‘We beschikken over een heel brede opdracht en de verwachtingen in de samenleving zijn hooggespannen’, zegt commissievoorzitter Wouter De Vriendt (Groen) tegen persagentschap Belga. ‘We willen geen half werk leveren.’

De discussie rond het Belgische koloniaal verleden kwam ruim een jaar geleden in een stroomversnelling na het internationale protest rond Black Lives Matter, dat ook in België veel weerklank kreeg. Toenmalig Kamervoorzitter Patrick Dewael stelde de oprichting van een soort van waarheidscommissie rond de Belgische koloniale geschiedenis voor. De opdracht voor de commissie is breed: niet alleen de rol van de staat, maar ook van actoren als de kerk, de monarchie en betrokken Belgische bedrijven wordt onderzocht. Ook kijkt de commissie naar mogelijke ‘voorstellen voor verzoening’ tussen België en mensen met roots in een van de ex-kolonies.

‘Vertraging is begrijpelijk’

Aanvankelijk werd een eerste rapport van Belgische en buitenlandse experts begin oktober verwacht, maar de eerste maanden van de commissie werden geplaagd door onenigheid over de samenstelling van het expertenpanel. ‘Die vertraging is begrijpelijk, want ook het coronavirus gooide roet in het eten’, zegt De Vriendt daar nu over. ‘De experten, van wie sommige in het buitenland wonen, konden amper fysiek bijeenkomen en onderzoek in bibliotheken en archieven was moeilijk. Begin dit jaar overleed bovendien een van de tien, de Burundese bisschop Jean-Louis Nahimana.’

Intussen is het rapport van de expertengroep wel rond. Het is een lijvig werkstuk van ruim 700 pagina’s geworden. Dat moet nog vertaald worden, en vervolgens moet die vertaling het fiat krijgen van de experten. Meteen na de zomervakantie zal het rapport publiek voorgesteld worden, waarop publieke hoorzittingen starten. ‘Het rapport van de experts is een leidraad, het is niet het finale verslag’, klinkt het bij De Vriendt. Nadien is het aan de commissieleden om te debatteren over de aanbevelingen en conclusies.

Grote verwachtingen

De Vriendt maakt zich sterk dat nieuwe verlengingen niet nodig zullen zijn. ‘Ja, het is een werk van een gigantische omvang, maar nu de scope inperken zou een kapitale fout zijn’, zegt het Groen-parlementslid. ‘Binnen de samenleving leven grote verwachtingen over ons werk. Het gaat over het Belgische koloniaal verleden in Congo, Rwanda en Burundi, maar ook over het racisme en de discriminatie vandaag de dag in onze maatschappij. Het is logisch dat zo’n ambitieus project tijd vergt.’

Het ambitieuze project moet ten laatste voor volgende zomer uitmonden in de langverwachte conclusies, bijvoorbeeld rond eventuele restitutie of excuses. De Vriendt maakt zich sterk dat nieuwe verlengingen niet nodig zullen zijn. ‘Een jaar extra is een redelijke termijn.’