‘Miljardairs worden vaak miljardair zonder iets te doen’
2020 was een topjaar voor de rijksten op deze aardbol. Er waren nog nooit zoveel nieuwe miljardairs. Econoom Paul De Grauwe (London School of Economics) legt uit waar al deze miljardairs vandaan komen en waarom dit verontrustend kan zijn.
De coronacrisis deed het aantal miljardairs wereldwijd stijgen, hoe komt dat?
“De meeste miljardairs hebben zoveel geld omdat ze eigenaar zijn van of veel aandelen hebben in een bedrijf. Sommige bedrijven zoals Google of Amazon hebben het net heel goed gedaan door de coronacrisis. Hun marktwaarde is dan ook gestegen. Wanneer de marktwaarde van de bedrijven stijgt, stijgt ook de waarde van hun aandelen, waardoor de aandeelhouders nog rijker worden. En zo krijg je meer miljardairs. Daarnaast heeft ook de beurs, vooral de Amerikaanse beurs, het relatief goed gedaan. Op een bepaald moment was er een heropleving omdat men dacht dat de pandemie al achter de rug was. Dit heeft de koers de hoogte in gedreven. Daardoor wordt er op de beurs meerwaarde gecreëerd en ook dat levert extra miljardairs op.”
Is het een probleem dat we nu meer miljardairs hebben?
“Op maatschappelijk vlak is het problematisch dat miljardairs vaak miljardair worden zonder iets te doen. Wanneer de aandelenkoersen stijgen, worden de aandeelhouders al slapend rijk. Tijdens de coronacrisis hebben sommige mensen financieel ontzettend afgezien, terwijl anderen bij wijze van spreken gewoon in hun bed konden blijven liggen en nog steeds elke dag rijker werden. Dat is moreel gezien moeilijk. De meeste mensen vinden het geen probleem dat iemand rijk wordt door vindingrijke producten of diensten te ontwikkelen. Het wordt daarentegen minder makkelijk aanvaard wanneer iemand rijk(er) wordt door niks te doen. Dat ondermijnt gewoon de morele houding ten aanzien van het kapitalistisch systeem.”
Is het schadelijk voor een land om veel miljardairs te hebben?
“Veel van die miljardairs hebben ook politieke invloed. Ze proberen hun belangen te vrijwaren door de politiek te beïnvloeden. En dat is niet goed voor de democratie. Een goed werkende democratie is enkel mogelijk wanneer er in een land niet te veel ongelijkheid is. Ongelijkheid destabiliseert en polariseert. Daarnaast zien we ook in veel landen hoe miljardairs in de media opkomen. Ze hebben hun eigen agenda en vergiftigen de publieke opinie met fake news. Dergelijke zaken mogen we niet aanvaarden en kunnen we ook tegengaan.”
In België hebben we momenteel 29 miljardairs. Mogen we nog meer miljardairs verwachten?
“Absoluut, dat is bijna onvermijdelijk. De stijgende aandelenkoersen creëren vanzelf miljonairs en miljardairs. Er zijn wel momenten waarop de aandelenkoers daalt. Maar gemiddeld gezien stijgt die, in de afgelopen twintig jaar met zo’n 5 tot 10 procent. De vermogens van de rijken bestaan meestal uit aandelen, waardoor zij die nog geen miljardair zijn, dankzij hun aandelen ook miljardair kunnen worden. Neem bijvoorbeeld een Belg met een bedrijf dat 600.000 euro waard is. Als de aandelenkoersen jaarlijks blijven stijgen met die 5 à 10 procent, dan is dat bedrijf na enkele jaren een miljoen waard. Voilà, weer een miljonair erbij. Uiteraard heb je ook mensen die miljonair of miljardair worden door erg hard te werken, maar er is een grote groep die het gewoon wordt door niks te doen en dat zal zo blijven. Ook in 2022 zullen we meer miljardairs hebben dan dan in 2021.”