Hoe gevaarlijk is de oprukkende deltavariant voor 300.000 half gevaccineerde risicopatiënten?

“Hoe meer mensen zich laten vaccineren, hoe minder beperkingen – zoals mondmaskers dragen en afstand houden – nodig zullen zijn”, zegt biostatisticus Geert Molenberghs (UHasselt en KU Leuven). “Als slechts de helft van de bevolking een vaccin wil, zou dat inderdaad niet goed zijn. Dan zou de verspreiding van de deltavariant onvoldoende ingedijkt worden. Maar in Vlaanderen is de vaccinatiebereidheid zeer groot. Als we ergens een vaccinatiegraad van 90 procent gaan halen, is het wel bij ons en in de Scandinavische landen. Zelfs van de 35- tot 44-jarigen heeft al 83 procent een eerste prik gekregen, en bij de 18- tot 34-jarigen zitten we ook al aan de helft. Wie een eerste prik haalt, haalt ook de tweede. We zijn zeer verheugd over de grote vaccinatiebereidheid bij deze leeftijdsgroepen.”

De Vlamingen trekken met andere woorden massaal naar het vaccinatiecentrum. Dat is goed nieuws, al zit er nog wel een addertje onder het gras. Maar liefst 300.000 mensen – bijna uitsluitend risicopatiënten en 65-plussers – zullen volgens de huidige planning pas in augustus hun tweede AstraZeneca-vaccin krijgen. Twee prikken zijn absoluut nodig om behoorlijk beschermd te zijn tegen hospitalisatie na een besmetting met de deltavariant. Uit een recente studie van de Britse gezondheidsorganisatie Public Health England blijkt dat twee inentingen met Pfizer 96 procent beschermen, terwijl dat bij AstraZeneca 92 procent is.

“Mensen met een verhoogd risico moeten zo snel mogelijk hun tweede spuit krijgen”, beaamt viroloog Johan Neyts (KU Leuven). “Als we geen vaccinatiegraad halen van 90 procent, zullen niet-gevaccineerden maar bijvoorbeeld ook oude, verzwakte mensen daar het slachtoffer van worden.” Het is ook wel de bedoeling om de 300.000 risicopatiënten en ouderen sneller dan gepland hun tweede prik te geven. Maar alles hangt af van een geplande levering van zowat 700.000 AstraZeneca-vaccins. “Pas morgen woensdag weten we of die levering er effectief komt, en pas dan kunnen we het interval tussen twee AstraZeneca-prikken kunnen inkorten van twaalf naar acht weken. Vooral die mensen bij wie de tweede inenting nu gepland is in augustus, willen we naar voren schuiven”, legt Gudrun Briat van de Taskforce Vaccinatie uit.

Vraag is of het niet eenvoudiger zou zijn om deze risicopatiënten een tweede prik Pfizer te geven in plaats van hen te laten wachten op een tweede prik AstraZeneca. Jongere mensen zouden dan iets langer moeten wachten op hun Pfizer-vaccin, maar zij lopen sowieso minder risico. Bovendien, een Britse studie toonde onlangs aan dat een eerste dosis AstraZeneca gevolgd door een tweede dosis Pfizer een hogere bescherming biedt dan twee dosissen AstraZeneca. “Vaccins mixen kan je inderdaad doen, dat gebeurt nog. De vraag is wel of het nodig is. Twee dosissen AstraZeneca, die gegeven worden met een pauze van acht tot twaalf weken, beschermen nu al zeer goed tegen ernstige ziekte en hospitalisatie – ook na een besmetting tegen de deltavariant”, weet professor Neyts.

Ons land is alleszins niet direct van plan om vaccins te gaan mixen, terwijl Duitsland, Polen, Finland en Zweden het wel doen. “Het is bewezen dat twee prikken AstraZeneca zeer goed werken. Waarom zouden we een winnend team veranderen?”, argumenteert de Taskforce Vaccinatie. “Het Europees Geneesmiddelenbureau (EMA) heeft het mixen ook niet goedgekeurd, waardoor de kans bestaat dat je geen covidcertificaat kan krijgen.”

Wie nu al een AstraZeneca-prik heeft gekregen, zal dus zeker een tweede keer AstraZeneca krijgen. Een week tot tien dagen na de tweede prik – of het nu AstraZeneca of Pfizer is – ben je dan zeer goed beschermd. De inentingen beschermen je ook tegen de oprukkende deltavariant, die naar verwachting eind juli de dienst bijna volledig zal uitmaken in ons land.

“Het wordt een race tegen de klok tussen de vaccinaties en de deltavariant”, zegt professor Molenberghs. “We moeten zo snel mogelijk vaccineren om de race te winnen. Maar we doen het goed: binnen de Europese Unie staan we aan de top. Op dit moment is al 35 procent van de Belgen volledig gevaccineerd. In het Verenigd Koninkrijk gaat dat om 60 procent. Daar heeft de deltavariant al een serieuze voet aan de grond gekregen, wat zich vertaalt in het hoge aantal besmettingen. 

“Op de ranglijst van het Europees Centrum voor Ziektepreventie en -bestrijding (ECDC) heeft het Verenigd Koninkrijk het hoogste aantal besmettingen per 100.000 inwoners over twee weken, namelijk 208. In ons land zijn het er 48. Maar over het Kanaal neemt het aantal ziekenhuisopnames nu iets minder snel toe. De bezorgdheid blijft, maar gelukkig zien we de vruchten van hun vaccinatiecampagne.”