Advocaat Joris Van Cauter: ‘Ik verdedig het liefst mensen die worden uitgespuwd’

“Ik ben niet contrair. Het zijn de anderen", zegt Joris Van Cauter diep in dit interview. Hij zegt het lachend. Maar wie mocht twijfelen: meester Van Cauter heeft lak aan mainstream. "Ik ben altijd bang als ik zie dat er een enorme eensgezindheid ontstaat. Dat komt dikwijls omdat mensen niet meer nadenken."

Hij vindt dat ook het geval in de zaak van Johan Sabbe (61). Dat is de superprocureur van Oost-Vlaanderen die al maanden geschorst is én recent ook veroordeeld werd tot vier maanden cel met uitstel wegens aanranding van zijn vrouwelijke chauffeur. "Die man heeft al die jaren een vlekkeloos parcours afgelegd en maakte steil carrière. Nooit was er een klacht. Tot dat ene incident, op enkele jaren van zijn pensioen. Sabbe wordt nu uitgespuwd en durft niet meer op straat te komen. Uit vrees dat een of andere gek op hem gaat vliegen.”

“Ik vind het verschrikkelijk hoe meedogenloos onze maatschappij is geworden. Want we zijn allemaal verlicht en progressief. (rolt met zijn ogen) Vroeger was het zo dat je een fout kon maken in je leven. Je kreeg je straf, deed je straf uit en je keerde terug naar de groep. Een beetje zoals met een kleine die je in de hoek zet. Vandaag volstaat dat niet meer. Nu moéten de mensen kapot. Dat merk ik ook bij Sabbe. Het is niet genoeg dat hij geschorst en veroordeeld is." Van Cauter staat op en drukt de tip van zijn schoen tegen de grond alsof hij een smeulende sigaret uittrapt. "Sabbe moet helemaal kapot", zegt hij. "De andere trend is dat het vermeende slachtoffer op het schild gehesen wordt en rondgedragen wordt in het dorp. Zij noemde Sabbe in een interview een zielig vogeltje. Au fond kan ik nog begrijpen dat die vrouw er zo over denkt. Dat is haar perceptie. Maar ik vraag me af: moeten we allemaal achter die wraakgedachte gaan staan? Ik zie daar de meerwaarde niet van in. Ik probeer daar tegen op te komen."

U trekt naar Cassatie. Procureur Sabbe wilt dus een nieuw proces?

"Absoluut!"

Volgens de rechter ten gronde is het nochtans bewezen dat meneer Sabbe zijn macht misbruikte en de vrouw aanrandde.

"Kijk, u en ik zouden twee kansen krijgen. Eén in eerste aanleg en een tweede in hoger beroep. Omwille van zijn hoge functie als magistraat kreeg Sabbe maar één proces, onmiddellijk voor het hof van beroep. Tijdens dat proces heb ik hem niet bijgestaan. Hij had een andere advocaat. Ik kom dus pas tussen in de verlengingen, op een moment dat we al achterstaan. Dat is vervelend. Maar hij verdient wel degelijk een nieuw proces."

Waarom?

"Sabbe heeft van in het begin gezegd dat haar verhaal niét klopt. Hij geeft een te persoonlijke omgang met zijn chauffeur toe. Dat is moreel bedenkelijk, ja - hij is gehuwd. Maar het is géén misdrijf. Het was ook geen eenrichtingsverkeer, zoals zij beweert. Er zijn dingen gebeurd tussen twee volwassenen, mét onderlinge toestemming."

Hij stuurde zijn chauffeur wel een foto van zijn geslachtsdeel, stond er in de krant. Zij was daar naar eigen zeggen niet van gediend. Eerlijk: ik zou ook niet graag zo'n foto krijgen van mijn baas.

"Fout. Dat was geen naaktfoto, maar een foto van zijn boxershort. En bovendien als reactie op een seksueel getinte foto van haar. Want zij stuurde eerst een foto van haar blote bil, waarop ze een snoepje had gelegd. Een muisje. En daaronder: 'Zou ik lekker zijn?' En zo verstuurde ze nog wel meer zaken die dingen in een ander perspectief plaatsen. Alleen maakte ze die niet over aan het gerecht. Zij was heel selectief in de appjes die ze de speurders doorspeelde. Dat staat vast. Want Sabbe had zijn WhatsApp-geschiedenis met haar volledig gewist en achteraf ontdekte hij dat zijn gsm foto's uit zijn WhatsApp automatisch had opgeslagen. Zo vond hij nóg beelden die zij hem had gestuurd, maar die ze niét had gedeeld met de speurders. Waarom niet? Als ze dan toch niets te verbergen heeft?"

De geschorste procureur is de eerste die in ons land veroordeeld werd in een zogeheten #MeToo-dossier. In de zaak rond Bart De Pauw roerde u zich ook al in dat debat. U tweette: 'De #MeToo-slinger slaat door. Iedereen is vogelvrij. Anonieme beulen aan de macht.'

"Met de #MeToo-beweging op zich is niets mis. Het is goed dat die bestaat en dat de bewustwording er is. Maar ik ben er nogal gevoelig voor als ik de indruk krijg dat er een soort van middeleeuwse heksenjacht ontstaat. Schandpaaljustitie. Dat kan zeer kwalijke gevolgen hebben. Een voorbeeld is dat van de echtgenoot van de wereldberoemde Zweedse sopraan Anne Sofie von Otter. In de tabloid 'Aftonbladet' verschenen dagenlang anonieme getuigenissen over seksueel wangedrag dat de theaterdirecteur begaan zou hebben. Een speciale onderzoekscommissie heeft die aanklachten onderzocht. Resultaat: ze klopten niet. Hij werd helemaal witgewassen. Alleen heeft Anne Sofie von Otter haar man wel aan een koord gevonden in een hotelkamer in Sydney. Ik wilde me met die tweet niet uitspreken over schuld of onschuld van Bart De Pauw. Ik ken het dossier ook niet. Ik wilde enkel waarschuwen: hold your horses. Begraaf niet direct een levende mens."

Hield u er rekening mee dat veel mensen op hun achterste poten zouden gaan staan bij die tweet?

"We zijn in een sfeer beland waar een slachtofferpositie quasi een heiligenstatuut krijgt. De woorden die zij uitspreken - anoniem of niet - mag je eigenlijk niet al te veel in vraag stellen. Dat vind ik een probleem. Ik sta op voorhand niet stil bij de gevolgen van mijn tweets en heb gelukkig een dik vel. Maar de schade viel hier nog mee. De Pauw heeft schijnbaar nog veel supporters. Mijn tweet kreeg honderden likes. Dat overkomt me niet vaak. (lachje)"

De populariteitsprijs in de Reuzegomzaak zal u daarentegen niet winnen. Als procedurepleiter vertraagde u het proces alleen maar met uw wrakingsverzoek, klinkt het onder andere.

"Mensen die vinden dat ze het goed voorhebben met de maatschappij en dat ze ethisch heel goed bezig zijn, vonden het nodig om mij omwille van dat wrakingsverzoek e-mails te sturen waarin ze mijn kinderen en mij een gruwelijke dood toewensten. Dat is een bijzondere ethiek, vind ik. Ik ga daar niet op in. Dat is toch verloren tijd. (zwijgt even) Op Twitter zag ik wel dat bijvoorbeeld filosoof Ignaas Devisch het niet kunnen vond dat ik de rechter wraakte. #Justiceforsanda, schreef de professor. (lastig) Alsof ik geen 'Justice for Sanda' wil!"

Hoezo? Probeert u niet vooral uw cliënt de dans te laten ontspringen?

(onverstoord) "Alsof ik 'Justice for Sanda' probeer te verhinderen. 'Justice for Sanda' moét er zijn. Ik vind dat óók. Maar dat kan pas na een eerlijk proces, waarop iedereen op zijn minst gehoord wordt en de kans krijgt om zijn kant van het verhaal te doen. Een strafproces gaat ook niet alleen over recht doen aan een slachtoffer. In essentie draait het om het lot van de beklaagde. We kunnen het toch niet maken om te zeggen: 'Gij zijt wreed geweest. Voor u gelden de regels niet meer.' Anders moeten we doen zoals met de voormalige Roemeense president Ceaușescu. Proces én uitspraak in de school en hup, meteen tegen de muur voor executie. Daarmee bereik je volgens mij geen gerechtigheid."

Mensen nemen u in de zaak-Sanda Dia onder andere kwalijk dat u een wrakingsverzoek indiende op de zitting zelf. Sanda's papa had die dag speciaal verlof genomen in de Volvo-fabriek om alles te volgen. Die man verdient ook geen 160 tot 385 euro per uur (het uurtarief van Van Cauter staat op zijn website, red.) zoals u.

"Natuurlijk vond ik het ook erg vervelend dat die man daarvoor een dag congé had genomen op zijn werk. Ik wist ook niet dat die mens daar zou zijn - de mama was er bijvoorbeeld niet. Maar ik mag mijn verdediging daardoor niet laten bepalen. Als advocaat moet je de dingen benoemen zoals ze zijn. Dat kan soms pijnlijk zijn."

"Maar soms is er nu eenmaal een aanleiding om een andere rechter te laten aanstellen. Ik vermoed dat er weinig mensen kwaad waren geweest als iemand de arbiter tijdens de EK-wedstrijd België-Portugal had vervangen. Die scheidsrechter liet de Portugezen maar trappen naar de Belgen. Wel, simpel uitgelegd: ik vond het dus nodig om die ene rechter te vervangen. Omdat er minstens een zweem van partijdigheid was in haar communicatie naar mij toe. En voor alle duidelijkheid: ik vroeg ook niet om iedereen vrijuit te laten gaan, hé. Ik heb alleen maar gevraagd om de match volgens de regels te spelen. Dat is in ieders belang."

Heeft er u ooit al 'ns iemand gezegd dat u getormenteerd lijkt? Of nors?

"Ik heb al vaker gehoord dat ik ernstig overkom. Maar ik vermoed dat dat te maken heeft met de manier waarop ik in de media kom. Op die momenten zit ik inderdaad niet te lachen. Dan is het voor mij en mijn cliënt pure ernst. Ik strijd overigens ook enkel zodra ik mijn toga aantrek. Vanaf dan moet alles wijken. (met een binnenpretje) Alhoewel, mijn vrouw benadrukt thuis weleens dat ik daar géén advocaat ben. Soms vindt ze dat ik thuis te veel mijn gelijk wil halen. Ik vind dat ze daarin ongelijk heeft. (hilariteit)"

Zijn er cliënten die u weigert, omdat u hen op basis van het misdrijf niet wil bijstaan?

"Echtscheidingen zijn niets voor mij. Die laat ik over aan een collega hier op kantoor. Ik voer niet graag procedures die moeten uitmaken wie de Leffe-glazen mag houden of wie het apparaat krijgt om slechte koffie mee te maken. Hoe heet dat nu weer? De Senseo! Ik vind echtscheidingen ook zo treurig - heel vaak worden kinderen opgezet tegen de andere ouder. Pijnlijk. Ik snap dat niet. Mensen zijn tien jaar bij elkaar geweest en dan moeten ze elkaar ook nog 'ns tien jaar verwijten maken in een procedure. (blaast) Drugsdossiers ben ik ook beu. Dat is nochtans hot nu, met al die onderschepte cocaïne in Antwerpen en die afgeluisterde telefoons. Maar ik heb dat gezien. Die mensen kiezen vaak voor snel geldgewin, maken een risicoafweging en hopen er zo goedkoop mogelijk van af te komen. Ik sta liever de man of vrouw bij die als het ware per ongeluk in een strafprocedure belandt. Wiens leven van de ene op de andere dag verandert door een accident de parcours."

Dus liever de underdog of sukkelaar dan de steenrijke drugsbaron?

"Ik kies altijd voor diegene die in de hoek staat. Voor de mensen die worden uitgespuwd door zowat de rest van de wereld - rijk of arm doet er op dat moment niet toe. Misschien komt dat omdat ik in mijn leven ook al de underdog ben geweest."

Excuseer?

(weifelend) "Ik heb geen gemakkelijke puberteit doorgemaakt. Mijn middelbaar was geen succes. Thuis ben ik de jongste. Mijn zus is 17 jaar ouder, mijn broer 12. Ze studeerden in het college allebei Latijn-Grieks en legden een vlekkeloos schoolparcours af. Dat was ook mijn voorbestemming, maar ik heb me tegen dat parcours afgezet. Dom, achteraf bekeken. Want ik ben met mijn hoofd tegen de muur gelopen."

De school sjotte u buiten?

"Bwa, ik ben niet echt buitengegooid, maar ze hebben me wel duidelijk gemaakt dat het misschien beter was om zonder vooroordelen de draad op te pakken in een andere school. Ik vloog op het internaat van Dendermonde - voor een Aalstenaar is die stad al een straf op zich. (knipoogt) Ik wou gewoon niet naar die school en buisde zowel in het tweede als in het vierde middelbaar. In het vijfde ben ik gewoon gestopt met school. Mijn vader had een bandencentrale. Hij wilde dat ik banden zou gaan verkopen. Maar ook dát wilde ik niet. Eigenlijk voldeed ik aan geen enkele verwachting. Ik heb me toen heel alleen gevoeld. (zwijgt lang)"

Wanneer kwam de kentering?

"Toen ik geslaagd was voor de middenjury. Dat vonden mijn ouders knap. Ik wilde toen per se moraalwetenschappen gaan studeren in Gent. Dat mocht, zolang ik maar slaagde. Voor mij ging daar een wereld open. Ik kreeg onder anderen les van Jaap Kruithof. (glunderend) Die dacht ook dwars, al vond hij zelf óók dat dat niet zo was. Op een dag wees hij in het auditorium naar een bordje met een rookverbod. 'Daarvan krijg ik zin in een sigaret', zei hij. En Kruithof stak een sigaret op. Onder andere van hem leerde ik dat het goed is om niet te doen wat iedereen denkt dat je wel of niet mag doen. Vervolgens heb ik nog rechten gestudeerd - gewoon omdat ik geen wereldvreemde filosoof op de arbeidsmarkt wilde zijn. Maar als advocaat-stagiair belandde ik bij Hans Rieder. Hij leerde me het metier en de techniciteit. Ik leerde van hem hoe het moet en vooral ook niet moet."

Klopt het dat u naar de kerk gaat?

"Vandaag is het moeilijk om toe te geven dat je gelovig bent en naar de kerk gaat. Een kerkbezoeker wordt beschouwd als een ouwe achterlijke aap - dat moet je 'ns proberen te zeggen over een moskeeganger. Maar af en toe ga ik inderdaad op zondag naar de kerk, samen met mijn vrouw en onze jongste van 6. Ik heb dat kerkbezoek nodig. Ik zou het missen als het wegvalt. In de mis krijg je die eeuwenoude rituelen te zien en hoor je de woorden die je al duizenden keren hebt gehoord. Maar het plaatst je in een moment van stilstand, weg van de economische realiteit en de drang waar we mee zitten. Ik vind dat zeer waardevol."

Zijn er nog manieren waarop u uw werk en dossiers loslaat?

"Buiten mijn werk zijn er mijn gezin, familie en vrienden. Af en toe probeer ik te gaan fietsen of lopen met vrienden. Maar zij trainen twee keer in de week. Op die momenten moet ik altijd afhaken. Op zondag kan ik hen dan natuurlijk niet bijhouden. Eigenlijk hadden we voor binnenkort een vierdaagse fietsvakantie gepland in de Vogezen. Maar ik heb schrik om mee te gaan. Ik zat een maand niet op de fiets. Een bekentenis: stiekem droom ik ervan om het allemaal even tijdelijk los te laten."

In de zin van een jaar rondtrekken in Australië?

"Ik denk eerder aan drie maanden wandelen naar Compostella. Dat past beter bij mijn imago. (schaterend)"