Tot 110 keer te veel PFOS in Vlaamse waterlopen: ‘Overal waar we het meten, vinden we het’

Uit metingen die de VMM sinds 2015 uitvoert blijkt dat er in 153 waterstalen meer PFOS zat dan toegelaten, tegenover slechts 19 waar dat niet het geval was. De Milieumaatschappij verzamelde daarvoor op een veertigtal plekken 172 stalen uit water en vissen en berekende de jaargemiddelden.

Zeeschelde

De hoogste PFOS-concentraties werden opgetekend aan de Zeeschelde. In Antwerpen lagen de hoeveelheden 110 keer hoger dan toegelaten (0,13 nanogram per liter zoutwater), in Hemiksem 77 keer. Het zwaarst vervuilde zoetwater werd in de Zwarte Spierebeek gevonden in de gemeente Spiere-Helkijn. Daar werd de norm (0,65 nanogram per liter zoetwater) 33 keer overschreden. Slechts 4 van de 109 stalen uit zoet water bleven onder de norm, en geen enkele van de vier zoutwaterstalen.

Bovendien bevatte driekwart van de onderzochte vissen (palingen en baarzen) te veel PFOS. Die mogen maximaal 9,1 microgram PFOS per kilogram bevatten. In één exemplaar uit de Melsterbeek in Herk-de-Stad werd 107,37 µg PFOS/kg aangetroffen. Dat is ruim elf keer meer dan toegestaan.

“Overal waar we PFOS meten, vinden we het. Het zit in alle Vlaamse waterlopen en in de meeste gevallen worden de normen overschreden”, kadert Katrien Smet, woordvoerder van de VMM, de resultaten. Maar “de norm die we hanteren, 0,65 nanogram per liter, is een zeer lage norm. Het is ook een norm voor de kwaliteit van het milieu, van de ecologische toestand van de waterloop”. Naast te veel PFOS, zitten er ook te veel nitraten in de waterlopen. Er komt ook nog steeds te veel ongezuiverd afvalwater in ons oppervlaktewater terecht. “Er is dus nog veel werk aan de winkel”, zegt Smet.

Actieplan

Vlaams minister-president Jan Jambon (N-VA) zei in De ochtend op Radio 1 dat de cijfers waarover VRT bericht niet nieuw zijn en al publiek op de website van VMM staan. “De Vlaamse regering had al een actieplan in april 2020. Dit is dus geen problematiek die de laatste veertien dagen is aangepakt. We zijn hier al een hele tijd mee bezig”, zegt hij. “We hadden voor de heisa in het Vlaams parlement al iemand gelastigd om voor Zwijndrecht te kijken hoe we dat moesten aanpakken.” 

“Er is een actieplan, dat houdt decretale wijzigingen in en houdt ook in dat we veel meer gaan meten en de lozingen die er nog steeds gebeuren, gaan stopzetten. Maar dit is een vervuiling die gedurende tientallen jaren is opgebouwd en die kan je niet met een vingerknip omdraaien.” Het actieplan is er en zal worden uitgevoerd, aldus Jambon nog. “Er zal minder PFOS in de natuur zijn aan het einde van deze regering, dan aan het begin ervan.”