Politie moet al 15 maanden zonder leugendetectors werken: door corona, te klein team en juridisch probleem

Sinds het eerste kwartaal van 2020 heeft de federale politie geen leugendetectors meer ingezet. Dat blijkt uit een antwoord van minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden (CD&V) op een schriftelijke vraag van partijgenoot en Kamerlid Franky Demon. De coronapandemie speelt daar een rol in, maar ook een personeelstekort en het uitblijven van een koninklijk besluit rond het gebruik van leugendetectors. Minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) zegt dat ontbrekend KB ondertussen te hebben ondertekend.

De resultaten van een test met een leugendetector of polygraaf hebben zelf geen bewijskracht, maar ze zijn wel een aanvulling op andere onderzoeksmiddelen zoals DNA. 

Het gebeurt vaak dat schuldige verdachten tijdens het verloop van zo'n test bekennen. Maar het kan ook in hun voordeel spelen: wanneer hun hartslag, ademhaling en bloedvolume normaal zijn en de getuigenis als niet leugenachtig wordt bestempeld, is de kans veel groter dat ze worden vrijgesproken. Dat dat nu niet kan, zorgt voor heel wat vertraging in onderzoeken.

De politie zit zelf ook erg verveeld met de vertragingen. “In één dossier ligt het onderzoek zelfs al anderhalf jaar stil omdat de verdachte vraagt om met de leugendetector ondervraagd te worden, maar dat gaat gewoon niet. En er is nog altijd geen perspectief”, vertelt Dirk Van Nuffel, de korpschef van de Brugse politie tegen Het Nieuwsblad.

De federale politie maakt al sinds 2003 gebruik van een leugendetector voor bepaalde verhoren. De procureur des konings of de onderzoeksrechter kan aan een verdachte, getuige of slachtoffer vragen om een leugendetectortest te ondergaan, of een verdachte kan zelf zo'n test aanvragen. De politie zet de polygraaf vooral in voor zedenonderzoeken, en bij moord of doodslag.

"Veel zaken gaan ook over beschuldigingen tijdens vechtscheidingen, waarin partners elkaar zwartmaken en beschuldigen van bijvoorbeeld misbruik. De polygraaf wordt dan ingezet, maar meestal is het resultaat waarachtig (en dus niet leugenachtig, red.). Dan worden die zaken verder niet onderzocht", vertelde Emma Jaspaert, postdoctoraal onderzoeker aan het Leuvens Instituut voor Criminologie, in 2017 tegen VRT NWS.

Slechts een klein team van rechercheurs kan met een leugendetector overweg. Momenteel zijn dat er maar vier, in 2018 waren dat er zelfs maar drie nadat drie van de zes polygrafisten vertrokken. Dat leidde meteen voor een aanzienlijke daling in het gebruik van de polygraaf: van 426 keer in 2017 tot 392 keer in 2018. Het jaar daarna nam het aantal testen weer toe tot 456.

Sinds het eerste kwartaal van 2020, toen er nog 131 polygraaftesten hadden plaatsvonden, is de leugendetector echter nog geen enkele keer ingezet. Dat heeft eerst en vooral te maken met de coronapandemie: zo'n test kan moeilijk op veilige afstand worden uitgevoerd. Maar intussen zijn de polygrafisten wel prioritair gevaccineerd en zijn er allerhande andere maatregelen genomen om de veiligheid te waarborgen.

Het uitblijven van de uitvoering van een koninklijk besluit over het gebruik van de polygraaf is een ander probleem. Omdat in februari vorig jaar de wet is gewijzigd, moet nu eerst een koninklijk besluit volgen. Dat houdt de inzet van de leugendetectoren momenteel tegen, zegt Demon, waardoor de wachttijden al opgelopen zijn tot een jaar in plaats van de gebruikelijke twee maanden. "We wachten al meer dan een jaar, waardoor vooronderzoek onnodig gerekt wordt, wat nadelig is voor alle betrokkenen in een zaak", aldus Demon. Hij vraagt minister van Justitie Vincent Van Quickenborne (Open VLD) daar snel werk van te maken.

Volgens de woordvoerder van Van Quickenborne is dat ook al gebeurd. De Open VLD-minister zou het KB ondertussen al ondertekend hebben, nu moet het nog de gebruikelijke publicatieprocedure afleggen. Binnen twee weken zou de nieuwe maatregel dan ingevoerd zijn.