‘Alle experts in Vlaanderen werken onrechtstreeks of rechtstreeks voor Lantis. Wat Jan Tytgat vertelt, is boerenbedrog’

Het vreemde van het verhaal is: in het begin van het jaar waren Frank Van Houtte en Thomas Goorden nog volslagen onbekenden voor elkaar. Oké, ze waren allebei burgeractivisten en ze hadden allebei een hart voor de groene zaak, maar de verschillen waren ook aanzienlijk. Van Houtte leidde als gepensioneerde een rustig bestaan in Boom. De jonge veertiger Goorden droomde ervan om de wereld te veranderen in Antwerpen. Maar hoe gaat dat in het leven?

Frank Van Houtte: “Ik maak deel uit van ‘Red onze kleiputten’, een actiegroep die ijvert voor het behoud van de Kleiputten Terhagen, een natuurgebied tussen Reet, Boom en Terhagen, waar de grootste ontbossing van Vlaanderen dreigt plaats te vinden. 55 hectare groen moet verdwijnen om er grond van het Oosterweelproject te storten.”

Waarom wil men die grond precies daar kwijt?

Van Houtte: “Een kleine 10 procent van het natuurgebied, 4,5 hectare, wordt ingenomen door een asbeststort dat gedeeltelijk blootligt, en in 2015 heeft de Openbare Vlaamse Afvalstoffenmaatschappij (OVAM) besloten dat het stort binnen het jaar moest worden gesaneerd. Het heeft allemaal wat langer geduurd: in 2017 kregen we te horen dat de afdekking met grond van Oosterweel zou gebeuren. Maar die grond zou niet alleen op het asbeststort terechtkomen. Hij zou over het hele natuurgebied verdeeld worden, want ook op een huisvuilstort op het domein was naar verluidt zware vervuiling vastgesteld: er zou een risico op verspreiding van sulfaten (zwavelionen, red.) zijn. Met het bodemwater zouden sulfaten via een gracht in de Rupel kunnen belanden. In die gracht had men 357 microgram sulfaten per liter gemeten. In het drinkwater is, volgens OVAM, maximaal 250 microgram per liter toegestaan.

“We hebben daar met twee professoren over gesproken. Die zagen het probleem niet. ‘Sulfaten zijn van nature in de Boomse klei aanwezig,’ zeiden ze. ‘En in het zeewater zit 2.700 microgram sulfaat per liter. Daar zwemmen mensen in, en ze krijgen af en toe een slok binnen. Dat is, als het met mate gebeurt, niet gevaarlijk.’ Bon, er klopte dus iets niet. Het huisvuilstort moest helemaal niet worden gesaneerd. Er zat een verborgen agenda achter: men wilde de vervuilde grond van Oosterweel bij ons kwijt.”

Thomas Goorden: “Het gaat om 4,5 miljoen kubieke meter: een berg van 27 meter hoog.”

Van Houtte: “Het stort saneren betekent: alle bomen rooien, de bodem egaliseren, daar een halve meter Oosterweelgrond bovenop gooien en er ten slotte een plastic folie overheen leggen. Boomse klei laat geen water door, de folie van 2,5 millimeter ook niet: de Oosterweelgrond zou op die manier hermetisch worden ingepakt en begraven.”

Goorden: “Maar in de praktijk dringen boomwortels erdoorheen en maken dieren gaten in de folie.”

Luc Hellemans, CEO van Lantis, zegt: ‘De folie is goed voor honderd jaar.’

Van Houtte: “Sla de officiële documentatie erop na: onder ideale omstandigheden gaat de folie ‘maximaal dertig à vijftig jaar’ mee.

“Bon, we zijn gaan uitzoeken wélke gronden ze naar Boom wilden brengen. Dat stond in het milieueffectenrapport, waarbij een kaartje zat van alle vervuilde sites op het Oosterweeltraject. Zo kwamen we erachter dat de omgeving van de 3M-fabriek in Zwijndrecht zwaar vervuild was. Oorzaak van de vervuiling: PFOS. In het noorden van Italië had je soortgelijke vervuiling, met een producent van PFAS (forever chemicals, nauwelijks vergankelijke chemische verbindingen, waartoe ook PFOS behoort, red.). Het ging om een fabriek van Miteni in Trissino. Daar was 200 vierkante kilometer vervuild, een gebied dat in Vlaanderen zou reiken van de Noordzee tot de Rupel. En in Nederland had je een PFAS-schandaal in Dordrecht.”

Van Houtte: “Ik had geen idee wat PFOS was. Toen ik het googelde, werd me meteen duidelijk dat het een gevaarlijk goedje was.

“Ik stuurde Manu Claeys, de voorzitter van de Antwerpse burgerbeweging Straten-Generaal, een mailtje met de vraag of het klopte dat de PFOS-grond van Oosterweel onze richting zou uitkomen. Claeys bevestigde: Lantis wilde de grond naar Boom overbrengen. Maar ik hoefde me geen zorgen te maken, schreef hij. Alles zou netjes worden ingepakt – een pakje dat nooit meer opengaat.”

Goorden: “Een toxische praline (lacht).”

Van Houtte: “Zo’n folie moet na dertig jaar dus wel worden vervangen. Bovendien wilden ze erbovenop ‘een klimaatrobuust bos’ aanleggen, met eiken die tien meter diep wortelen. Er moest, met andere woorden, een laag van tien meter grond op de folie komen – nota bene: vervuilde Oosterweelgrond.”

Goorden: “Maar hoe ben je dan bij mij uitgekomen?”

Van Houtte: “De Antwerpse dossiers die ik per toeval op het spoor was gekomen, bleven door mijn hoofd spoken: een half miljoen mensen dreigden door PFOS te worden vergiftigd. Dat was, mag ik wel zeggen, een verpletterende verantwoordelijkheid – vergelijk het met de paniek die de advocaat in de film Dark Waters overvalt: ik voelde dat ik iets móést doen.

“Ik heb mijn vriend Roger Huisman, ex-journalist van Het Belang van Limburg, gevraagd of hij niemand kende die het dossier kon uitbrengen. Hij stuurde me naar Apache, maar daar hadden ze geen tijd. Bij de Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace ook niet.

“Toen zag mijn vrouw op Facebook dat Thomas iets had gepost over PFOS-vervuiling in de Antwerpse haven.”

Thomas, jij was al met de materie bezig.

Goorden: “Een Turkse vriendin die voor een internationaal onderzoeksbureau werkt, was in een Noors rapport uit 2019 op zware vervuiling met forever chemicals in de Belgische gemeente Zwijndorf gestoten. Ik zeg: ‘Dat zal Zwijndrecht zijn.’ (lacht) Ik heb de provincie Antwerpen en Lantis om uitleg gevraagd, maar ik stuitte op een muur. En ik kreeg geen data. Tot ik Frank leerde kennen: hij stuurde me 300 megabyte informatie over bodemsaneringsprojecten bij 3M in Zwijndrecht. Toen had ik data genoeg.

“Ik ben een wetenschapper van opleiding, een natuurkundige, maar op een bepaald moment zag ik tabellen met PFOS-concentraties waarvan ik dacht: hebben ze hier de komma verkeerd gezet? Echt waar, die waarden lagen duizendmaal hoger dan wat ik verwachtte. Ik viel haast van mijn stoel.

“In zo’n geval zijn er twee mogelijkheden: ofwel was er iets mis met de cijfers, ofwel tikte er een toxische tijdbom. Ik ben beginnen te graven, ik heb experts aangesproken, ik heb informatie gecontroleerd. En daarna heb ik rapporten geschreven.”

Frank, waar had jij al die documenten vandaan?

Van Houtte: “Ik heb uitsluitend publiek beschikbare informatie gebruikt.”

Goorden: “Frank kan héél goed zoeken. Ikzelf heb ook wel wat via-via gekregen. Ik nodig mensen uit om contact met me op te nemen, en meestal gebeurt dat ook: in dit dossier heb ik bij alle partijen anonieme bronnen – meer dan één dus. De frustratie is groot. Bij OVAM, bijvoorbeeld, is zo fors bezuinigd dat ze niet meer genoeg mankracht hebben om vergunningen af te leveren zoals het hoort.

“De Vlaamse regering heeft de milieu-inspectie en OVAM volledig uitgehold. Het gevolg is: we hebben nog wel milieuwetten, maar niemand meer die ze bewaakt.”

FRAUDE

Thomas, voelde jij ook een verpletterende verantwoordelijkheid?

Goorden: “In een niet-corrupt land moet hier een gerechtelijk onderzoek van komen, een parlementaire onderzoekscommissie, de sluiting van 3M en de stopzetting van de Oosterweelwerf. Het is de logica zelf. Maar wij moesten wel eerst het dossier openbreken.”

Hoe heb je dat gedaan?

Goorden: “Mijn aanname was: ‘Dit is te moeilijk voor de meeste journalisten en volksvertegenwoordigers.’”

Bedankt.

Goorden: “De meeste journalisten en volksvertegenwoordigers zijn geen wetenschappers. Daarom heb ik zoveel tijd gestoken in het schrijven van 20 à 25 rapporten. Daarna heb ik nieuwsredacties ingelicht.”

Jij hebt ook de burgemeester van Zwijndrecht ingeseind.

Goorden: “Ik heb de schepen van Leefmilieu van Zwijndrecht, Steven Vervaet (Groen), op de hoogte gebracht dat de vervuiling veel groter was dan hij kon vermoeden. ‘We vreesden al zoiets’, zei Vervaet. ‘Maar bij Lantis zeiden ze dat we geen metingen hoefden te doen.’ Ik zei: ‘Ik betwijfel of Lantis eerlijk met jullie is geweest.’ Waarop hij héél stil werd.

“Zwijndrecht wordt ten onrechte hard aangepakt in deze zaak. Zwijndrecht heeft géén deal met 3M, Lantis wel. En wie zit er in de raad van bestuur van Lantis, als ondervoorzitter? Een schepen van de stad Antwerpen: Koen Kennis (N-VA).”

Van Houtte: “Thomas heeft meteen gezegd: ‘Als wij dit alleen uitbrengen, krijgen wij de hamer op ons hoofd.’

“Daarna heeft hij de Bond Beter Leefmilieu en Greenpeace erbij gehaald. Nu deden ze wel mee.”

Goorden: “Al zeiden ze eerst: ‘We hebben hier niet de capaciteit voor.’ In dit dossier was een second opinion geen vanzelfsprekendheid. Alle experts in Vlaanderen werken rechtstreeks of onrechtstreeks voor Lantis.”

Hoeveel zijn er?

Goorden: “Een handjevol: een paar bodemdeskundigen, die nergens van weten, een paar biologen en één humaan toxicoloog.”

Jan Tytgat van de KU Leuven.

Goorden: “Die zit inderdaad door het hele verhaal verweven (zwijgt).”

Op Twitter twijfel jij aan zijn onafhankelijkheid.

Goorden: “Jan Tytgat is niet onafhankelijk: in 2017 krijgt hij de opdracht van Lantis om communicatieadvies te verstrekken over PFOS. Helaas staan er fouten in zijn advies. Lantis heeft het over een norm voor grondwater van 4,7 microgram per liter — een norm uit een verouderd Nederlands rapport van 2011. Tytgat beweert dat je daarvan 2,2 liter per dag kunt drinken voor het schadelijk wordt. Maar de Nederlanders hadden in die norm een veiligheidsmarge van tien procent ingebouwd. Kennelijk weet Tytgat dat allemaal niet, waardoor hij fout advies geeft.”

Van Houtte: “In 2017 waren er nog geen milieunormen. Die worden later geschreven door de ‘onafhankelijke experts’ van het onderzoeksbureau RoTS. RoTS staat voor ‘Rechteroever Tunnel Specialisten’, een tijdelijke samenwerking tussen de onderzoeksbureaus Sweco en Witteveen+Bos. Het is speciaal opgericht voor Lantis.”

Goorden: “Kortom, een onafhankelijk bureau (lacht). En wat legt RoTS voor Lantis vast? Ze komen uit op een norm van 4,5 microgram PFOS per liter. Maar als je volgens hun methode rekent, kom je uit op 5,25 microgram per liter. Zo’n stomme rekenfout. Toen ik dat zag, wist ik: ze hebben gefraudeerd met de milieunormen. De rekenfout is de vingerafdruk van de dader. Je kunt op geen enkele wijze het cijfer van 4,5 microgram als resultaat bekomen. Terwijl dat cijfer extreem belangrijk is. Op basis daarvan worden de normen voor de PFOS-concentratie in de bodem bepaald.”

Die rekenfout was voor jou reden genoeg om naar de politie te stappen?

Goorden: “Ja. In de berekening van de Vlaamse normen schemert de hand van Lantis door.”

Is het een klacht tegen Lantis?

Goorden: “Tegen onbekenden. Het gerecht moet beslissen wie verantwoordelijk is.”

Wie is het voor jou?

Goorden: “Dit is een geval van extreme corruptie. Een organisatie schrijft een milieunorm voor waarvan ze weet dat die schadelijk is voor de volksgezondheid. Ze doet dat omdat ze anders niet kan graven zoals ze wil. Lantis heeft gefraudeerd met milieunormen.”

GORE DREK

Frank, jij hebt alle bodemmetingen van OVAM in de omgeving van 3M bestudeerd. Wat heb je daaruit geleerd?

Van Houtte: “De eerste metingen dateren uit de tweede helft van de jaren 90: het grondwater was al ontzettend vervuild.”

Goorden: “In een document van een bodemsanering uit 2018 hebben we een kopie aangetroffen van een meting uit 2000 – wellicht was dat niet de bedoeling. Ik noem het nog altijd de sleutel tot ons dossier. We wisten niet dat het zo erg was.”

Van Houtte: “Waarden van tienduizenden microgram. De verklaring voor die hoge waarden staat in het rapport te lezen: lekken in de afvoer van het regenwater en de riolering. Een gevolg van de ventilatie van de ruimte waarin PFOS wordt geproduceerd: het product wordt in de lucht geblazen en belandt op het dak, waar de regen het wegspoelt in de afvoer, rechtstreeks de Schelde in.

“Na verloop van tijd ging 3M het regenwater zuiveren. Ze lieten PFOS bezinken in bakken met overloop naar de Schelde. Maar op een gegeven moment stond er slib in die bakken. Ze hebben het slib over braakliggende terreinen verspreid om na te gaan of PFOS als meststof kon worden gebruikt. Ze hebben het terrein ingezaaid met tarwe. Maar de tarwe mocht zelfs niet aan dieren worden gevoederd: de kwaliteit was te slecht. Daarna hebben ze bergjes van het slib gemaakt. En onder een folie verborgen.”

Goorden: “Arbeiders van 3M vertellen me dat ze al anderhalf jaar graafwerken op het terrein verrichten, ‘in de goorste drek’, voor een nieuw gebouw op de site. Pas sinds een week hebben ze beschermende kledij gekregen. Zo’n bedrijf is 3M.”

In 2004 blijken de bosmuizen in het natuurgebied Blokkersdijk, vlakbij de fabriek van 3M, toxische bommetjes te zijn. Het onderzoek van Universiteit Antwerpen wordt uitgevoerd door Philippe Hoff. Even later gaat Hoff voor 3M werken. Wisten jullie dat?

Goorden (knikt): “Wetenschappers worden opgekocht door de industrie, dat zie je over de hele wereld. In Amerika heb je een prof die zich in mails op de borst klopt voor het aantal onderzoeken naar PFAS dat hij heeft gedwarsboomd. Die man is nog altijd actief.

“Maar in dit Vlaamse dossier wemelt het ook van de belangenconflicten. Spreekt Jan Tytgat als wetenschapper of als woordvoerder van Lantis? Wouter De Geest, ex-CEO van BASF, en in 2017 voorzitter van Essenscia, de belangenvereniging van de chemische industrie in de haven, zit in de raad van bestuur van Lantis als de dading wordt gesloten tussen 3M en Lantis. Voor wie heeft hij gelobbyd? Voor de volksgezondheid, 3M, Lantis? Who knows. Manu Claeys, voorzitter van burgerbeweging Straten-Generaal en lid van de raad van bestuur van Lantis, hetzelfde verhaal: belangenconflict. Er is een megagroot probleem met de volksgezondheid. Maar wat horen we van Claeys? ‘We mogen niet overdrijven: Lantis weet wat het doet.’”

Hij beweert dat hij bij Lantis, in het hart van de macht, de stem van Straten-Generaal kan laten weerklinken.

Goorden: “Dat kan hij níét. We zitten met de grootste gezondheidscrisis in twintig jaar tijd, en Straten-Generaal zegt: ‘Laten we toch maar doorzetten met Oosterweel.’”

IN DE VUURLIJN

Waarom mag Oosterweel er voor jullie niet komen?

Van Houtte: “De Nederlandse professor Jacob de Boer (VU Amsterdam) is daar stellig over: ‘Vervuilde grond moet je afdekken zodat het veilig is voor wandelaars en kinderen. Je mag er zeker niet in graven. Je woelt alles om en maakt alles los.’ De Boer is een echte deskundige. In 2016 heeft hij het schandaal in Dordrecht aangekaart. En: hij is een buitenstaander. Hij heeft geen bindingen of verplichtingen in Vlaanderen.”

Kortom: een tunnel, no fucking way?

Goorden: “Je moet het meer genuanceerd uitdrukken: ‘Er is vooralsnog geen veilige manier.’”

Van Houtte: “Knap, Thomas (lacht).”

Goorden: “Volgens professor De Boer is het inkapselen van grond met PFOS-waarden van meer dan 70 microgram per kilogram waanzin – in Nederland mag je zelfs geen grond verzetten boven de 3 microgram per kilogram. In Vlaanderen willen ze zo’n toxische praline met zwaar vervuilde grond in een dijk begraven.”

In rotondes en de bermen van een snelweg, bedoel je?

Goorden: “In rotondes én bermen én de dijk aan het Sint-Annabos.”

Kun je, vanuit economisch perspectief, het Oosterweelproject níét laten doorgaan?

Van Houtte: “Ik ben geen expert, maar ik verneem dat het Oosterweelproject niet hoeft als je de Liefkenshoektunnel tolvrij maakt. Er zou op slag 30 procent minder verkeer op de Antwerpse ring zijn. ”

Goorden: “Oosterweel is bullshit. Het wordt gebouwd op basis van een projectie van de huidige verkeerscijfers. Die zullen, neemt men aan, blijven groeien zoals ze nu doen. Alsof de overheid het verkeer niet kan laten afnemen. Onze visie op mobiliteit berust nergens op. Eén cijfer volstaat om dat aan te tonen: in België ligt per persoon 40 procent meer asfalt dan in Nederland. Daarom loopt hier zoveel mis: lucht die niet deugt, gaten in de weg, files.”

Is de Antwerpenaar, na tientallen jaren van vertraging, alsnog bereid afstand te doen van Oosterweel?

Goorden: “Je hebt geen récht om met een auto te rijden, je hebt wel recht op gezondheid. Alleen, in Vlaanderen doen we alsof het omgekeerde geldt. De eerste vereiste voor geluk lijkt tegenwoordig dat je in een Porsche Cayenne tegen 140 kilometer per uur van Brasschaat naar de bomma in Knokke moet kunnen scheuren. (Zucht) We hebben Oosterweel niet nodig.”

Van Houtte: “Als buitenstaander vond ik het wel fantastisch wat de burgerbewegingen in Antwerpen hadden klaargespeeld. Ik was een supporter, ik ging naar hun avonden in de Roma. Maar nu ik vaststel dat ze aan de ideeën van Lantis vasthouden, denk ik: dit klopt niet meer.”

Plotseling sta jij ook, ondanks je zachtmoedige aard, op de barricades.

Van Houtte: “Als de gezondheid van zoveel mensen in gevaar komt, kun je niet anders.”

Goorden: “Je hebt al klappen gekregen, hè.”

Van Houtte: “Ze hebben me verweten dat ik de namen van deskundigen en rapporten achter de hand hou. De reden is eenvoudig: bij ‘Red onze kleiputten’ weten we nú al dat de omgevingsvergunning voor de ontbossing zal worden toegekend. Alles in het dossier is, van hoog tot laag, in handen van de N-VA. Die mensen dekken elkaar in, wat voor bezwaar je ook aantekent. Pas als de vergunning is toegekend, komen wij met juridische procedures in actie – met de kaarten op tafel.”

Goorden: “In nieuwe wetgeving staat: als je in het openbaar onderzoek niet al je argumenten geeft, mag je ze achteraf niet meer gebruiken. Het wordt je als actievoerder steeds moeilijker gemaakt. Voormalig minister van Leefmilieu Joke Schauvliege (CD&V) was daar al erg bedreven in, minister Zuhal Demir (N-VA), die nu doorgaat voor de grote voorvechter van de natuur, is dat net zo goed.”

Minister Demir heeft wel om een parlementaire onderzoekscommissie naar de praktijken van 3M gevraagd.

Van Houtte: “Daar was ik oprecht door verrast.”

Goorden: “Demir beseft wellicht dat er strafrechtelijke dingen zijn gebeurd. Als zij niet uit de weg gaat staan, komt ze in de vuurlijn te liggen.

“Een onderzoekscommissie is een vorm van schadebeperking voor Demir. Zij kent het dossier. Als juriste weet ze wat de gevolgen kunnen zijn.”

BOERENBEDROG

Zal de onderste steen bovenkomen?

Goorden: “Hangt ervan af.”

Waarvan?

Goorden: “Of ik mag meedoen.”

Dat is bescheiden.

Goorden: “Tot voor kort gaf niemand een zak om dit dossier. Nu staan de kranten vol uitspraken van mensen die pretenderen het dossier te kennen, maar niemand heeft de documenten gelezen.

“Ik weet hoe moeilijk de documenten zijn: ik heb er maanden over gedaan. En ik ben geen stommerik. Je kunt van onze volksvertegenwoordigers niet verwachten dat ze zich, in enkele weken tijd, zo’n complexe materie eigen maken. Het is makkelijker er een partijpolitiek spelletje van te maken. Dat merk je nu al. Alles draait om de vraag: wat wist welke partij wanneer?”

Lijkt me een relevante vraag.

Goorden: “Het is de makkelijkste vraag. De vraag wat is gebeurd en wie verantwoordelijk is, is veel moeilijker te beantwoorden.”

Van Houtte: “De onderzoekscommissie wordt een dubbeltje op zijn kant.”

Stadsarchitect Alexander D’Hooghe, de voormalige intendant van het Oosterweelproject, zegt: ‘Als je in een wereldstad in de grond graaft, zul je wel overal op vervuiling stoten.’

Goorden: “Ik heb Alexander D’Hooghe gemaild: ‘Wist jij van het PFOS-probleem? Zo ja, dan is het misschien een idee alsnog met het parket te gaan praten als klokkenluider.’ Ik wacht nog altijd op een antwoord.

“Het Meccanotracé, met een tunnel die in Beveren uitkomt, zou dé oplossing zijn geweest. Maar dat was een boortunnel. En de Vlaamse industrie had geen boorkop van die grootte. Het geld van de boorwerken mocht niet naar een buitenlands bedrijf gaan. Om het Meccanotracé definitief te blokkeren hebben ze in Beveren een nieuwe gevangenis gebouwd.

“Hoe stom was het om in 2008, toen 3M waarschuwde voor zware vervuiling, te blijven baggeren voor een tunnel op Linkeroever? Maar ze hebben pech gehad. De bouw van Oosterweel heeft meer vertraging opgelopen dan ze hadden gedacht. En de wetenschap heeft intussen, sneller dan verwacht, achterhaald hoe giftig forever chemicals zijn.”

Dat is ook het argument van Lantis en de politiek: ‘voortschrijdend inzicht’. We wisten toen niet wat we nu weten.

Goorden: “Het is geen excuus. De waarschuwing van 3M in 2008 was duidelijk genoeg. In Amerika liepen al acht jaar lang rechtszaken tegen het bedrijf. En in 2017 moest je wetenschappelijke inzichten negeren om de milieuvergunning voor Oosterweel te handhaven.”

En het argument: ‘In 2017 wisten we nog niet dat PFOS schadelijk is voor de mens’?

Goorden: “Platte leugen.”

Jan Tytgat zegt nog altijd: ‘Er is geen onmiddellijk toxisch effect bewezen.’

Goorden: “PFOS is pas onmiddellijk toxisch bij extreem hoge doses. In alle andere gevallen is het biologisch inert: je lichaam merkt er lange tijd niets van. Het probleem manifesteert zich langzaam, met hormoonstoornissen en immuniteitsproblemen. Het is een sluipend gif, en dat wéét Tytgat. Wat hij vertelt, is boerenbedrog.”

Je hebt gezegd: ‘De verantwoordelijken moeten achter de tralies.’

Goorden: “Bij het parket ligt in elk geval een lijst met namen (zwijgt). Het probleem bestaat al vijftig jaar. In het beste geval is de Vlaamse regering nog maar dertien jaar op de hoogte. Maar niemand van ons werd gewaarschuwd voor de risico’s van PFOS. Ik noem dat: intentionele vergiftiging.

”De managers van de Miteni-fabriek in Noord-Italië zitten in de gevangenis. Ze zijn veroordeeld voor de vergiftiging van 350.000 Venetianen. Ik denk dat we hier met meer zijn: we zouden het weleens over één miljoen mensen kunnen hebben. Gaan we nu echt doen of niemand verantwoordelijk is?”

Enkele inwoners van Zwijndrecht hebben inmiddels een klacht ingediend.

Goorden: “Zou ik in hun plaats ook doen, zeker als ik kinderen had of een moestuin.”

Klacht tegen?

Goorden: “Het gif komt van 3M, de doofpot van de Vlaamse overheid. Lantis is het gif aan het verspreiden: dat maakt hen medeplichtig.”

Van Houtte: “OVAM draagt ook een grote verantwoordelijkheid: ze zijn nalatig. Vorig jaar hebben wij stalen genomen van het stort in Boom. In alle twaalf de stalen zat ongebonden asbest. We hebben de resultaten aan OVAM bezorgd. Vraag van OVAM: ‘Heeft een deskundige die stalen genomen?’ – ‘Nee.’ ‘Oké,’ zegt OVAM, ‘dan houden wij daar geen rekening mee.’ Maar als wij OVAM vragen zelf een deskundige te sturen, weigeren ze dat. Ik snap die halsstarrigheid niet. Is het omdat de Oosterweelgrond er móét komen?”

Jullie zijn Don Quichotes. Maken jullie kans het gevecht te winnen?

Goorden: “De parlementaire onderzoekscommissie is er al. Dit dossier gaat als een beitel door onze instituten. Op een bepaald moment moet je als eenling een rode lijn durven te trekken. Maar je hebt er geen idee van hoeveel duizenden mensen intussen mee op de lijn staan. Mensen storten geld out of the blue. 5.000 euro: ‘Doe ermee wat je denkt te moeten doen.’”

“Jeroen Olyslaegers heeft ons De bende van de Kat genoemd. ‘De Kat’ is in zijn ogen een mythisch wezen dat strijdt tegen onrecht. Het is van niets of niemand bang. En, je zult het altijd zien, op het einde wint de Kat.”

Geloof je dat echt?

Goorden: “Je moet jezelf betoveren. Het helpt als je daarbij een masker opzet. Als ik mezelf kan overtuigen, kan ik dat ook met andere mensen. En zo geven we het masker door: iedereen is De Kat. En opeens durven mensen informatie te lekken en gaan ze mee in de strijd. Je hoeft niet zeker te zijn dat je wint.”

Van Houtte: “Ik volg de stem van mijn geweten. Al zeggen mensen rondom mij: ‘Frank, wees toch voorzichtig.’”

Goorden: “‘Let op wat je zegt’, hoor ik soms. Mij hangt misschien een klacht wegens laster en eerroof boven het hoofd, maar aan de andere kant heb je mensen die moeten uitkijken voor strafrechtelijke veroordeling wegens slagen en verwondingen, vergiftiging, vervalsing van documenten, fraude. Dan denk ik: ça va nog wel.”

© Humo