moeten worden ingeklaard. Koeriersbedrijven krijgen er ook een berg aan administratie bij. Waarom wordt de vrijstelling dan toch afgeschaft?

De Europese Commissie riep de btw-vrijstelling in 1983 in het leven om te voorkomen dat de douane te veel tijd kwijt zou zijn aan het invullen van formulieren van goederen met een lage waarde. Daar valt zo weinig belasting op te heffen dat het innen meer kost dan dat het oplevert, was het idee. In die tijd werd er amper voor zulke lage bedragen geïmporteerd.

Nu iedereen met drie muisklikken over de hele wereld kan winkelen, ligt dat anders. Webwinkelen zat hoe dan ook al jaren in de lift, maar het coronavirus stak het vuur pas echt aan de lont. Dat heeft ervoor gezorgd dat we alles meer dan ooit online bestellen. 

Binnen dat steeds groter wordende volume ruiken sjoemelaars hun kans. De Europese Commissie schat dat er bij 65 procent van de pakketjes uit China met de btw gerommeld wordt. “Er zijn te veel ondernemers die misbruik hebben gemaakt van de vrijstelling”, zegt btw-expert Raymond Feen. “Ze stoppen een telefoon in een gewatteerde envelop en zeggen dat het een puzzel is met een waarde van onder de 22 euro. Die geven ze niet juist aan bij de douane, waardoor ze geen btw én invoerheffing betalen. Pure fraude.” 

Met de nieuwe regel moet dit moeilijker worden, omdat voortaan álle pakketjes moeten worden aangegeven.

Daarbij betekent aangifte ook dat er strenger gekeken wordt naar onder meer de Europese veiligheidsvoorschriften. Speelgoed en elektronica die voor de Europese markt bestemd zijn, moeten aan strenge veiligheidsregels voldoen. Bij goedkope pakketjes van buiten de EU werd daar beperkt naar gekeken. Een goede eerste stap, al hopen experts dat die nieuwe voorschriften ook echt gehandhaafd worden. Heeft de douane wel de manschappen om genoeg steekproeven uit te voeren?

Het einde van de ‘dropshipper’?

Het Verenigd Koninkrijk loopt een half jaar op Europa vooruit. Na de brexit verviel automatisch de btw-vrijstelling op goedkope producten. En daar heeft een groep in het bijzonder last van: de ‘dropshippers’. Het zijn handelaars die zelf geen producten inkopen, maar een webshop bouwen die fungeert als doorgeefluik. Consumenten denken een bestelling te plaatsen bij een lokale winkel, maar doen dat in feite bij een groothandel of fabrikant – vaak in China. Een etui of telefoonhoesje kost bij de groothandel misschien 5 euro, maar wordt via de website van de dropshipper verkocht voor 15 euro. Die hoeft, zolang het goed gaat, niets te doen en steekt de 10 euro lekker in zijn zak.

Dropshippers verkopen vaak juist de spullen met een inkoopwaarde onder de 22 euro, om de btw te omzeilen. Met een prijsstijging van 21 procent worden de marges op hun verkoop een stuk kleiner. Om klanten te werven moeten dropshippers ook vaak dure advertentieruimte inkopen, wat de winst drukt.

De 24-jarige Daantje Goedhart begon drie jaar geleden met dropshipping en ziet dat mensen die er nu proberen in te stappen het al veel moeilijker hebben. “Ik gooide toen maar iets online, en dat ging goed.” Nu is de concurrentie een stuk heviger. Goedhart denkt dat het alsnog moet kunnen, met hogere inkoopprijzen. “Maar dan moet je er wel meer liefde in stoppen en creatief omgaan met je marketing, zodat je je product waardevoller kunt maken.”

Als met de nieuwe btw-regels mensen bij ontvangst nog extra geld moeten betalen, wordt het helemaal moeilijk om een webshop nog in de lucht te houden, verwacht Goedhart. “Die kosten moet je zelf absorberen. Nu gebeurde het al wel eens dat mensen grotere bestellingen plaatsten, waardoor de pakketwaarde boven de 22 euro uitkwam. In de chaos bij de douane kwamen er niet veel naheffingen, maar als er extra kosten bijkomen moet je die zelf incasseren.”

Goedhart zegt het lastig te vinden echt te stoppen met dropshipping. “Een duurzaam merk opbouwen duurt zo een jaar, en het levert je in die tijd geen cent op.” Maar mochten de nieuwe regels zijn verdienmodel om zeep helpen, dan komt hij er wel uit. “Ik heb vooral freelancers in dienst. Wel probeer ik mijn nieuwe businessmodel zo snel mogelijk winstgevend te krijgen. De overstap moet een keer gebeuren.”

Cybercriminelen liggen op de loer

AliExpress kiest ervoor de btw zelf al in de prijs te verwerken. In dit geval komen er na het afrekenen geen kosten bij. Als webshops dit niet doen, moet de pakketbezorger het pakketje aangeven bij de douane, die daarvoor administratiekosten in rekening brengt. De ontvanger moet bovenop die kosten de btw alsnog betalen voor hij het pakketje in ontvangst kan nemen.

Om het ondernemingen van buiten de EU makkelijker te maken om de btw al direct in de prijs te verwerken, heeft de Europese Commissie een zogenoemd éénloketsysteem ontwikkeld. Hier kunnen ondernemers een btw-nummer aanvragen in een EU-land. De ondernemers dragen in dat land alle btw af over producten die ze in heel Europa verkopen, en het land verdeelt de btw later zelf over de andere lidstaten waar producten zijn verkocht. Zo hoeft de consument als de pakketbezorger aanbelt niks extra’s meer te betalen. Er zijn ook ondernemers die niets regelen en de invoer overlaten aan de consument. Pakketbezorgers brengen uiteenlopende administratiekosten in rekening voor de aangifte bij de douane, die niet op elke site makkelijk terug te vinden zijn.

Los van de onduidelijkheid over de hoogte van de administratiekosten voorziet btw-expert Feen een ander probleem: cybercriminelen. Nu pakketvervoerders vaker betaallinks gaan versturen om btw te innen, zullen internetcriminelen daar zeker misbruik van maken, verwacht hij. In België werden al duizenden mensen het slachtoffer van een vermeende bpost-sms waarin gevraagd wordt om een app te installeren. Meestal is de boodschap in het Frans opgesteld: ‘Votre colis est en route, suivez-le ici’, zo luidt het dan. Maar ook de Nederlandstalige versie ‘Uw pakket is onderweg, volg hier uw zending’ werd al aangetroffen.

Wie de link aanklikt, komt op een authentiek uitziende website terecht, waar gevraagd wordt een app te downloaden waarmee de status van de zending kan worden gevolgd. Maar in werkelijkheid loodst die app een virus binnen. Dat verschaft zich ook toegang tot uw contactenlijst, om vervolgens ook alle personen in die lijst een valse sms van bpost te sturen. Zelf raadt bpost aan om haar eigen app te downloaden en alléén daarop te kijken waar je zending blijft.

Ook het Verenigd Koninkrijk heeft er al kennis mee gemaakt. De Britse krant The Guardian beschrijft hoe verwarring over nieuwe tarieven sinds de brexit het internetcriminelen een stuk makkelijker maakte om mensen met een nepbetaling van een paar pond in te palmen. Tussen juni 2020 en januari 2021 zouden bijna drieduizend slachtoffers van oplichters die zich voordeden als een koeriersbedrijf, collectief voor 3,4 miljoen pond zijn opgelicht.