"Extra ondersteuning voor leerlingen met speciale zorgnoden": vaarwel M-decreet, welkom "Leersteundecreet"
Vergeet het M-decreet, met al zijn mankementen, en zeg voortaan "Leersteundecreet" als het gaat om het opvangen van leerlingen met speciale zorgnoden in het gewone onderwijs. Binnen dat nieuwe plan zullen scholen vanaf september 2022 "meer en betere ondersteuning krijgen om dat ook echt te laten lukken", zo kondigt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) aan.
1. Wacht even, het M-decreet, wat was dat ook alweer?
Het M-decreet werd op 1 september 2015 ingevoerd met als doel voor meer "inclusie" te zorgen in het onderwijs. Ouders van leerlingen met een beperking waren voortaan niet meer verplicht om standaard aan te kloppen in het buitengewoon onderwijs, maar konden in overleg met het Centrum voor Leerlingenbegeleiding (CLB) kijken of zij ook in een gewone school terecht zouden kunnen.
Het principe was mooi, alleen: in de praktijk bleek dat leerkrachten en scholen zelden voldoende middelen, mensen en tijd hadden om de nodige extra ondersteuning te voorzien om die leerlingen met extra zorgnoden fatsoenlijk te kunnen opvangen. Ook spraken de scholen van veel te veel paperassenwerk. In de voorbije jaren werd het plan al meermaals bijgestuurd, waardoor je in de praktijk ziet dat het buitengewoon onderwijs de laatste jaren gewoon weer meer leerlingen aantrekt.
Bekijk het verslag uit "Het journaal" hier en lees voort onder de video:
De Vlaamse regering-Jambon had in haar regeerakkoord in 2019 alvast aangekondigd het M-decreet ten grave te zullen dragen en het te vervangen door "een echt begeleidingsdecreet voor kinderen met zorgnoden én hun leerkrachten."
2. En dat is dus dat "Leersteundecreet"? Wat houdt het in?
Wel, het principe van "inclusie" blijft behouden. Leerlingen met speciale zorgnoden zullen toegang blijven krijgen tot het gewone onderwijs, maar "de scholen krijgen meer en betere ondersteuning om dat ook echt te laten lukken", zegt Vlaams minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA). "Het doel is ervoor te zorgen dat elk kind op de juiste plaats terechtkomt: ofwel in het gewone onderwijs, met leersteun, ofwel in het buitengewoon onderwijs. Ik denk dat het M-decreet op dat punt wat was doorgeslagen: dat elk kind met elke beperking op elk moment in elke klas in het gewone onderwijs terecht zou kunnen."
De klassenraad zal ook altijd kunnen aangeven wanneer het echt niet lukt om een bepaalde leerling op te nemen of wanneer de zorg voor één leerling ten koste gaat van alle andere leerlingen.
Ik ga ervan uit dat scholen altijd het beste voorhebben met kinderen en dat ze hen proberen op te vangen. Maar op een bepaald moment moet je durven erkennen dat dat in de praktijk niet mogelijk is
"Op het terrein zorgt dat dikwijls voor discussie, ook met de ouders", legt Weyts uit. "Die kiezen er dikwijls voor om hun kind met een beperking in het gewone onderwijs te houden. Maar soms is dat eenvoudigweg niet mogelijk. Dan moeten we vertrouwen geven aan de scholen om finaal die knoop te kunnen doorhakken. Ik ga ervan uit dat scholen altijd het beste voorhebben met kinderen en dat ze hen proberen op te vangen. Maar op een bepaald moment moet je durven erkennen dat dat in de praktijk niet mogelijk is omdat je anders geen kwaliteitsvol onderwijs kunt aanbieden voor alle andere kinderen."
Bekijk hieronder een reactie van minister van Onderwijs Ben Weyts (N-VA) in "Het Journaal".
Over de hele regeerperiode 2019-2024 wordt er geïnvesteerd in 680 extra voltijdse krachten. Er zijn al 600 ondersteuners voor leerlingen met zorgnoden bijgekomen en er komen nu nog eens 80 extra omkaderende functies bij, zoals coördinatoren en administratieve medewerkers. "Zo kunnen de ondersteuners zelf zich focussen op hun kerntaak: ondersteuning van leerlingen en leerkrachten."
Die ondersteuning moet ook "eenvoudiger, duidelijker en doeltreffender". De verantwoordelijkheid daarvoor is nu versnipperd tussen honderden instellingen, maar het Leersteundecreet wil maximaal 36 "Leersteuncentra" oprichten, die dat op regionaal niveau (en "koepeloverschrijdend") moeten aanpakken.
Ook zal de regering met het Leersteundecreet een vast statuut geven aan de ondersteuners die in de scholen van het gewone onderwijs zowel de leerlingen met zorgnoden als hun leerkrachten begeleiden. Ze zijn nu met 3.666. Voor die mensen komt er ook extra opleiding.
En ook de hoogbegaafden en uitzonderlijk begaafden komen in het Leersteundecreet aan bod. "Het Leersteundecreet erkent dat hoogbegaafde leerlingen evenzeer ondersteuning op maat nodig hebben. Het is de bedoeling dat (ze) sneller ontdekt en beter begeleid worden."
Beluister hier het gesprek met Ben Weyts in "De ochtend" op Radio 1:
Ben Weyts kondigt opvolger voor het M-decreet aan
3. Welke middelen zijn ervoor voorzien? En wanneer komt het er?
Om eerst op de laatste vraag te antwoorden: het gaat nog om een "conceptnota" die goedgekeurd is door de Vlaamse regering. Na de zomer moet het Vlaams Parlement er nog zijn zegje over doen. Tegen het schooljaar 2022-2023 zou het Leersteundecreet dan in voege moeten zijn.
Weyts zette in de aanloop naar dat nieuwe decreet al verschillende voorbereidende stappen: zo investeerde hij al 30 miljoen euro in de capaciteit van de ondersteuningsnetwerken, werd er 23 miljoen euro vrijgemaakt voor bijkomende leerlingenondersteuning in het basisonderwijs en pakte hij al een deel van de administratieve last aan.
4. Wat betekent dit voor het buitengewoon onderwijs?
Dat is afwachten. Kort na de invoering van het M-decreet was daar het aantal leerlingen beginnen dalen, maar de laatste jaren was die trend al gekeerd. Weyts zegt in elk geval zelf een fan van te zijn van het buitengewoon onderwijs. "Ik vind dat we nog meer waardering moeten opbrengen voor dat buitengewoon onderwijs. Sommigen die de lijn op vlak van inclusie radicaal willen doortrekken, willen alle kinderen in het gewoon onderwijs en het buitengewoon onderwijs afschaffen. Dat zou een kapitale fout zijn."
Weyts wil wel de schotten tussen het gewone en buitengewone onderwijs weghalen. "Kinderen met een beperking zouden bijvoorbeeld zelfs deeltijds in het gewone en buitengewone onderwijs terecht moeten kunnen. Vanuit het buitengewoon onderwijs, waar toch de expertise zit over kinderen met een beperking, zouden ze dan steun kunnen bieden aan het gewoon onderwijs."