Fruitkweker met boomgaarden op 803 meter van 3M: “Als oogst vervuild blijkt, ben ik 7 tot 8 jaar kwijt”

Verhelst leidt als derde generatie een fruitkwekersbedrijf in de Molenstraat in Zwijndrecht. Jaarlijks verkoopt hij zo’n 200.000 kg appelen en peren, een derde uit de buurt van de 3M-fabriek.

Hij heeft net grote investeringen achter de rug en was klaar voor de komende jaren. Maar toen dwarrelde de toxische stof PFOS zijn leven binnen. Er zijn recent stalen van het grondwater genomen en binnenkort wordt ook de oogst getest.

Nu al kost PFOS hem heel wat. “De thuisverkoop hebben we moeten stoppen”, zegt Verhelst. “Die trok nog maar weinigen aan. Dat nemen we niemand kwalijk. We verkopen ook op de groothandelsmarkt, maar ook dat is gedaan. Mensen stellen vragen en haken af. Het is ineens heel stil aan de telefoon.”

Na slechte grondwaterstalen in de buurt – tot tien keer de norm – neemt ook hij geen risico en zet hij leidingwater in. “Ik gebruik water voor irrigatie, voor het wassen van het fruit… Met leidingwater geeft dat serieuze facturen.”

Bang afwachten

En dan is het nog wachten op de stalen van de oogst. “Als die niet goed zijn, is dat ook voor zeven, acht jaar gedaan. Dan zouden alle boomgaarden wegmoeten, de aarde eraf, saneren, aarde erop en opnieuw aanplanten. Dat zou een drama zijn. We hopen in dat geval steun te krijgen zodat het bedrijf niet moet verdwijnen. ”

De Boerenbond ziet 950 bedrijven in de buurt met mogelijke schade, zeker bij korteketenbedrijven of zelfplukbedrijven. “Het is nu wachten op de resultaten en kijken of er extra maatregelen of beperkingen moeten komen”, zegt voorzitter Sonja De Becker. “Als dat het geval is, vragen we de Vlaamse overheid om een compensatieregeling. De vervuiler betaalt, maar iedereen begrijpt dat het een quasi onmogelijke taak is dat individuele bedrijven zich richten tegen 3M.”

Oosterweel

Egbert Lachaert, voorzitter van Open Vld, had daar wel oren naar. “Deze grote vervuiling komt bovenop de moeilijkheden in de sector. Hoe erg het nu is, moet snel duidelijk zijn uit de metingen, voor de volksgezondheid en de landbouwers zelf, en de werf (voor de Oosterweelverbinding, red.) die wij niet langer willen stilleggen dan nodig. Een scenario dat we willen vermijden is dat er twijfel komt over de kwaliteit van onze producten. Als dat in het buitenland een probleem vormt, zitten we voor de hele landbouwsector met een heel groot probleem. Een fonds is een optie om tussentijds steun te geven en de schade dan te verhalen bij 3M.”

Al tiental jaar controle

Over enkele dagen zou het Wetenschappelijk Comité van het federaal voedselagentschap met een sneladvies komen. Het FAVV kan op basis daarvan normen bepalen over hoeveel PFOS in voeding mag zitten. Volgens de Boerenbond is controle op voeding niet heel moeilijk te organiseren. Meer nog, het gebeurt nu al in bijvoorbeeld veilingen. “Blijkbaar gebeurt dat al een tiental jaar via een autocontrolesysteem, maar dan zeer summier, en het zat onder de detectielimieten”, voegt Matthias Vercauteren van de Boerenbond in het Waasland toe.