Een interview met Assad? "Je moet proberen op een kritische manier informatie te verkrijgen"

Het zal u niet verbazen: de Syrische president interviewen, vergt enige voorbereiding. Uiteraard was het interview op voorhand - vanuit België - afgesproken en voorbereid, maar ook ter plekke in Syrië moet een journalist nog enkele hindernissen nemen.

Jens Franssen interviewde Assad gisteren. De dag voordien werden hij en zijn collega's van Knack en Sudpresse naar het presidentiële paleis in de hoofdstad Damascus geroepen. "Daar hadden we een babbel met de woordvoerder van de president, waarbij ons de praktische modaliteiten voor het interview werden uitgelegd", vertelt Franssen aan de telefoon.

Want een interview met Assad verloopt niet zoals een ander interview. "Er werd ons duidelijk gemaakt dat we geen eigen camera en geen eigen microfoon mochten gebruiken. Die komen er echt niet in." (Een plofkap van de VRT mocht nog net, zie foto bovenaan.) Franssen mocht enkel pen en papier meenemen, heel het interview zou worden opgenomen door Syrische ploegen. De journalisten zouden de beelden enkele uren later mogen ophalen.

Ook voor de inhoud van het interview gelden er zekere regels. Zo moesten Franssen en zijn collega's van de geschreven pers alle vragen en onderwerpen op voorhand doorgeven, "wat niet zo ongewoon is bij interviews met staatshoofden".

Het interview vond niet plaats in het presidentiële paleis in Damascus, maar op een geheime plek. "Vijftien minuten voor het interview werden we opgehaald aan ons hotel en naar een onbekende plek gebracht", vertelt Franssen. "We konden tijdens de rit zien waar we heen reden, maar de bestemming kenden we niet."

Die geheime plek bleek uiteindelijk een "oude Ottomaanse residentie" in het centrum van Damascus te zijn. "Een heel mooi gebouw." Vermoedelijk een van de vele residenties die Assad gebruikt. Zoals bekend reist de president van hot naar her, niet ongewoon voor een man met zoveel vijanden.

"Daar hebben we nog een hele tijd moeten wachten in een hal, tot op een bepaald moment de president binnenkwam en voor ons ging staan." Vooraf was afgesproken dat het interview maximaal vijftien minuten mocht duren, maar uiteindelijk duurde het langer dan voorzien, zo'n twintig minuten. "Ik heb de vragen gesteld die we hadden doorgegeven, maar ook nog bijkomende vragen gesteld. Assad gaf op elke vraag antwoord. Uiteindelijk heb ik het interview zelf afgerond, toen ik de woordvoerder van de president al even zag wijzen", legt Franssen uit.

Dan toch enige soepelheid van de president? Niets van, zo bleek achteraf. Een paar uur na het interview werden Franssen en zijn collega's opnieuw in het presidentiële paleis verwacht om de opnames te komen ophalen. De beelden die ze toegespeeld kregen, bleken maar een goeie twaalf minuten te duren.

Inhoudelijke censuur? Niet echt, meent Franssen. "Er is niet op inhoud geknipt, wel op de timing." Assads entourage maakte het de journalisten nog eens duidelijk: de afspraak was vijftien minuten. Alle bijkomende vragen en antwoorden werden er afgeknipt. "Het was me al eerder opgevallen dat zowat alle interviews met Assad altijd rond de vijftien minuten schommelen", zegt Franssen. "Een duidelijk beleid dus."

Toen Franssen zijn beelden ging ophalen, gaf de entourage van de president hem nog een aantal instructies mee. "Ze drongen er inhoudelijk zeer sterk op aan om bij elke vraag het volledige antwoord uit te zenden."

Ook opmerkelijk: ze vroegen ook duidelijk wanneer wie wat zou uitzenden. Niet om te controleren, meent Franssen. "Wel omdat ze het interview gelijktijdig in de Syrische pers zouden publiceren."

Welke indruk maakte Assad op Franssen? "Hij was tijdens het interview heel rustig, helder en scherp. De man luistert heel erg goed naar de vragen." Assad blijkt ook over een aantal trucs te beschikken om de controle over interviews te behouden. "Zo spiegelt hij moeilijke vragen altijd met een tegenvraag. Dan zegt hij: De échte vraag is..."

Assad beheerst zijn verhaal heel duidelijk", weet Franssen. "Het heeft heel weinig zin om met hem over kleine details te discussiëren. Dan vraagt hij je: Was u erbij of niet? Ik was er wel bij. Dit is mijn land."

Uiteraard moet zo'n interview zo kritisch mogelijk verlopen, maar het is ook duidelijk dat Assad zijn eigen waarheid heeft. "Hij heeft een eigen narratief dat erg moeilijk te doorprikken is. Voor hem is er nooit een revolutie geweest. Hij heeft altijd gezegd dat er van bij het begin door het buitenland betaalde krachten waren die een agenda hadden om Syrië te destabiliseren."

"Wie een interview heeft met Assad en denkt dat hij de president zal kunnen doen bekennen dat hij chemische wapens heeft gebruikt, is er aan voor de moeite", voegt Franssen er nog aan toe. "Uiteraard moet je hem kritisch aanpakken, maar daarvoor is de ruimte beperkt als je maar tien minuten hebt. Je moet vooral proberen om op een kritische manier informatie te verkrijgen over een aantal vragen waarmee je zit."