Eerste hulp bij hooikoorts: als je niest, is het eigenlijk al te laat

Boompollen, graspollen of kruiden zijn voor één op de zes Belgen een jaarlijkse bron van frustratie. Als pollen in het slijmvlies van de neus vliegen, triggert dat een overdreven reactie van het immuunsysteem. Het wordt een drukte van belang met ontstekingscellen en stofjes in de neus, die een allergische reactie veroorzaken. Dan volgen de welbekende hooikoortssymptomen, zoals branderige ogen, een verstopte neus en niesaanvallen. 

Er zijn tegenwoordig een heleboel middelen op de markt om die symptomen te verhelpen, zoals antihistaminica en ontstekingsremmende neussprays. Daarnaast biedt de drogist ook ‘natuurlijke’ producten aan, die effectief zouden zijn. Maar wat werkt het beste tegen deze vervelende allergie?

Middelen zonder voorschrift

Sietze Reitsma, keel-neus-oorarts aan het universitair ziekenhuis van Amsterdam, raadt aan bij milde hooikoortsklachten eerst zelf middelen zonder voorschrift van de apotheker te proberen. Grofweg zijn deze in twee categorieën in te delen. Allereerst zijn er tabletten, neussprays en oogdruppels die de werking remmen van histamine, een van de stofjes die de ontstekingscellen aanmaken. Vaak is loratadine of cetirizine dan de werkzame stof. Binnen een halfuur is al vermindering van de symptomen te merken. Nadeel: een enkeling heeft last van sufheid als bijwerking van de anti-histaminica in tabletvorm.

De tweede categorie bij de apotheek bestaat uit neussprays met natriumchromoglycaat. Dit is een preventief geneesmiddel en werkt goed bij regelmatig gebruik. Deze sprays zorgen ervoor dat de mestcellen, een van de ontstekingscellen die bij hooikoorts actief zijn, minder prikkelbaar zijn. 

Het is wel belangrijk van tevoren te weten wanneer de pollen gaan rondvliegen, want het middel is pas effectief na twee weken dagelijks gebruik. Hiervoor biedt de hooikoortsradar hulp. Die website laat zien waar en wanneer veel pollen zullen rondvliegen. Helaas is de radar niet altijd even betrouwbaar, omdat het pollenseizoen per jaar verschilt. Reitsma: “Maar in de praktijk nemen mensen pas iets zodra ze last hebben, en dan sta je al 1-0 achter.”

Ontstekingsremmende spray van de huisarts

Werken die middelen niet? Dan kan de huisarts een neusspray met corticosteroïden voorschrijven, die ontstekingsremmend werkt. Hanneke Oude-Elberink, allergoloog in het universitair ziekenhuis van Groningen, vertelt dat het een veilig en effectief middel is, vooral voor mensen bij wie moeheid en een verstopte neus aan de orde van de dag is. Ook bij deze neusspray is regelmatig gebruik belangrijk, want pas na drie tot vier dagen begint het te werken. Ook combineren met een anti-histaminicum is een optie, omdat de twee elkaars effect versterken. Hierdoor profiteer je van de snelle werking van het anti-histaminicum en van de langetermijnwerking van de ontstekingsremmende neusspray.

Immunotherapie

Tot slot kunnen mensen met ernstige hooikoortsklachten, waarvoor andere middelen niet of nauwelijks werken, in het ziekenhuis terecht voor immunotherapie. Het hele jaar door krijg je dan maandelijks een injectie of dagelijks een tablet met een kleine hoeveelheid van het allergeen (datgene waarvoor je allergisch bent). Dit helpt het lichaam om over de allergie heen te groeien en pakt de hooikoorts bij de bron aan. “Het is wel een traject van lange adem, omdat het drie tot vier jaar duurt voordat effect te merken is. Maar dat kan in sommige gevallen een definitief einde van de klachten betekenen”, aldus Reitsma.

Ook simpele huis-tuin-en-keukentips kunnen helpen tegen de pollen in het hooikoortsseizoen. Reitsma: “Je kan een grote zonnebril opzetten zodat er minder pollen in je ogen vliegen. En zorg dat je de was niet buiten laat drogen, want dan waaien er pollen in je kleding.” Oude-Elberink: “Vaseline in de neus kan helpen, omdat de pollen daar dan aan blijven plakken in plaats van aan het neusslijmvlies.”

Verder is het nuttig om rekening te houden met de weersomstandigheden. Bij droog, zonnig en winderig weer vliegen er meer pollen rond dan wanneer het pas geregend heeft. Op deze slechte dagen is het dus een extra goed idee om anti-histaminica te nemen of een goed sluitende zonnebril op te zetten.

En de ‘natuurlijke’ middelen dan? Er zijn allerlei producten op de markt die met schreeuwende claims (‘natuurlijk en effectief’) de hooikoortspatiënt voor zich proberen te winnen. Oude-Elberink: “Vaak is dat onzin en spelen financiële belangen een rol.”